Elektriğin dağıtımı kendinden 3 kat pahalı

Naki BAKIR

Elektrik gücü tüketi­mine uygulanan tarifede son yapılan değişiklikle dağıtım bedeli, asıl güç bede­linden yaklaşık üç kat daha yük­sek seviyeye ulaştı. Böylelikle Türk halkı elektriğin kendisine öde­diğinin yaklaşık dört katını dağı­tım şirketlerine öder hale geldi.

Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu’nun (EPDK) açıkladı­ğı yeni elektrik tarifesiyle, 5 Ni­san 2025’ten itibaren geçerli ol­mak üzere konutlarda tüketilen elektrik gücüne yüzde 25 artırım yapıldı. Tarife değişikliğinden, son kaynak tedarik tarifesi için belirlenen yıllık tüketim limit­lerini aşmayan perakende satış tarifesi kapsamındaki aboneler etkilenecek.

Resmî Gazete’de 5 Nisan 2025 tarihli sayısında yayımlanarak yürürlüğe giren tarife değişik­liğinde; konutlar için günlük 8 kWh olarak belirlenen limitin al­tında kalan abonelere uygulanan perakende güç bedeline artırım yapılmazken, yüksek kademede­ki abonelere 1 kWh için 1,391181 TL olarak uygulanan ünite fiyat, yüzde 16,1 artışla 1,61546 TL’ye yükseltildi. Lakin konut abone­lerine 1,365179 TL olarak uygu­lanan dağıtım bedeli ise yüzde 34,5 artışla 1,836166 TL’ye çıka­rıldı. Böylelikle, konut aboneleri­nin dağıtım bedeline her iki ka­demede yüzde 34,5 artış yapıla­rak, fatura toplamına yüzde 25 artırım yansıtıldı. Son tarife deği­şikliğiyle, öncesinde yüzde 65,9 seviyesinde olan dağıtım bedeli­nin hissesi yüzde 70’i aştı.

Her 100 liranın 71’i dağıtım şirketine

Elektrik Mühendisleri Oda­sı’nın (EMO) hesaplamaları, dört kişilik bir ailenin taban ya­şam standartlarını korumak için aylık 230 kWh güç tüketeceği­ni gösteri­yor.

Aylık tü­ketim bu meblağda ka­lırsa fatu­raya ener­ji bedeli olarak 113,6 lira yansır­ken, 422,3 lira ile bunun yaklaşık dört katı dağıtım bedeli ödene­cek, buna 59,8 lira fiyatında ver­gi ve fon ek edilecek. Günlük ortalaması 7,67 kWh olarak baz alınan kelam konusu tüketim için tarife değişikliği öncesi 476,6 TL olan fatura fiyatı, yeni artırımla bir­likte 595,8 TL’ye yükselmiş olu­yor. Buna nazaran Nisan 2025’ten itibaren kelam konusu düşük tüke­timli konut faturasının yalnız­ca yüzde 19,1’i güç bedelinden oluşacak, dağıtım bedelinin hissesi ise yüzde 70,9’a ulaşacak. Fatu­ranın yüzde 10’unu da fon ve ver­giler oluşturacak.

Fatura 4 yılda 3,2 katına çıktı

Nisan 2021’de dört kişilik aile­nin elektrik minimum faturası 183,4 TL seviyesinde bulunuyordu. Bu­nun yüzde 49,7’sini güç bedeli oluştururken, dağıtım bedelinin hissesi yüzde 31, fon ve vergilerin hissesi yüzde 19,2 seviyesinde bulu­nuyordu.

Aradan geçen dört yıllık döne­min sonunda, Nisan 2025 itiba­rıyla 595,8 TL’ye ulaşan birebir tü­ketimin faturası, yüzde 224,8 oranındaki artışla 3,2 katına yükselmiş oldu. Bu değişime et­ki eden fiyat oluşumuna bakıldı­ğında, artışın temel olarak dağıtım bedellerinden kaynaklandığı be­lirlendi. Bu devirde güç be­deli sırf yüzde 24,5 artarken, dağıtım bedelinin yüzde 642,2 ar­tırıldı.

Buna nazaran, dağıtım bedelinde fahiş artış yaşanmasa, öteki de­yişle dağıtım maliyetlerindeki artış güç üretim maliyetlerin­deki kadar olsa, fatura toplamı­na yansıyan artış yüzde 24,5’le sı­nırlı kalacaktı. Bu durumda, Ni­san 2025 prestijiyle tıpkı tüketime sahip konutlara 595,8 TL yerine 228 TL’lik bir fatura gelecekti.

EMO, ortadaki farkın, “Elektrik dağıtım özelleştirmelerinin yurt­taşlara yarattığı yükün son dört yıllık kısmı” olarak nitelendiri­yor. Oda, güç üretim maliyet­lerinin artmadığı şartlarda bile dağıtım bedeline artırım yapıldığını ve bilhassa dar gelirli vatandaş­lardan dağıtım şirketlerine kay­nak aktarıldığını işaret ediyor.

21 dağıtım şirketi hizmet veriyor

Elektrik bölümündeki liberalizasyon sürecinde dağıtım faaliyetlerinin özelleştirilmesi ile Türkiye’deki elektrik piyasasının daha aktif ve sürdürülebilir bir yapıya kavuşmasını sağlamak, daha rekabetçi ve verimli bir pazar oluşturmak amaçlanmıştı.

Türkiye’de elektrik dağıtım hizmetleri hala 21 bölgede faaliyet gösteren 21 özel şirket tarafından sağlanıyor. Bu şirketler, her bir bölge için monopolleşmiş durumda. Her bir dağıtım şirketi, belli bir coğrafik bölgede faaliyet gösteriyor ve bu bölgelerdeki tüketicilere elektrik sağlıyor.

EMO’dan öneri

EMO, faturanın en kıymetli kalemi olması gereken güç bedelinin, dağıtım bedelinin çok gerisinde kaldığına işaret ederek, bu durumu, piyasanın çarpık bir biçimde yapılandığının göstergesi olarak kıymetlendiriyor. Oda, dağıtım bedelindeki çok artışın, hizmetin fahiş fiyatla verildiğinin temel göstergesi olduğunu söz ediyor.

“Ucuz, kaliteli ve muteber güce erişim, tüm yurttaşlar için temel hak” olduğuna dikkat çeken EMO’nun mevzuya ait değerlendirmesi şöyle:

“Dağıtım şirketlerine kaynak aktarıldığı bir Türkiye tablosu, artık geride bırakılmalıdır. Güç alanında, ticari ve siyasi çıkarlardan uzak, üretim kesimleri başta olmak üzere genel ekonomiyi destekleyecek biçimde tarifeleri belirleyebilecek özerk bir idare hayata geçirilmelidir. Arz güvenliğini sağlamak ve toplam maliyeti düşürmek için özelleştirilen üretim tesisleri ve dağıtım bölgelerinin kamulaştırılması ivedilikle gündeme alınmalıdır..”