Ekonomiye ilişkin düzenlemeleri içeriyor: TBMM’ye sunulan kanun teklifinin ayrıntıları

Ekonomiye ait düzenlemeleri de içeren Birtakım Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Teklifi, TBMM Başkanlığına sunuldu.

Teklifte emekli maaşları ve patrona verilecek taban fiyat dayanağının yanında, TMSF’yle ilgili bahisler da gündeme getiriliyor.

Buna nazaran TMSF, terör suçlamasıyla şirketlere yahut malvarlığı bedellerine kayyım atanmasına karar verildiği takdirde 5 yıl müddetle kayyım olarak atanabilecek.

EÜAŞ, TETAŞ’ın taraf olduğu mevcut kontratlar kapsamında imzalanmış güç alış ve satış mutabakatlarını yürütebilecek. Elektrik gücü mübadele, ithalat ve ihracat ile güç alış ve satış muahedeleri imzalayabilecek.

DDK, denetleme yapabilecek

Teklifle, Devlet Denetleme Kurulu Lider ve Üyelerine Ait Kimi Düzenlemeler Hakkında Kanun’un ismi “Devlet Denetleme Konseyine Ait Birtakım Düzenlemeler Hakkında Kanun” olarak değiştiriliyor, Anayasa Mahkemesinin iptal kararı doğrultusunda Cumhurbaşkanlığı Kararnamesinde yer alan denetçilerin misyon ve yetkilerine ait öteki kararlar Kanun’a ekleniyor.

Buna göre, Devlet Denetleme Kurulu (DDK), kamuya faydalı derneklerle vakıflarda, kooperatiflerde, birliklerde ve bu kurum ve kuruluşların her türlü paydaşlık ve iştiraklerinde her türlü idari soruşturma, inceleme, araştırma ve denetleme yapabilecek.

Denetçiler, kontrol ve soruşturma kümeleri içinde misyon onayları ve/veya küme çalışma programlarıyla verilen hususlarda kontrol, inceleme, araştırma ve soruşturma yapacak, denetlemelerde görevlendirildikleri bahislerle ilgili olarak kurum ve kuruluşlar ve bankalar dahil başka gerçek ve hukuksal şahıslarla yazışma yapacak, bilgi ve doküman ile açıklamalarda bulunulmasını isteyecek, raporlar hazırlayacak ve Heyet toplantılarında açıklamalarda bulunacak, mevzuatla verilen görevleri yapacak, Kurul başkanı ve ilgili Kurul üyesinin verdiği işleri yapacak.

Kurul üyeleri ve denetçiler kontrol misyonu yeterince kontrol kapsamına dahil kurum ve kuruluşların teftiş, kontrol yahut bu amaçla kurulmuş ünitelerinin vazife, yetki ve sorumluluklarına sahip olacak.

İlgili Konsey üyesi yahut denetçi, denetlemeler sırasında kontrolü güçleştiren yahut engelleyen davranışlarda bulunan, misyonda kalması halinde kamu ziyanını artıracağı, kabahat kanıtlarını karartacağı anlaşılan, kamu hizmetinin gerekleri tarafından misyonu başında kalmasında sakınca görülen her kademe ve rütbedeki vazifeliler hakkında vazifeden uzaklaştırma önleminin uygulanmasını yetkili makamlara önerebilecek, memurlar ve öbür kamu vazifelileri hakkında bu önlemi uygulayabilecek. Misyondan uzaklaştırma önlemine ait gerekçeli yazı, vazifeden uzaklaştırılanın atamaya yetkili amirine, Heyet Liderine ve öteki ilgililere bildirilecek.

Denetlemeler sırasında misyondan uzaklaştırma münasebetinin ortadan kalkması, denetlemeler sonunda kabahat işlendiğinin belirlenememesi yahut disiplin istikametinden memurluktan çıkarma dışında bir ceza önerilmesi halinde ilgili kontrol yahut soruşturma grubunca hazırlanacak yazı yahut rapor üzerine, misyondan uzaklaştırılan, atamaya yetkili amir tarafından derhal vazifesine başlatılacak. Misyondan uzaklaştırma önlemi uygulamasına ait iş ve süreçler öncelikle tamamlanacak.

