Enflasyonda yukarı, faizde aşağı sinyal

Ferit PARLAK – ANKARA

Merkez Bankası (TCMB), gelecek 3 yıl için enflasyon kestirimlerini üst taraflı güncelledi. Dün Ankara’da açıklanan yılın 4. Enflasyon Raporu’nda 2024 yılsonu için enflasyon varsayımı yüzde 38’den yüzde 44’e, 2025 yılsonu iddiası yüzde 14’ten yüzde 21’e, 2026 için de yüzde 9’dan yüzde 12’ye güncellendi. Kestirim aralıklarının alt ve üst noktaları da 2024 yılı için yüzde 42 ve 46, 2025 yılı için yüzde 16 ve 26, 2026 yılı için yüzde 6 ve 18 olarak açıklandı. Enflasyonda yüzde 38 düzeyine martta ulaşılacağını bildiren TCMB Başkanı Fatih Karahan, hedefte 3 aylık gecikme olduğunu, birkaç yıllık dezenflasyon programında bu durumun önemli bir sapma olmadığını söz etti.

Hedefler neden güncellendi?

TCMB Başkanı Karahan, güncellemeyi getiren nedenleri anlatırken, son periyotta yüksek seyreden besin fiyatlarının 2024 yılsonu iddiasının güncellenmesine 1,6 puan tesir ettiğine dikkati çekerek, “Türk Lirası cinsi ithalat fiyatları ve talep şartlarının varsayım güncellememiz üzerindeki toplam tesiri yarım puan oldu. Beklentilerdeki gerilemenin öngörülerimizden yavaş gerçekleşmesi, başlangıç şartları ve enflasyonun ana eğilimi, 2024 yılsonu varsayımımızı 3,9 puan üste çekti. 2025 yılsonu iddia güncellemesinde ise besin fiyatları, Türk Lirası cinsi ithalat fiyatları ve yönetilen yönlendirilen fiyat varsayımlarımızdan gelen toplam etkiyi 3,3 puan olarak hesaplıyoruz. Ayrıyeten, 2024 tahminimizdeki güncelleme, enflasyon ataleti ve ana eğilim vasıtasıyla, 2025 yılsonu iddiamızı 3,5 puan üst çekti. Çıktı açığı patikasındaki güncellemenin 2025 tahminimizdeki tesiri 0,2 puan oldu” bilgilerini paylaştı.

Banttan fonlama indirim değil

Karahan, “Üst banttan fonlama nasıl bir faiz artışı değilse, alt banttan fonlama da katiyetle hiçbir halde faiz indirimi olarak algılanmamalı” açıklamasında bulundu. Karahan, “İndirim döngüsü başlarsa hiçbir halde dezenflasyon sürecini sekteye uğratacak ya da Türk Lirası’na olan dönüşü sekteye uğratacak bir adım atmayacağız” sözlerini kullansa da TCMB’nin eski başekonomisti Ali Hakan Kara, X bildirisinde “TCMB basın toplantısından edindiğim izlenim, aralık ayında küçük bir adımla indirime başlama niyeti devam ediyor” biçiminde konuştu.

Borsa İstanbul bankacılık endeksinde de günlük prim yüzde 5’i aştı. Bloomberg’e konuşan Strateji Portföy Genel Müdürü Burak İhsan Çetinçeker, “Borsa, TCMB Lideri’nin açıklamalarını aralık ya da ocak ayında başlayacak faiz indirim döngüsünün üstü kapalı bir sinyali olarak algılıyor üzere görünüyor” yorumu yaptı. Ekonomist Tufan Cömert X’te paylaştığı tahlilinde, raporda enflasyon kestirimleri üzerindeki riskleri gösteren faktörlerin aşağı taraflı olduğunu, hasebiyle aralık ayında çekirdek, hizmet ve mevsim tesirinden arındırılmış enflasyon verisinde bir düşüş görülürse faizde indirim mümkünlüğünün artacağını kestirim etti.

