Dünya Ekonomik Forumu tehlike altındaki meslekleri sıraladı: 92 milyon işin yok olması bekleniyor!

Teknolojik gelişmeler ve yeşil dönüşümle birlikte otomasyon, dijitalleşme ve sürdürülebilirlik odaklı siyasetler, gişe görevliliğinden çobanlığa, kasiyerlikten kömür madenciliğine, montaj işçiliğinden zanaatkarlığa, çiftçilikten sarraflığa kadar birçok klasik meslek kısmının ortadan kalkmasına neden oluyor.

Otomasyon ve yapay zeka alanındaki gelişmeler beyaz ve mavi yaka meslekleri geri plana iterken iklim değişikliğiyle uğraş bağlamında yeşil dönüşüm ise fosil yakıt temelli iş alanlarını derinden sarsıyor.

Dijitalleşme el sanatları ve zanaatkarlıkla alakalı meslekleri tehdit ederken klasik çiftçilik ve çobanlık üzere işlerin yerini, akıllı tarım sistemleri alıyor.

92 milyon işin yok olması bekleniyor

Dünya Ekonomik Forumu (WEF) tarafından yayımlanan “2025 Mesleklerin Geleceği” raporu, teknolojik gelişmeler, yeşil dönüşüm, hayat maliyetleri ve demografik değişimlerin, 2025-2030 yıllarında global iş gücü üzerinde derin tesirlere sebep olacağını ortaya koydu.

Bu 5 yıllık periyotta, 170 milyon yeni iş alanı ortaya çıkarken yaklaşık 92 milyon işin yok olacağı iddia ediliyor.

Küresel olarak mesleklerin yaklaşık yüzde 22’sinin ya değişime uğrayacağı ya da büsbütün ortadan kalkacağı öngörülüyor.

Teknoloji insanların yerini alıyor

Dijitalleşme, yapay zeka, bilgi sürece, robotik, otomasyon, güç üretimi, depolaması ve dağıtımı üzere teknolojilerdeki ilerlemeler kimi mesleklerin süratle büyümesine, kimilerininse süratle kaybolmasına yol açıyor.

Banka gişe vazifelisi, müşteri temsilciliği, muhasebecilik, bilgi giriş memurluğu, kasiyerlik üzere meslekler yapay zeka takviyeli yazılımlar tarafından ikame edilirken, üretim sınırlarında çalışan montaj emekçileri, paketleyiciler ve depo vazifelileri de robotik sistemler karşısında işlerini kaybediyor.

WEF İş Fiyatları ve İstihdam Oluşturma Başkanı Till Leopold, kaybolan ve yükselen mesleklere ait AA muhabirine açıklamalarda bulundu.

Leopold, finansal teknoloji mühendisleri, yazılımcılar, büyük bilgi, yapay zeka ve siber güvenlik uzmanlarının en süratli büyüyen meslek kümeleri ortasında yer aldığını belirtti.

Yapay zeka alanında yaşanan son gelişmelerden evvel yok olma riski taşıyan işlerin çoklukla bilgi girişi ya da montaj işi üzere rutin ve tekrarlayan misyonları kapsadığını söyleyen Leopold, artık bu listeye grafik tasarımı üzere mesleklerin de eklendiğine işaret etti.

Leopold, “Dönüşümden etkilenen mesleklerin ‘modasının geçtiğini’ söylemek yerine, marifetlerin ve vazife içeriklerinin süratle değiştiğini söylemek daha hakikat olur.” değerlendirmesinde bulundu.

Dijitalleşme klasik meslekleri etkiliyor

Akıllı tarım teknolojileri, klâsik çobanlık ve çiftçilik mesleklerini tehdit ederken otomatik sulama sistemleri, sensörlü verimlilik takibi ve dron kullanımı, tarımda insan gücüne olan gereksinimi azaltıyor.

Dijitalleşme, birebir vakitte el sanatları ve zanaatkarlık alanlarındaki mesleklerin de giderek değerinin azalmasına sebep oluyor.

3D yazıcılar, çevrim içi pazar yerleri ve seri üretim teknolojileri, ustalık gerektiren meslekleri rekabetin dışına itiyor.

Geleneksel kitap tamirciliği, sarraflık, ayakkabıcılık, terzilik, bakırcılık üzere zanaat kolları, hem seri üretim eserlerin hem de e-ticaret platformlarının baskısı sebebiyle yok olmaya başlıyor.

Öte yandan Leopold, zanaatkarlık işlerinin beşerler tarafından hala pahalı görüldüğünü tabir etti.

Yeşil dönüşüm kömür ve petrol işçiliğini yok ediyor

İklim değişikliğiyle uğraş kapsamında, yüksek karbon emisyonuna neden olan dallarda kömür madenciliği ve petrol personelliği üzere meslekler büyük daralma yaşıyor.

