Doğalgaz kullanımına kademeli fatura geliyor
Nagihan KALSIN
Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı, vatandaşların temel ihtiyaçlarına yönelik faturalandırma sistemlerini uygunlaştırmak için çalışmaları hızlandırdı. Bu kapsamda elektriğin ardından doğalgazda da kademeli tarifeye geçilmesi bekleniyor.
Söz konusu uygulamanın, kış periyodunda hayata geçebileceği kestirim ediliyor. Yeni sisteme nazaran, vilayetlerin ortalama doğalgaz tüketimleri baz alınarak her kente nazaran başka kademe belirlenecek. Kelam konusu belirlenen kademenin altında kalanlar ise doğalgazı daha uygun fiyatla tüketecek. Elektrikte, bu yılın başında geçilen maliyet asıllı tarife periyodu ile yıllık elektrik tüketimi 5.000 kilovatsaatin üzerinde olan mesken aboneleri, 1 Şubattan itibaren elektriğin gerçek maliyetini ödemeye başlamıştı. Benzer uygulamanın doğalgazda da hayata geçmesi bekleniyor.
Türkiye’de doğalgazı en fazla Hakkari ve Erzurum, en az ise Adana ve Osmaniye’nin tükettiğini söyleyen Atık Yönetimi ve Atıktan Güç Üreticileri Derneği (TAYED) Başkanı Ali İstek Öner, “Bakanlık gerçek muhtaçlık sahiplerine ulaşarak desteklemenin doğru yere yapılması için elektrikte başlattığı uygulamaya doğalgazda da geçecek. Doğalgazda soğuk ve sıcak vilayetler ayrıştırılarak kimsenin mağdur edilmemesi sağlanacak” dedi.
Bu kış sistemin devreye alınması planlanıyor
Türkiye Doğal Gaz Dağıtıcıları Birliği (GAZBİR) verilerine nazaran, Türkiye’de her 100 hanenin yaklaşık 59’unun ısıtma, pişirme ve sıcak su ihtiyaçlarını karşılamak için doğalgaz kullandığını kaydeden Öner, hanelerde doğalgazın kıymetli bir kısmının ısınmak gayesiyle kullanıldığını ve bunun da soğuk iklime sahip vilayetlerde bir dezavantaj oluşturduğunu söyledi.
Öner, “Bakanlık, bu sebeple her vilayet için farklı bir kademe belirleyerek vatandaşları mağdur etmemeyi ve soğuk-sıcak iklime sahip vilayetlerin ayrımını yapmayı hedefliyor. Son açıklanan 2023 bilgilerine bakıldığında hane başı ortalama tüketimin en yüksek olduğu kent, 1401 metreküp ile Hakkari olurken, bunu sırasıyla 1.348 metreküple Erzurum, 1.317 ile Ardahan, 1.311 ile Muş ve 1.224 metreküp ile Ağrı izledi.
En az tüketim ise sırasıyla 521 metreküp ile Adana, 527 ile Osmaniye, 531 ile Mersin ve 566 metreküp ile Antalya’da gerçekleşti. İstanbul’da ise haneler bir yılda ortalama 869, Ankara’da 1067, İzmir’de 736 metreküp gaz tüketti. Bakanlık, tüm bu dataları dikkate alarak her vilayet için ortalama tüketim belirleyerek, bu tüketimin altında kalanları desteklemeye devam ederken, üstünde kalanlara ise gerçek maliyetleri yansıtmaya başlayacak” dedi.
Yeni düzenlemelere ihtiyaç var
Elektrik, su ve doğalgaz gibi temel gereksinimlere yönelik mevcut faturalandırma sistemlerinin vatandaşların farklı sosyo-ekonomik ve coğrafik şartlarının dikkate alınarak düzenlenmesinin hakikat olacağını belirten Öner, “Sosyal adalet prensibi gereği kelam konusu alanlarda daha adil, sürdürülebilir ve farklılıkları gözeten yeni düzenlemelere gereksinim duyulmaktadır.
Örneğin Erzurum, Kars ve Ardahan üzere uzun ve sert kış şartlarının hâkim olduğu vilayetlerde doğalgaz tüketimi büyük ölçüde ısınma gayesiyle gerçekleşmektedir. Bu bölgelerde vatandaşlar, yılın büyük kısmında yüksek doğalgaz faturaları ödemek durumunda kalmaktadır. İklimsel şartlar doğrultusunda, bu vilayetlerde indirimli tarifeler yahut devlet destekli sübvansiyon modelleri artırılmalıdır” diye konuştu. Elektrikte uygulanan kademeli tarifeye ait Öner, şunları söyledi: “Elektrik aboneliklerinde belirlenen tüketim sonları, bireylerin yaşadıkları bölgelere ve iklim şartlarına nazaran yine yapılandırılmalıdır.
Örneğin Adana, Antalya ve Mersin gibi sıcak iklim bölgelerinde klima kullanımı yaz aylarında insani bir muhtaçlık hâline gelmektedir. Buna karşılık, İç Anadolu yahut Marmara bölgelerinde yaz aylarında benzer bir mecburilik kelam konusu değildir. Bu nedenle 5 bin kilovatsaatlik tüketim hudutları sıcak bölgelerde yetersiz kalmakta ve yüksek fatura yüküne neden olmaktadır. Bu durum, güce erişimde adaletsizliğe yol açmaktadır.”
Su için de tüketim farkları dikkate alınmalı
Yaz aylarında artan sıcaklıkla birlikte içme suyu ve ferdî paklık gereksiniminin da yükseldiğine dikkat çeken Öner, “Bu durumdaki güney bölgelerde terlemeye bağlı duş alma sıklığı ve bahçe sulama üzere faktörler su kullanımını artırmaktadır. Su ve Kanalizasyon Yönetimlerinin, mevsimsel ve bölgesel tüketim farklarını dikkate alarak tarifelendirme yapması, vatandaşların çok su faturalarıyla müsabakasını önleyecektir. Su kaynaklarına nazaran dinamik tarifelendirme uygulanmalı; arzın kısıtlı olduğu bölgelerde caydırıcı, bol olduğu bölgelerde erişilebilir fiyat siyasetleri benimsenmelidir” diye konuştu.
