Faiz indirimleri kredilere sınırlı yansıyacak
Jülide YİĞİTTÜRK GÜRDAMAR
Merkez Bankası’nın geçen yılın son toplantısında siyaset faizinde yaptığı 250 baz puanlık indirim sonrası gözler, bankaların mevduat ve kredi faizlerine çevrildi. Bilhassa ferdî krediler, muhtaçlık, konut ve taşıt kredi faizlerinde indirim olup olmayacağı merak ediliyor.
DÜNYA’ya bilgi veren bankacılara nazaran, Merkez Bankası’nın bu yıl içinde siyaset faizinde yapacağı indirimler mevduat ve kredi faizlerine kademeli ve banka bazında yansıyacak. Siyaset faizindeki indirimlere karşılık kredi ve mevduat faizlerinden gelecek reaksiyon vakte yayılacak.
Özellikle kredi büyümelerinde mevcut kısıtlamaların sürüyor olması nedeniyle siyaset faiz indiriminin geçişkenliği hayli sonlu kalacak. Merkez Bankası datalarına nazaran, 27 Aralık 2024 prestijiyle muhtaçlık kredi faizi yüzde 70, taşıt kredi faizi yüzde 36, konut kredi faizi ise yüzde 40 civarında. Üç aya kadar vadeli mevduat faiz oranı yüzde 59’larda bulunuyor. Ticari kredi faizleri ise yüzde 55,55 seviyelerinde.
Sıkılaştırma adımları düşüşü sınırlandıracak
Politika faiz indirimlerine başlanmasının akabinde bilgi veren bir bankacılık kaynağı, Merkez Bankası faiz indirimlerinin mevduat faizlerine yansıyacağını; fakat katsayısının vakit içinde değişebileceğini söyledi. Kaynak, şu bilgileri verdi: “Örnek verecek olursak; mevduat faizleri için evvel daha düşük betayla (yüzde 50 vs.) bir yansıma olacaktır.
Yani, birinci etapta 250 baz puanlık faiz indirimi mevduat faizlerinde 125 baz puan olarak karşılık bulacaktır. Sonrasında dezenflasyon patikasının seyrine nazaran daha sonraki faiz indirimlerinin akabinde bu beta artabilecektir (örneğin: yüzde 70-yüzde 100). Açarsak; sonraki 250 baz puanlık faiz indirimlerinin mevduat faizlerine tesiri 175-250 baz puana kadar ulaşabilecektir.”
Bankacılara nazaran kredi faizlerinde geçişkenlik daha farklı olacak. Merkez Bankası’nın sıkılaştırma adımları, geçişkenliğin daha düşük olmasına neden olacak. Bankacılık kaynağı, “Mevcut durumda Merkez Bankası kısıtlayıcı kredi siyasetleri uyguluyor. Öbür bir tabirle aylık kredi büyüme sınırlamaları (hem yabancı para hem de TL tarafta) kredi arzının düşük kalmasına neden olacak.
Merkez Bankası’nın son düzenlemesini de bu formda yorumlamak lazım” diye konuştu. Ayrıyeten bankaların tezli olmadıkları alanlarda agresif davranmayacağını söyleyen bankacılar, “Konut kredisinde argümanlı olmayan banka agresif bir faiz değişikliği yapmayacaktır” dedi.
Öte yandan her ne kadar politika faiz indirimleri kredi ve mevduat faiz oranlarına sonlu yansıyacak olsa da kaynaklar, bu yıl için bankacılık kesiminden umutlu. Bankacılara nazaran, 2025 yılı genelinde bankaların net faiz marjı artacak ve kârlılıkları yükselecek.
Şirketlerin döviz kredi talebi YP’de limiti sıkılaştırdı
Merkez Bankası, geçen hafta yabancı para (YP) kredilerde aylık büyüme sonunu yüzde 1,5’ten yüzde 1’e indirdi.
Türk lirası ticari kredilerde yüzde 2 olan aylık büyüme sonu farklılaştırıldı ve KOBİ kredileri için yüzde 2,5, öteki ticari krediler için yüzde 1,5 olarak uygulanacak. “Yabancı para ticari kredilerdeki sıkılaştırmanın merkezinde, finansal istikrar korkusu var” diyen bankacılar, Merkez’in bu adımını şöyle kıymetlendirdi: “MB, ‘kontrollü esnek’ kur rejiminden (dirty-floating) çıkıldıktan sonra kur hareketinin şirket bilançolarında ek bir risk oluşturmasını istemiyor.
Böyle bir senaryoda bir taraftan bankaların varlık kalitesi olumsuz etkilenebilir öbür taraftan kur geçişkenliği ile fiyat istikrarı da durumdan olumsuz etkilenebilir. Ayrıyeten firmaların açık konumlarını kapatmak ismine daha fazla döviz talep etmesi de kurdaki yükseliş açısından üst istikametli riskler taşıyabilecektir.”
2023 Ekim’de 125.5 milyar dolarlara kadar gerileyen yabancı para kredi stoku son periyotta şirketlerin yüksek talebiyle 168 milyar dolara kadar yükseldiğini anımsatan bankacılar, “TL tarafta seçici bir sıkılaştırma var. Büyük şirketler bir biçimde dışarıdan Eurobond vs. ihraçlarıyla fon bulabilirlerken KOBİ’lerin bu taraftaki fonlama alanı daha sınırlı’’ diye konuştu.