‘Asgari fiyatta konsey var biz karar verici değiliz’

Fatih Karahan, minimum fiyatla ilgili bir soru üzerine geçtiğimiz günlerde basında çıkan haberlere de değinerek, sav edildiği üzere kapalı kapılar arkasında kamuoyunda paylaştıklarının dışında farklı şeyler söylemediklerinin de altını çizdi. Taban Fiyat Tespit Komitesi’nin bir modülü olmadıklarını belirten Karahan, “Bu bahiste bizim normatif ‘Şöyle olmalıdır’ üzere bir kıymetlendirme yapmamız kelam konusu değil, hakikat da olmaz. Neden? Biz karar verici değiliz. Bir konsey var, heyet toplanıyor ve belirli süreçleri var. Biz bu konseyin bir tarafı olmadığımız üzere, resmi ya da gayriresmi rastgele bir tavsiyede de bulunmuyoruz” açıklamasını yaptı.

Hatice Karahan: Kira enflasyonunda yavaşlama sürer

Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası Lider Yardımcısı Hatice Karahan da kestirim güncellemesinin belirli başlı kaynakları olduğuna işaret ederek, şunları kaydetti: “Bunlardan bir tanesi hizmet enflasyonundaki katılık. Beklediğimizden yüksek gelmesi kira enflasyonundan kaynaklanıyor. Burada birtakım yapısal ögeler var, bunlar öne çıkıyor. Sarsıntı harcamaları, evvelki fiyat denetimleri üzere… O nedenle orada daha yavaş bir gelişim olduğuna şahit olduk ancak önümüzdeki periyotta kira enflasyonu göstergelerine baktığımızda buradaki yavaşlamanın devam edeceğini görüyoruz. Zira birçok öncü göstergeye bakıyoruz ve bu göstergeler bize önümüzdeki devirde kira enflasyonunda kademeli de olsa bir güzelleşmenin geleceğini gösteriyor. İddia güncellemesinin başka kaynağı da bildiğiniz üzere besin fiyatlarıydı, buradaki oynaklıktan kaynaklandı. Bu da para siyasetinin göreceği tesir alanı dışında bir öge. Beklentilerdeki güzelleşmenin istediğimiz süratte gerçekleşmemesi önümüze çıktı. Burada sektörel manada tahminen ayrıştırmak gerekir. Farklı kısımlar farklı enflasyon dinamiklerine maruz kalabiliyor. O nedenle de enflasyon beklentilerinin düzeyine değil, gidişatına, yönelimine bakmayı tercih ediyoruz.”

Karahan’dan bildiriler:

* TCMB bünyesinde takip ettiğimiz göstergeleri bir bütün olarak incelediğimizde, ekim ayında enflasyonun ana eğilimindeki düşüşün sürdüğünü görüyoruz.

* Kiralarda yüksek fiyat artışı, mukavele yenileme oranının üçüncü çeyrekte yükselmesinin tesiriyle geçtiğimiz çeyrekte de sürdü. Kira kontratlarında kullanılan referans oranlarının düşüşü, son çeyrekte aylık kira enflasyonunun yavaşlayacağına işaret ediyor.

* Üretici aylık enflasyonu son üç aylık devirde ortalamada yüzde 1,4 seviyesinde seyrediyor. Münasebetiyle, tüketici enflasyonu üzerinde üretici fiyatları kaynaklı baskılar zayıflıyor.

Tahmin gerçekleşirse emekliler %11,2 ile % 15,5 artırım alacak

Orta Vadeli Program’da 2024 yılı enflasyonu yüzde 41,5 ile MB kestiriminin üstünde kalmıştı. Merkez Bankası da enflasyon kestirimini yüzde 44 olarak revize etti. Yıl sonu enflasyonu Merkez Bankası’nın varsayımına uygun gerçekleşirse, temmuz – aralık periyodu enflasyonu yüzde 15,5 olacak. Buna nazaran SSK ve BAĞKUR emekli aylıklarına, refah hissesi verilmezse, ocak ayında yüzde 15,5 oranında artırım yapılacak. Memur maaşlarına ve emekli aylıklarına ocak ayında yapılacak artırım ise yüzde 11,2 civarında olacak. TCMB Lider Yardımcısı Cevdet Akçay, “Ücret dağılımında, düşük vasıflı çalışanların fiyatlarının dağılımda ziyan görmemesi için artışın enflasyona ziyan vermeyeceğini öngörmek lazım” iletisi verdi. Akçay, “Şunu söylemekte yarar var bir noktada illa ki ileriye dönük endekslemeye geçmeliyiz. İleriye dönük endeksleme devreye girmek zorunda. Konjonktürün de uygun olduğu kanaatindeyim” sözlerini kullandı.