Faiz indiğinde iş yapacak sanayi kalmayabilir

Nurdoğan A. ERGÜN

Türkiye Cumhuriyet Mer­kez Bankası’nın faiz in­dirimi için aralık ayına işaret eden Türkiye İhracatçılar Meclisi (TİM) Başkanı Mustafa Gültepe, “Artık vakti geldi. Mer­kez Bankası da 2025’e kalmadan aralıkta ufak adımlar atmalı” yo­rumunu yaptı.

Yüksek faiz uygu­lamasında 7’nci ayın sonuna ge­lindiğine ve bugün yüksek faizli kredilerde geri ödemelerin başla­dığını söyleyen Gültepe, “Enflas­yonu düzeltip faizleri indireceğiz diye beklersek indirimi başlattı­ğımız vakit sanayi çok güç kay­betmiş olabilir. Kıymetli olan o gü­cü kaybetmeden o kararı alabil­mek. Dehşetin ecele yararı yok. Vakit geldi artık. 2025 başlama­dan aralıkta bir indirim hareketi gelmesini bekliyoruz” dedi.

“Döviz yıl sonunda 40 olur demiştik 35 bile olmadı”

Öte yandan ihracatçı olarak ge­lecekle ilgili fiyatlama yapama­dıklarını lisana getiren Gültepe, “Döviz öngörüsü de olmadığı için fiyatlama yapılamıyor. Girdinin öngörüsü var fakat dövizin öngö­rüsü yok. 2024’ün başında OVP sonuçlarına baktığımızda yıl so­nu dolar 40-41 TL civarında ola­cak diye bekleniyordu fakat yıl­sonunda 35’e bile gelemeyecek. Haliyle makas çok açıldı. 10 ayda döviz artışı yüzde 15. Enflasyon asgarî yüzde 36’da. İki katın­dan fazla.

Önümüzde iki ay var. Yalnızca kredi maliyetleri bile fir­malara ziyan yazdırıyor. Nakiti fazla olan işletmeler bu manada kısmen avantajlı oluyor. En bü­yük sorun nakit idaresi, liki­dite idaresi ve karlılık. Bu du­rum 2025’in birinci çeyreğindeki ku­rumlar vergisi açıklandığı vakit çok daha yeterli bir formda ortaya çı­kar” yorumunu yaptı.

Yılsonu ihracat amacını 267 milyar dolardan 264 milyar dola­ra revize eden Türkiye’de ihracat­çı ‘karsız’ da olsa iş almak için ça­lışıyor. Son açıklanan ihracat ve­rilerinde sayıları ‘güzel’ olarak yorumlayan TİM Başkanı Musta­fa Gültepe, son 4-5 ayda ortalama yüzde 3’ün üzerinde artış yaşandı­ğını söyledi. 27 kesimin 19’unun artı yazdığını kaydeden Gültepe, “Ama yüzde 3-3.5 ihracat büyüme­si bize nazaran kâfi değil. En az yüz­de 10’un üzerinde olmalıydı” de­di.

Gültepe’nin dikkat çektiği bir diğer nokta da ‘karsızlık’ oldu. Ra­kamların firmaların yaşadığı so­runları yansıtamayacağını lisana ge­tiren Gültepe, “Çoğu kesimde şu anda firmaların en büyük proble­mi karsızlık. Bilhassa emek yo­ğun dallarda eksiye hakikat gidi­yoruz. Yani ‘yarın daha güzel olacak’ beklentisiyle müşteri kaybetme­mek için maliyetine ya da maliye­tin altında siparişler alınıyor. 27 bölümün yarısında bu sorun var” tabirlerini kullandı.

“İşler açılsa bile çalışacak personel yok”

Sektörlerdeki istihdam sorun­larına da Gültepe, hazır giysi ve dokumada 200 binin üzerinde bir iş gücü kaybı yaşandığına dikkat çekti. Gültepe, “Ama bugün işler açılsa bile çalışacak personel yok” de­di. Üretimde çalışmak istemeyen­lerin hizmet tarafına geçtiğini ya da EYT’li olanların işgücü piya­sasından çekildiğini anlatan Gül­tepe, toplantılarda da bu sorunun sık sık gündeme getirildiğini söy­ledi.

Gültepe, “Çoğu kesimde baş­kanlarımız dışarıdan, farklı ülke­lerden, farklı bir halde iş gücü­nü ithal etmeye başlayalım önerisi getiriyor. Şayet bu biçimde giderse bilhassa emek ağır olan sektör­lerde daha fazla sorun yaşanır ki yaşıyoruz. Malatya’da tesisim var, sarsıntı sonrası kimi ezalar yaşandı fakat şu an alacak eleman bulamıyoruz. Beşerler meslek öğ­renmek yerine hizmet sektörü­nü daha fazla tercih ediyor” dedi.

“Çalışan ithal etmeye başlayanlar var”

Bazı firmaların yurtdışından emekçi getirmeye başladığını açıkla­yan Mustafa Gültepe, bunun ba­kanlıklar nezdinde programlı ve koordineli yürütülmesi gerekti­ğini vurguladı. Gültepe, “Bakan­lıkla birlikte, planlı bir çalışma yapılması gerek. Liderlerimiz ve dal temsilcileri artık konu­şuyor, zira zordalar. Eleman bulamadığı için Özbekistan’dan 10-15 tane emekçi getirip, fabrikanın imkanlarını sunarak, lojman ve­rerek istihdam sağlayan başka­nımız var. Üretimi durdurama­yız. İşsizlik dışında Türkiye’de iş beğenmeme sorunu var” dedi.

“Denge yalnızca minimum fiyatla sağlanmaz”

Devam eden taban fiyat görüşmeleriyle ilgili kıymetlendirme yapan Mustafa Gültepe, “2024’e başladık başlayalı rekabetçiliğimiz düştü. Türkiye hem üretimde hem tüketimde değerli bir ülke oldu. Bütün dengeyi yalnızca taban fiyatın artması formunda değil, para siyaseti ve ekonomik siyasetlerin da içini kapsayacak biçimde bir harman yapılarak sağlayabiliriz. Çalışan da firmalarımız da bizim. Türkiye’de rekabetçilik gücünü elde tutabilecek bir sayının ortaya konması gerekiyor” diye konuştu.

“Fiyatlama bozuldu, çok artışları teşhir etmeliyiz”

Türkiye’de fiyatlama davranışlarının çok derecede bozulduğu yorumunu yapan Mustafa Gültepe, farklı marka, emsal eserler ortasında ‘uçuk’ fiyat farkları oluştuğunu söyledi. Yaşanan bu durumun tüketicide fiyat algısını bozduğunu söz eden Gültepe, “Nasıl ki Hazine ve Maliye Bakanlığı vergisini ödemeyenleri teşhir etti, bizim de fahiş fiyat uygulayan markaları teşhir etmemiz lazım” tabirlerini kullandı.