Foklar ‘akıllı sensör’ olacak  

Başak Parıltı GÖKÇAM

Deniz ekosisteminde­ki bozulma, çok av­lanma ve ömür alan­larındaki kayıp nedeniyle foklar, kuşağı tehlike altında­ki canlılar ortasında yer alı­yor. Yapılan incelemelere gö­re dünyada ortalama 600 ila 700 ortasında, Türkiye kıyıla­rında ise 100 kadar Akdeniz foku tipi yaşıyor.

Türünün en büyüğü olan kuzey fil foku sa­yısı ise dünyada 150 bin civa­rında. Bunun 124 bininin ise Kaliforniya sularında olduğu biliniyor. Popülasyonu oldukça sorunda olan fokların korun­ması için gelecek açısından kritik ehemmiyete sahip. Zira ya­pılan yeni bir araştırma gös­teriyor ki foklar, balık popü­lasyonlarının takibinde ‘akıllı sensör’ vazifesi görebilir.

UC Santa Cruz’daki deniz biyologları son 60 yıldır, Año Nuevo Doğal Rezervi’ne yol­culuk eden kuzey fil fokları­nın davranışlarını izledi. Üre­mek ve tüy dökmek için çok sayıda fok kıyıda toplanır­ken, araştırmacılar 50 binden fazla fok üzerinde 350 binden fazla müşahede toplayabildi. 14 lisans öğrencisi tarafından ortaklaşa yazılan araştırma­nın ayrıntıları Science dergi­sinde yayınlandı.

Takibe yardımcı olacak

Çalışma ile deniz seviyesin­den 200 ila 1.000 metre aşağı­da, güneş ışığının nüfuz etme­sinin neredeyse durduğu ve günümüzün okyanus izleme araçlarının kolay kolay ulaşama­dığı su katmanında fokların balık popülasyonu takibinde akıllı sensör misyonu görebile­ceği ortaya konuldu. Ölçüm­lerin yapılamadığı ve aslında gezegenin balık biyokütlesi­nin de çoğunluğunun barındı­ğı denizin altındaki alacaka­ranlık nesli, foklar için bes­lenme bölgesi olduğu için kelam konusu keşfin popülasyon ta­kibi için kritik değere sahip olabileceği belirtildi.

Araştırmaya ait değer­lendirmede bulunan Ekoloji ve Evrimsel Biyoloji Yardım­cı doçenti Roxanne S. Belt­ran, “Okyanusun karbon tut­ma, iklim düzenlemesi, ok­sijen üretimi ve milyarlarca insan için yiyecek açısından kıymeti göz önüne alındığın­da, deniz ekosistemlerindeki değişiklikleri ölçmek için acil bir muhtaçlık var. Araştırmamız, fil foklarının geniş beslenme kapsamı ve milyonlarca bes­lenme teşebbüsünün onları hem balık popülasyonları hem de açık okyanustaki en büyük yırtıcılar için kusursuz bir eko­sistem bekçisi yaptığını gös­teriyor” dedi.

Ekolojik kıymeti büyük

Alacakaranlık kuşa­ğındaki balıkların yaşa­dıkları alanın yakında bir balıkçılık alanı hali­ne gelebileceğini söyleyen Belt­ran, “Ancak bu alıklar hakkında çok az şey bilini­yor: Bilim insan­larının bolluklarına ait en güzel varsayımları 10 katlık bir belirsizlik aralığını kapsıyor. Bu balık popülas­yonlarındaki azalmalar, eko­sistemdeki birçok öteki tıp üzerinde, insanların geçim ve hayvan yemi açısından büyük tesirlere sahip olabilir” diye konuştu.

Araştırma, Ulusal Bilim Vakfı, Deniz Araştırmaları Ofisi, Arnold ve Mabel Beck­man Vakfı ve David ve Lucile Packard Vakfı da dahil olmak üzere birçok fon sağlayıcı ta­rafından desteklenmiştir.

14 fok, 4.4 milyon kübik km hacimlik bilgi veriyor

Hesaplamalara nazaran her fok, Pasifik Okyanusu boyunca yedi aylık, yaklaşık 6 bin millik bir seyahat sırasında ortalama 75 bin beslenme teşebbüsü yapar. Bu, yılda yalnızca 14 fok izlemenin, 4,4 milyon kübik kilometrelik okyanus hacminde balık mevcudiyeti iddiaları sağlayabileceği manasına geliyor. Bunun ötesinde, fokları tartmanın araştırmacıların av bolluğundaki uzun vadeli dalgalanmaları ölçmelerine de imkan tanıdığı belirtildi.

Sürdürülebilir balıkçılığa katkı sağlayacak 60 yıl boyunca devam ettirilen araştırma sürecinde fil foklarının beslenme muvaffakiyetinin yörüngedeki uydularla ölçülebilen geniş ölçekli bir oşinografik endekse sıkı sıkıya bağlı olduğunu gösterdi. bulunan Ekoloji ve Evrimsel Biyoloji Yardımcı doçenti Roxanne S. Beltran, “Bu irtibat, okyanusun nabzını ölçmemize ve balık mevcudiyetindeki dalgalanmaları geçmiş elli yıl ve gelecek birkaç yıl içinde varsayım etmemize imkan sağladı. Münasebetiyle, bu çalışmadan elde edilen içgörüler ve araçlar, sürdürülebilir balıkçılık için kritik bir ekolojik temel sağlıyor” değerlendirmesinde bulundu.