Enflasyona esas etki program etkisidir

Ece CEYHUN

Hem enflasyonun ana eğilimindeki değişim hem de beklentilerdeki güzelleşmenin 2025 yılında Türki­ye iktisadı için daha güçlü bir dezenflasyon perspektifi sun­duğunu belirten Cumhurbaş­kanı Yardımcısı Cevdet Yılmaz, “Enflasyon 2024’ün Ocak-Şubat aylarında göreli olarak yüksek­ti.

Ocakta öteki aylara nazaran nis­peten daha yüksek olur enflas­yon, zira birçok fiyat ocakta güncellendiği için o ay biraz da­ha olağan ortalamanın üstünde gelir. Hasebiyle baz tesirinin bu sene olumlu olacağını düşü­nüyorum. Geçen yılın ocak ayıyla mukayese ettiğimizde bu ocakta enflasyonun çok daha dü­şük olacağını iddia ediyoruz” dedi. Enflasyonda temel tesirin program tesiri olduğunu belir­ten Yılmaz, ana eğilimin de prog­ramla uyumlu olduğunu anlattı.

Cumhurbaşkanı Yardımcısı Cevdet Yılmaz, 2024 yılı gerçek­leşmeleri, 2025 yılı beklentileri üzerine İstanbul’da iktisat ba­sını ile bir ortaya geldi.

Yılmaz, enflasyon rakamları­nın dezenflasyon sürecinin baş­ladığı Haziran 2024’e nazaran 31 pu­an, 2023 sonuna nazaran 20 puan düştüğüne işaret ederek önem­li bir aranın alındığına işa­ret etti.

Yılmaz, 2024 gelişmelerini değerlendirirken şu açıklamayı yaptı: “OVP’deki sayılarımızın üstündeyiz gerçek lakin ana çer­çevenin amaçlarımızla uyum­lu olduğunu rahatlıkla söyleye­bilirim.

Dezenflasyon sürecinin başladığı günden bugüne 31 pu­an, yıllık olarak da 20 puan civa­rında bir düşüş sağlandı. Bunun da 2025 yılında devam etmesi­ni bekliyoruz. Ocak ayı enflas­yonu şubatta çıkacak malum. Çıktığı vakit göreceğiz ki Ocak ayında da bu trend devam edi­yor.

Dezenflasyon süreci devam edecek. Birçok etkileyici konu var, lakin şu açık, istikametimiz muhakkak: Daha düşük bir enflasyon oranına yanlışsız ülkemiz gidecek ve artık bu kadar yüksek, geçen sene konuştuğumuz kadar yeniden enflasyonu konuşacağız, elbet­te her vakit konuşacağız, lakin geçen sene konuştuğumuz kadar konuşmayacağız. Gelecek yılın sonlarına geldiğimizde artık enf­lasyon çok daha makul bir düze­ye gelmiş olacak. Bir sonraki yıl, 2026-27 perspektifinde ise tek­rar eden enflasyonu hedefleyen bir siyasetle yolumuza devam edeceğiz. Bizim OVP’de öngör­düğümüz 2026 sonu itibariyle tek haneyi yakalamak.”

Ocak enflasyonu da 2024’ün altında

Ocak ayı enflasyonunda baz tesirinin olumlu yansımaları­nın görüleceğini ve şubat ayın­da açıklanacak sayıların 2024 yılının altında kalacağını an­latan Cevdet Yılmaz, “2024’ün ocak-şubat aylarında enflasyon göreceli olarak yüksekti. Bu sene ocakta baz tesirinin olumlu ola­cağını düşünüyorum. Birçok fi­yat, fiyat ocakta güncellendiği için, ocak ayı biraz daha olağan ortalamanın üstünde gelir, aylık enflasyon başka aylara nazaran nis­peten daha yüksek olur ancak ge­çen yılın ocak ayıyla kıyasla­dığımız vakit bu sene çok daha düşük olacağını kestirim ediyo­ruz” diye konuştu.