En düşük emekli maaşının yükseltilmesi

Düzenlemeyle Toplumsal Sigortalar ve Genel Sıhhat Sigortası Kanunu’nda değişiklik yapılıyor. Buna nazaran, yaşlılık, malullük, vefat aylığı almakta olan emekliler ile hak sahiplerine evrak bazında 12 bin 500 lira olarak öngörülen aylık minimum ödeme meblağı, 2025 yılı Ocak ödeme periyodundan geçerli olmak üzere 14 bin 469 liraya yükseltilecek.

İstihdamı desteklemek için işgücü maliyetlerini azaltmak üzere karar kapsamındaki patronlara, 2025 yılı Ocak-Aralık periyodunda ve finansmanı İşsizlik Sigortası Fonundan karşılanacak formda ödeyecekleri sigorta priminden mahsup edilerek günlük 33,33 lira, aylık 1000 TL taban fiyat dayanağı sağlanacak.

Belirtilen prime temel günlük çıkar fiyatı, Sendikalar ve Toplu İş Sözleşmesi Kanunu kararları uyarınca toplu iş mukavelesine tabi özel dal patronlarına ilişkin işyerleri için 2 bin TL olarak temel alınacak.

Bu kapsamda dayanaktan yararlanılacak ayda/dönemde, 2024 yılı Ocak ila Aralık aylarında/döneminde aylık prim ve hizmet dokümanı yahut muhtasar ve prim hizmet beyannamesi ile ilgili karar kapsamında uzun vadeli sigorta kollarından en az sigortalı bildirimi yapılan aydaki/dönemdeki sigortalı sayısının altında bildirimde bulunulması halinde bu unsur kararları uygulanmayacak.

Sigortalı ve patron paylarına ilişkin sigorta primlerinin devlet tarafından karşılandığı durumlarda patronun ödeyeceği sigorta priminin İşsizlik Sigortası Fonunca karşılanacak fiyattan az olması halinde yalnızca sigorta prim borcu kadar mahsup süreci yapılacak.

Maden Kanunu uyarınca fiyatları taban fiyatın 2 katından az olamayacağı karara bağlanan “linyit ve taş kömürü” çıkarılan iş yerlerinde yer altında çalışan sigortalılar için belirlenecek günlük yarar 2 bin 667 Türk lirası olarak ve 2024 yılının birebir ayına ait Kuruma verilen aylık prim ve hizmet evraklarında yahut muhtasar ve prim hizmet beyannamelerinde bildirilen prim ödeme gün sayısının 1,5 katını geçmemek üzere, 2025 yılında cari aya ait verilen aylık prim ve hizmet evraklarında yahut muhtasar ve prim hizmet beyannamelerinde bildirilen sigortalılara ait toplam prim ödeme gün sayısı dikkate alınacak.

Kamu İhale Kanunu’nun ilgili kararında sayılan yönetimlerce yapılan ve kontratında fiyat farkı ödeneceği öngörülen hizmet alımlarında, ihale dokümanında işçi sayısının belirlendiği ve haftalık çalışma saatinin tamamının yönetimde kullanılmasının öngörüldüğü işçilikler için İşsizlik Sigortası Fonu tarafından karşılanacak meblağlar bu yönetimlerce patronların hak edişinden kesilerek Türkiye İş Kurumuna iade edilecek.

EÜAŞ’a yönelik düzenleme

Teklifle Elektrik Piyasası Kanunu’nda değişiklik yapılıyor. Buna nazaran, Elektrik Üretim Anonim Şirketi (EÜAŞ), TETAŞ’ın taraf olduğu mevcut kontratlar kapsamında imzalanmış olan güç alış ve satış mutabakatlarını yürütecek. Elektrik gücü mübadele, ithalat ve ihracat mutabakatları ile mevcut imtiyaz ve uygulama mukaveleleri kapsamında güç alış ve satış mutabakatları imzalayabilecek.