Avustralya, Almanya üzere ülkeler, kömür madenlerini azaltma takvimlerini açıklarken bu bölümlerde çalışan binlerce emekçi, tekrar istihdam programlarına yönlendiriliyor.

Till Leopold, sürdürülebilirlik ve pak güce yönelik uygulamaların tesiriyle elektrikli araç uzmanlığının yanı sıra yenilenebilir güç ve etraf mühendisliği ya da teknisyenliği üzere mesleklere olan talebin artacağını belirtti.

Demografik faktörler sıhhat ve eğitime olan talebi artırıyor

Gelecekte yükselecek mesleklerin birçoklarının aslında “fütüristik” olmadığına dikkati çeken Leopold, yaşlanan nüfusun büyümesi sebebiyle hemşire, sosyal hizmet, kişisel bakım ve danışmanlık uzmanı üzere mesleklere olan muhtaçlığın artacağını vurguladı.

Leopold, bilhassa birinci ve ortaokul öğretmenleri için konumların genişleyeceğini aktararak ayrıyeten “Tarım ve inşaat personelleri, teslimat sürücüleri ve satış elemanları üzere önde gelen mesleklerde kıymetli artışlar öngörülmektedir.” dedi.

Yüksek gelirli ülkelerde iş gücünün yaşlanıp azaldığını fakat gelişmekte olan ülkelerde genç ve eğitimli iş gücünün arttığını kaydeden Leopold, bu durumun önümüzdeki yıllarda global iş gücü piyasasını tıpkı teknolojik değişimler kadar derinden etkileyeceğini tabir etti.

İş modelleri çok süratli değişiyor

Teknolojik ve demografik gelişmelerin yanı sıra jeopolitik tansiyonlar, şirketlerin yüzde 34’ünü iş modellerini değiştirmeye zorlarken patronların yüzde 50’si hayat maliyetlerindeki artışın iş modellerini değiştireceğini belirtiyor.

Ayrıca, yavaş büyümenin dünya genelinde 1,6 milyon kişinin işini kaybetmesine yol açacağı iddia ediliyor.

Leopold, “2030 yılına kadar, rastgele bir işte kullanılan tüm temel maharetlerin yaklaşık yüzde 40’ı farklı olacak. Bunun pratikteki manası şu; bugün hayalinizdeki işe hazırlanmak için kusursuz bir 5 yıllık üniversite ya da mesleksel eğitim programına başlasanız bile mezun olduğunuzda, bu 5 yıllık ‘önceden planlanmış’ tahsilin birinci 2 yılı zati yeniliğini yitirmiş olacak.” tabirlerini kullandı.

Geleceğin mesleklerine insanları hazırlayacak marifetlerin iki ana kümede birleşeceğine işaret eden Leopold, teknoloji okuryazarlığı, yapay zeka, yazılım üzere teknoloji maharetleri ile yaratıcılık, empati, işbirliği, sorun çözme, esneklik, dayanıklılık üzere şahsî marifetlerin değerine dikkati çekti.

Mesleki ve kültürel transfer açısından kayıplar

Meslekler, ekonomik bir paha taşımanın yanı sıra toplumların kültürel kimliğinin de bir kesimi. Münasebetiyle, yapay zeka düşünsel mantığımızı etkilerken klâsik mesleklerin yok olması, bir ömür biçiminin ve hafızanın kaybı olarak bedellendiriliyor.

Leopold, “Üretken yapay zekanın ortaya çıkmasıyla birlikte, kolektif bilgi ve tecrübeyle ilgi kurma biçimimizde bir değişiklik göreceğimizi ve zati gördüğümüzü düşünüyorum.” dedi.

Bu dönüşümün bilhassa iş dünyasında şimdiden hissedildiğinin altını çizen Leopold, geçmişte genç çalışanların mesleklerini öğrenmek için giriş durumlarında yaptıkları pek çok vazifesi artık yapay zekanın yerine getirdiğini vurguladı.

Leopold, genç çalışanların mesleksel tecrübelerini nasıl geliştireceği ya da tecrübeli profesyonellerin sahip oldukları kolektif sezgisel bilgiyi gelecek nesillere nasıl aktaracağıyla ilgili soruların ileriki yıllarda gündeme geleceğini belirtti.

Ayrıca nispeten az sayıda mesleğin yok olduğunu lakin her vakit dönüştüğünü vurgulayan Leopold, “Örneğin, ziraî çiftliğin şu anda yapılış formu 200 yıl evvel bu işi yapan biri için hayal bile edilemez olsa da bu meslek toplumlarımız ve ekonomilerimiz için temel olmaya devam ediyor.” diye konuştu.