Yılmaz, Ocak 2024’te sayının biraz daha beklentinin üstünde çıktığını anımsatarak, şunları kaydetti: “Onun baz tesiri olum­lu olacaktır diye düşünüyorum. Geçen yıl ocakta mesela yüzde 6,7 olmuş, şubatta yüzde 4,5 ol­muş. Münasebetiyle bu birinci aylarda bize olumlu yansıyacaktır. Fa­kat daima şunu söylüyorum, ba­zen medyadan arkadaşlarımız da söylüyorlar, ‘Baz tesiri de şu oldu, bu oldu.’ diyorlar.

Program yoksa baz tesiri de olmaz, temel tesir program tesiridir. Çün­kü program olmazsa siz bu oranı düşürmezseniz. Münasebetiyle, temel olan program tesiridir ancak baz tesirinin de yararlı olduğu aylar yahut olumsuz etkilediği ay­lar da elbette olabilir. Temel olan program tesiridir, program etki­si de olumlu istikamettedir.”

Büyüme daha dengeli

Cevdet Yılmaz, büyümenin daha istikrarlı bir yapıda devam ettiğini de belirterek, “Bu da tekrar bizim OVP’mizin öngördüğü bir gelişme. İç taleple devam eden bir büyüme değil dış talebin da­ha fazla katkı verdiği, iç talebin katkısı azalırken cari süreçler açığının azaldığı, dış talebin da­ha fazla katkı verdiği bir büyüme kompozisyonu. Büyüme oranı tıpkı olabilir ancak kompozisyonu değişebilir, ögeleri değişebi­lir.

Bizim tercih ettiğimiz iç ta­lep de natürel ki katkı verecek bü­yümeye ancak dış talebin de katkı verdiği daha istikrarlı bir büyüme yapısı. Buna ulaştık mı? Evet, şu an geldiğimiz noktada büyüme­mizin daha istikrarlı bir yapıda ol­duğunu rahatlıkla söyleyebiliriz. Hasebiyle programımız yalnızca enflasyon alanında değil denge­li büyüme noktasında da sonuç vermiş diyebiliriz” tabirlerini kullandı.

Yılmaz, 2024 sonu prestijiyle ulusal gelir büyüklüğünün 1,3 tril­yon dolara ulaşmasını bekledik­lerini kaydetti.

Bütçe açığı öngörülerden iyi

Bütçe açığına değinen Yılmaz, “Bugünkü kıymete getirdiğinizde 2,6 trilyon lira civarında bir öde­nek ayırdık sarsıntı harcamala­rı için. Bunu hariç tuttuğunuzda aslında çok daha olumlu bir du­rumdayız. Bütçe açığımız geçen yıl 5,2 geldi, 6,4 demiştik. Burada da yeniden programdan daha düzgünüz. Bu sene yeniden 6,4 demiştik, daha şimdi çıkmadı sayı fakat muh­temelen 5 civarında tekrar bir şey olacak. Yani öngördüğümüzden daha uygun noktada kapatmış olduk 2024’ü bu sarsıntı harcamaları­na rağmen” değerlendirmesinde bulundu.

Cumhurbaşkanı Recep Tay­yip Erdoğan’ın taban fiyata iliş­kin, “Şayet enflasyon oranında çok önemli bir sapma olursa olağan ki biz de buna kayıtsız kalmaz, gerekli değerlendirmeleri yapa­rız” dediğini hatırlatan Yılmaz, “Cumhurbaşkanımız esasen söy­ledi.

Biz önemli bir sapma olmaya­cağına inanıyoruz, politikaları­mızı o çerçevede sürdürüyoruz. Değerli olan şudur, bugün yük­sek bir maaş verirsiniz, yarın enflasyon bundan daha yüksek çıkarsa verdiğiniz maaşın hiçbir manası kalmaz. Değerli olan enf­lasyonu dizginleyip, düşürüp, somut, gerçek satın alma gücünde artış sağlamak. Bizim hedefimiz satın alma gücünde kalıcı artış sağlamak. Hasebiyle bunu sağ­lamak için her türlü uğraşı sarf edeceğiz.”