EÜAŞ, Kanun ve ilgili mevzuat kapsamında elektrik gücü ve kapasitesi alım ve satımına ait ikili mutabakatlar yapacak ve yürütecek, organize toptan elektrik piyasalarında faaliyette bulunabilecek; vazifeli tedarik şirketlerine, tarifesi düzenlemeye tabi olan tüketiciler için toptan satış tarifesinden elektrik gücü satacak. EÜAŞ’ın tarifesi düzenlemeye tabi olmayan tüketiciler için misyonlu tedarik şirketlerine elektrik gücü satışına ait fiyat, karar ve kurallar, taraflar ortasında serbestçe belirlenecek.

Enerji Piyasası Düzenleme Kurulu tarafından son kaynak tedarikçisi olarak yetkilendirilen tedarikçiler, son kaynak tedarikçisi kapsamındaki müşteriler için temin ettiği elektrik gücünün Heyet tarafından belirlenecek oranı kadarını, EÜAŞ’tan temin etmekle yükümlü olacak.

Dağıtım şirketleri, genel aydınlatma ile teknik ve teknik olmayan kayıplarından ötürü güç muhtaçlıklarını EÜAŞ’tan temin edecek. EÜAŞ, ilgili kararlarda belirtilen elektrik gücü ölçüsünü mevcut kontratlar kapsamında karşılayamaması durumunda yerli kömür yakıtlı elektrik üretim santrallerini işleten şirketlerden temin edecek. Kelam konusu teminle ilgili ölçü, mühlet ve fiyat belirleme dahil başka metot ve temeller Güç ve Natürel Kaynaklar Bakanlığınca belirlenecek.

Enerji ve Olağan Kaynaklar Bakanlığı ile Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu, EÜAŞ’ın alım yükümlülüklerini tam olarak karşılayabilmesi ve bu yükümlülüklerden kaynaklanan rastgele bir mali yükün ortaya çıkmamasını teminen güç piyasasında faaliyet gösteren öteki kamu iktisadi teşebbüslerinin mali yapılarını olumsuz etkilemeyecek formda, ilgili bakanlık ve kamu kurumlarının görüşlerini almak suretiyle her türlü tedbiri almaya yetkili ve yükümlü olacak.

Bu karar, 1 Ocak 2025’ten itibaren uygulanmak üzere yayımı tarihinde yürürlüğe girecek.

TMSF’nin yetkileri genişleyebilir

Teklifle Kimi Kanun ve Kanun Kararında Kararnamelerde Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun’a süreksiz unsur ekleniyor.

Buna nazaran, Türk Ceza Kanunu’nun “Suçtan kaynaklanan malvarlığı kıymetlerini aklama”, “Silahlı örgüt”, “Silah sağlama” başlıklı kararları yahut Terörizmin Finansmanının Önlenmesi Hakkında Kanun’un “Terörizmin finansmanı suçu” başlıklı kararında düzenlenen hataların işlendiği konusunda kuvvetli kuşku sebeplerinin varlığı halinde Ceza Muhakemesi Kanunu mucibince şirketlere yahut malvarlığı kıymetlerine kayyım atanmasına karar verildiği takdirde bu kararın yürürlüğe girdiği tarihten itibaren 5 yıl mühletle Tasarruf Mevduatı Sigorta Fonu (TMSF) kayyım olarak atanabilecek. Bu halde kayyımlık hak ve yetkileri bakımından Bankacılık Kanunu’nda TMSF’ye verilen hak ve yetkiler kıyasen uygulanacak.

Şirketlerin genel şura yetkileri, Türk Ticaret Kanunu kararlarına tabi olmaksızın TMSF tarafından kullanılacak. Bu şirketler yahut malvarlığı pahaları TMSF nezaretinde, TMSF’nin atadığı yöneticiler tarafından ticari teamüllere uygun olarak ve basiretli bir tacir üzere yönetilecek.

