Dr. Mahfi Eğilmez’den kriptoya tarihsel bir bakış: Trump Coin, yeni dönemin senyoraj modeli mi?
Hazine eski Müsteşarı Dr. Mahfi Eğilmez, kendisine ilişkin “Trump Coin ve Senyoraj Geliri” başlıklı blog yazısında, dün yemin ederek ABD Başkanlığı misyonuna başlayan Donald Trump‘ın kendi ismine çıkardığı Trump Coin ve bu bağlamda senyoraj kavramı üzerine kıymetli değerlendirmelerde bulundu.
Eğilmez, Trump ve eşi Melania Trump‘ın kendi isimlerine piyasaya sürdükleri kripto paraların, kısa müddette milyarlarca dolarlık bir kıymete ulaştığını belirtti. Bu gelir modelini tarihî bir perspektifle inceleyen Eğilmez, senyoraj kavramını şu sözlerle açıkladı: “Para basma yetkisine senyoraj, paranın üzerindeki yazılı pahayla üretim maliyeti ortasındaki farka ise senyoraj geliri deniyor. Kripto paralar ise bu çıkarı çıkaranlara bırakıyor.”
Trump lider seçilmeseydi tıpkı çıkarı sağlayabilir miydi?
Bir şeyin para olarak kabul edilmesi için 3 fonksiyonu (1.Alış verişlere aracılık etmek, 2. Paha ölçüsü fonksiyonu görmek ve 3. Paha saklama fonksiyonu görmek) gerçekleştirmesi gerektiğini söyleyen Eğilmez, kripto paraların sırf “değer saklama” fonksiyonu gördüğünü ve tam manasıyla para olarak kabul edilemeyeceğini söz etti. Buna karşın, bu dijital varlıkların çıkarıcılarına sağladığı yararın senyoraj gelirine benzediğini vurguladı.
Trump ve Melania Trump’ın kripto paralardan elde ettiği gelirin büyük ölçüde Trump’ın ABD Başkanı unvanından kaynaklandığını belirten Eğilmez, şu soruyu gündeme getirdi: “Eğer Trump, ABD Başkanı seçilmeseydi, bu kripto paralardan tıpkı seviyede bir çıkar sağlayabilir miydi?” Eğilmez’e nazaran, başkanlık unvanı olmadan böylesine büyük bir gelirin elde edilmesi pek muhtemel değil.
ABD’de yasal mı?
Trump’ın bu atılımının yasal bir tabana oturup oturmadığı konusunda belirsizliklerin bulunduğunu belirten Eğilmez, bu durumun etik açıdan sorgulanması gerektiğini söz etti. Kamu vazifelilerinin gelir idaresine ait düzenlemelerin değerine dikkat çeken Eğilmez, “Bulunduğu makamın verdiği özel durumu kullanarak çıkar elde etmek etik bir davranış olarak kabul edilmese gerek” dedi.
Değişen etik anlayışı ve global sistem
Eğilmez, etik ve piyasa reaksiyonlarının günümüzde zayıfladığını ve ahbap çavuş kapitalizminin global bir sorun haline geldiğini belirtti. Eğilmez “Yirmi birinci yüzyılda hukuk dışı ve ahlâka muhalif davranışlara reaksiyon gösterme refleksi büyük ölçüde kayboldu. Artık bu tıp unsurlardan kelam edenler bile beğenilen karşılanmıyor” sözlerini kullandı.
Eğilmez değerlendirmesine “Geriye baktığımda düşünüyorum da soğuk savaş falan vardı fakat yirminci yüzyılın ikinci yarısı bayağı düzgün bir dönemmiş” sözleriyle son verdi.