Yılmaz, net taban fiyatın 2002’de 114 dolar, 2024’te 519 dolar olduğunu, 2025’teki son yeni artışla meblağın 627 dola­rın üzerine çıktığını da söyledi.

Asgari fiyat siyasi tartışma konusu olmamalı

Yılmaz, taban fiyatın bu kadar siyasi tartışma konusu olmaması gerektiğini de kaydederek, “Siyasi olarak bu kadar tartışılmayacak bir sistem içinde farklı formlarda yapılabilir mi? Elbette tartışılabilir, uzlaşılabilir” dedi.

Asgari fiyat oranıyla emekliye artış oranının mukayesesinin de gerçek olmayacağını söz eden Yılmaz, şu değerlendirmede bulundu: “Çünkü birisi bir yıllık bir süreçle ilgili, perspektifle ilgili bir artış, oburu 6 aylık, yani emekli ve memur artışı biliyorsunuz 6 aylık yapılıyor, Temmuz’da tekrar bu artışlar yenilenecek. Burada asıl kural bazlı olmayan en düşük emekli aylığı.

Bugün geldiğimiz noktada 12 bin 500 liraya çıkmış durumda kök fiyatları daha düşük olan hayli kıymetli sayıda emeklimiz bundan istifade ediyor, kök fiyatından daha yüksek bir emekli fiyatı almış oluyor, yani primiyle kontaklı kök fiyatından daha yüksek bir emekli maaşı almış oluyor. Bir çalışma yapacağız ve bir yasal düzenleme muhtemelen gündeme gelecek. Tabi hükümetimiz bunu en son karara Cumhurbaşkanımız tamamladıktan sonra kümemizle kanun çalışmasını gündeme taşıyacağız. Ocak ayı içinde bu gerçekleşecektir diye düşünüyorum.”

KKM finansal enstrüman olarak kullanabilir

Pandemi devrinde dolari­zasyon eğilimini önlemek TL’ye itimadı yine tesis etmek için bir finansal enstrüman olarak çıkartılan Kur Muhafazalı Mevdu­at (KKM) bugün atılan adımlar­la yavaş yavaş toplam mevduat içindeki hissesi aşağı çekiliyor. Geç­tiğimiz günlerde Merkez Bankası tarafından döviz yükümlülüğü olan hukukî şahısların döviz ve Türk lirası hesaplarına sağlanan des­teklerde kaldırıldı.

İstanbul’da bir küme gazeteci ile bir ortaya gelen Cumhurbaş­kanı Yardımcısı Cevdet Yılmaz, KKM’de değerli olan noktanın “kamuya yük getirmemesi” ol­duğunu belirterek “2025 yılı içinde herhalde artık bunu faz­la konuşmamaya başlarız, tam tarih vermem mümkün değil ancak, aşama-aşama esasen bunun cazibesi kalkıyor.

Kamuya bir yük getirmediği sürece, kamu­ya bir harcama yükümlülüğü getirmediği sürece bir finansal enstrüman olarak finans kurum­ları kullanmak istiyorlarsa da kullansınlar, ben şahsen bunda bir sorun görmüyorum, lakin değerli olan kamuya bir yüküm­lülük getirmemesi. O istikamette de aslında değerli adımlar atmış du­rumdayız. Bence bugün geldiği­miz noktada artık KMM büyük oranda tesiri azalmış durumda” açıklamasını yaptı.

Mevduat içindeki hissesi geriledi

KKM, 2023 yılı ortalarında toplam mevduatın yüzde 26’sını aşarken bugün birebir oran yüzde 5,9’a geldi. Yılmaz, KKM’de süratli değil kademeli çıkış yapılacağını söylediklerini hatırlatarak, “Gel­diğimiz noktada KKM artık olduk­ça düşük düzeylere, 30 milyar doların biraz üstünde bir seviye­ye gelmiş durumda, giderek cazi­besini daha da azaltıcı kararlar da alınıyor. Münasebetiyle vakit içinde KKM’nin büsbütün gündemimiz­den çıktığını da görmüş olacağız” sözlerini kullandı.