Bu şirketlerin yahut malvarlığı kıymetlerinin mali durumu, iştirak yapısı, piyasa şartları yahut başka sıkıntıları nedeniyle şirketin yahut varlıklarının ya da malvarlığı kıymetlerinin kısmen yahut büsbütün satılmasına yahut feshi ile tasfiyesine TMSF tarafından karar verilebilecek. Satış ve tasfiye süreçleri, ilgili şirketin yönetim/müdürler kurulu yahut malvarlığı pahaları kayyım temsilcileri ya da TMSF tarafından yerine getirilecek. Satış ve tasfiye süreçlerinde azınlık paylarının sahiplerinin isteği aranmayacak. Satıştan elde edilen gelirden şirket yahut malvarlığı kıymetlerinin borçları ödendikten sonra kalan fiyat, şirket yahut malvarlığı kıymetlerinin işlerinde kullanılabilecek.

Fesih ve tasfiye süreçleri sonunda borçlar ödendikten sonra kalan meblağ, yargılamanın kesin kararla sonuçlandırılmasına kadar açılan bir hesapta nemalandırılacak. Şirketlerin tasfiye süreçlerini yürütmek üzere TMSF Kurulu tarafından görevlendirilen tasfiye komitesi, isimli süreçler yahut davalar bakımından taraf ehliyetine sahip olacak.

Kayyımlık vazifesi TMSF tarafından yürütülen şirketler, açtıkları davalarda harçtan muaf olacak. TMSF’nin kayyım olarak atanmasına karar verilen şirket, taşınmaz, hak, varlık ve alacaklar hakkında Ceza Muhakemesi Kanunu’nun ilgili unsuru uyarınca verilen el koyma ve önlem kararları, kayyım yetkisinin TMSF’ye bölümüyle birlikte tabiatıyla kalkacak. TMSF’nin kayyım olarak atandığı şirketleri yahut malvarlığı bedellerini yönetmek ve temsil etmek üzere atananlar yahut görevlendirilenler ya da atananlar tarafından temsil yetkisini haiz olmak üzere görevlendirilenler ile bu kapsamda yapılan süreçler hakkında, Bankacılık Kanunu’nun “Fon Kurulu üyeleri, Fon işçisi, Fonun atadığı yahut Fonu temsilen seçilen yöneticilerin, iflas yönetim memurlarının ve Fon işçisinin sorumlulukları” başlıklı kararı uygulanacak.

Bu şirketlerin yahut malvarlığı bedellerinin müsaderesine karar verilmesi halinde, müsadere kararı; şirketlerin yahut malvarlığı kıymetlerinin, bunların yönetim/müdürler konseyleri yahut kayyım temsilcilikleri ya da TMSF tarafından satışı yahut tasfiye edilmesi ile yerine getirilecek. Bu süreçte şirket ya da malvarlığı kıymetlerinin idaresine ilgili karar kapsamında devam edilecek. Şirket yahut malvarlığı kıymetlerinin satış yahut tasfiyeleri yahut ticari ve iktisadi bütünlük satışları Bankacılık Kanunu ile TMSF’ye verilen yetkiler çerçevesinde yapılacak. Satıştan elde edilen gelirden şirket yahut malvarlığı bedellerinin borçları ödendikten sonra kalan fiyat, şirket yahut malvarlığı kıymetlerinin işlerinde kullanılabilecek.

Tasfiyeye karar verilmesi halinde süreçler tasfiye komitelerince yerine getirilecek. Tasfiye sonunda bakiye kalması halinde Hazineye irat kaydedilecek. Fon’un kayyımlık vazifesi kapsamındaki karar ve süreçlerine karşı açılan davalar, TMSF’nin merkezinin bulunduğu yer yönetim mahkemelerinde görülecek.