Düşen kapasitenin yükünü yeni yatırımlar arttıracak

Türkiye ticari araç üretimin­de ve ihracatında kıymetli bir oyuncu haline geldi. Her ne kadar son devirde kapasite kullanımında meseleler yaşansa da gelecek devirlerde yerli üretim modellerin artışıyla birlikte sek­tör temsilcileri kapasitelerin tek­rar eski haline döneceğini yorum­luyor.

Hem hafif ticari modellerde hem de ağır ticari ve bilhassa çeki­ci pazarında isminden epey kelam ettiren markalar, global pazarda da isminden kelam ettirmeyi başarı­yor. Türkiye hafif ticari araç üreti­minde Avrupa’da neredeyse ikinci pozisyonda lakin son periyotta Av­rupa’da da yaşanan ekonomik da­ralma bunu olumsuz olarak etkili­yor. 2025 Ocak-Mart devrinde Ağır Ticari Araçlar Derneği (TA­İD) bilgilerine nazaran, pazar yüzde 22 daraldı. Toplamda 7 bin 812 ağır ticari araç satıldı.

Fakat mart ayı uygun geçti. Cazip satışları yüzde 20 artarken, toplam araç satışların­da artış yüzde 33 oldu. Öte yandan Otomotiv Sanayi Derneği (OSD) bilgilerine nazaran de kapasite oranı yüzde 66 düzeyinde. Lakin Tür­kiye’de kararı alınmış yatırımlar ve kararı alınacak öteki yatırım­lar dikkate alındığında Türkiye’de toplam kapasite 3 milyona kadar çıkacak. Ve bunda hafif ve ağır ti­cari araçların da rolü büyük olacak. K0 projesi ve devreye alınacak ye­ni hafif araç projesi yerli endüstriye olumlu tesir edecek.

Üretim hafif daraldı

OSD datalarına nazaran, 2025 yılının birinci 4 aylık dönemin­de geçen yılın tıpkı dönemi­ne nazaran otomotiv sanayii­nin toplam üretimi yüzde 2 azala­rak 464 bin 290 adet gerçekleşti. Ticari araç kümesinde Ocak-Nisan 2025 devrinde üretim yüzde 3, ağır ticari araç kümesinde yüzde 25 ve hafif ticari araç kümesinde ise yüzde 1 geriledi.

Ticari araç paza­rı 2024 yılının birinci 4 aylık periyoduna nazaran yüzde 6, ağır ticari araç pazarı yüzde 12, hafif ticari araç pazarı ise yüzde 5 küçüldü. Kelam konusu dö­nemde, otomotiv endüstrisinin ka­pasite kullanım oranı yüzde 66 ola­rak gerçekleşti. Kapasite araba ve hafif ticari araçlarda yüzde 67, kamyon kümesinde yüzde 49, oto­büs-midibüs kümesinde yüzde 60 ve traktörde yüzde 44 düzeyinde gerçekleşti.

Ticari araç ihracatı yüzde 9 arttı

OSD bilgilerine bakıldığında toplam ihracat yalnızca binek oto­mobil kümesi çıkarıldığında yılın birinci çeyreğinde 138 bin 821 adede ulaştı. Geçen yılın tıpkı dönemin­de bu 126 bin 952 adette kalmıştı. Üretim ve pazarda ise araba ha­riç düşüş gerçekleşti. Bu periyotta araba ihracatı bir evvelki yılın tıpkı devrine nazaran yüzde 6 azalır­ken, ticari araç ihracatı ise yüzde 9 oranında arttı.

Minibüs üretimi olumlu ayrıştı

Yük ve yolcu taşıyan ticari araçlar üretimi, 2024 yılına gö­re Ocak-Nisan 2025 devrinde yüzde 3 düzeyinde azaldı. Eser kümesi bazında üretim otobüs­te yüzde 9, kamyonette yüzde 14, midibüste yüzde 15, kamyonda yüzde 30 oranlarında azalırken; minibüste yüzde 128 oranında artış yaşandı. Bu yılın Ocak-Ni­san devrinde minibüs ve kam­yonetlerin oluşturduğu hafif ti­cari araç pazarında ithalatın hissesi yüzde 79 olarak gerçekleşti.

Kamyon ve cazibeli pazarından ikinci en güzel mart rekoru

Avrupa Otomobil Üreticileri Birliği (The European Automobile Manufacturers’ Association – ACEA) değerlendirmesine nazaran kıtada ticari araç pazarı daralıyor. AB’de trafiğe kayıt edilmiş yeni hafif ticari araç satışları yüzde 12,2 oranında düşerken, bu azalmaya en büyük üç pazarın neden olduğu görüldü. İtalya yüzde 15,2’lik azalma ile en sert düşüşü kaydederken, onu yüzde 10,7 ile Fransa ve Almanya takip etti.

Buna karşılık İspanya’da yüzde 12,6’lık bir artış görüldü. Avrupa’daki bu daralma Türkiye’yi de etkiledi. 16 ton ve üstü kamyon ve alımlı pazarı yılın birinci 2 ayındaki daralmanın akabinde Mart 2025’te geçen yıla nazaran, büyüdü. Geçen yıl mart ayında 3 bin 305 adet olan pazar bu sene 3 bin 411’e çıktı. Mart ayında büyüme yüzde 3 düzeyinde gerçekleşirken, 10 yıllık ortalamalara nazaran artış yüzde 33 düzeyinde gerçekleşti. Mart ayında ulaşılan bu adetler ikinci en düzgün mart ayı olarak dikkat çekti. Semi-Treyler araç pazarında da yükseliş mart ayında yüzde 2 düzeyinde gerçekleşti.