Tasarruf oranları artmalı

Türkiye’de finansal enstrü­manların artması, toplam tasar­ruf oranlarının artmasının öne­mine değinen Cevdet Yılmaz, “KKM dışında yeni finansal ens­trümanlar olabilir mi? Elbette, bu bizim KKM’den bağımsız ge­nel siyasetimiz. Finansal enstrü­manları çeşitlendirmemiz, tasar­ruf oranını artırmamız gerekiyor.

En büyük kalkınma perspektifiy­le yeniden bakacak olursak, bir ülke­nin en kıymetli iki konusu vardır; bir, tasarruf oranını artırmak, iki, tasarrufları üretken alanlara ka­nalize etmek” dedi ve ekledi: “Ta­sarruf oranlarını artırmak için de finansal enstrümanları elbette çeşitlendirmelisiniz, işte ferdî emeklilik sisteminden sermaye piyasalarına, yalnızca bankacı­lık sistemi değil, niye daha fazla insan sermaye piyasalarından istifade etmesin yahut sigortacı­lık sistemimiz niye daha fazla gelişmesin, ferdî emeklilik niçin daha güçlü hale gelmesin?

Bunlar olsun ki toplam tasar­ruf oranımız yükselsin. Tasarruf oranımız yükseldiği vakit cari açığımız zati haliyle düşüyor, zira yatırımlarınızı ya kendi tasarruflarınızla finanse ederse­niz yahut dış dünyanın tasarrufla­rıyla.

Tasarruf oranınız yükselip kendi yatırımlarınızı finanse eder hale geldiğinizde cari açık prob­leminiz de kalmaz. Hasebiyle önümüzdeki süreçte de finansal enstrümanları artırmak, banka­cılık yahut bankacılık dışı serma­ye piyasaları, öbür alanlarda ta­sarruf oranlarını yükselten, hem bireyler için getirisi olan, hem de makro seviyede de toplam tasar­ruf oranımızı artıran enstrüman­ları geliştirmeye, desteklemeye devam edeceğiz.”

Faiz indirimi banka mevduatlarına da yansıyacak

Yılmaz, bir soru üzerine de Merkez Bankası’nın faiz indiriminin bankaların yıl sonu hareketlerinin tesiri ile bölüm fiyatlamalarına yansımadığını anlattı. Yılmaz, “Geçen yılın sonunda mevduat faizlerine fazla yansımadı, zira bankalar malum yılsonunda pazar hisselerini daha yüksek tutmak istiyorlar, münasebetiyle mevduat faizlerini fazla düşürmediler.

Aralarında çok küçük farklar olan bankalar var, bir halde mevduatta daha önde görünme gayreti içinde mevduat faizlerini yılsonunda biraz daha yüksek tuttular. 2025’le birlikte artık o sayılar geçtiği için artık daha fazla yansımasını bekleyebiliriz artık. Merkez Bankası’nın siyaset faizi bankaların mevduat faiz oranlarına daha fazla yansıyacaktır diye düşünüyorum” diye konuştu.

KOBİ’lere 2.500 TL destek

İstihdamını koruyan emek ağır kesimlerde faaliyet gösteren işletmelere çalışan başına 2 bin 500 liraya kadar istihdam katkısı sağlayacaklarını belirten Cevdet Yılmaz, “Bu bilhassa dokumacılık, konfeksiyon, deri, mobilya üzere emek ağır dalları ilgilendiren bir karar. Ocak ayı içinde bir düzenleme yapılacak. Bu takviyeden belirli bir referans periyoda nazaran istihdamını azaltmamış olan KOBİ’lerimiz, işletmelerimiz istifade edecek. KOSGEB kanalıyla işletmelere bu takviyenin ulaştırılmasını düşünüyoruz” dedi.