Direkt yabancı sermaye artacak, şirket satış ve birleşmeler hızlanacak
Uluslararası İşbirliği Platformu (UİP) tarafından düzenlenen 15. Boğaziçi Zirvesi’nin ikinci gününde ‘Dijital çağda dönüşen sermaye piyasaları ve stratejiler’ başlıklı bir panel gerçekleştirildi.
Moderatörlüğünü UİP İcra Kurulu Üyesi Prof. Dr. Mehmet Şükrü Tekbaş’ın yaptığı panele konuşmacı olarak, Türkiye Sermaye Piyasaları Birliği Lideri ve QNB Dijital Varlıklar A.Ş.’nin Yönetim Kurulu Lideri Pamir Karagöz, Ünlü & Co Yönetim Kurulu Lideri ve CEO’su Mahmut Ünlü, İş Portföy Genel Müdürü Burak Sezercan ve Topkapı Üniversitesi Rektörü Prof. Dr. Emre Alkin katıldı.
Sermaye piyasalarına yatırım yapan yabancı yatırımcıların bilhassa 2018 yılına kadar yapılan büyük halka arzlarda kıymetli alıcılar olduğuna işaret eden Ünlü & Co Yönetim Kurulu Lideri ve CEO’su Mahmut Ünlü, bu tarihten sonra halka arzların küçülmesi ve daha ufak şirketlerin borsaya gelmesi ile yabancıların iştirakinde da önemli bir düşüş yaşandığını kaydetti.
2022-2024 yılları ortasında daha evvel görülmemiş biçimde 120’den fazla halka arz olduğuna dikkat çeken Ünlü, “Maalesef içerideki yerli yatırımcılar büyük halka arzlar geldiğinde onları yeteri kadar destekleyecek kaynağa sahip değil. Ayrıyeten Türkiye’deki en kıymetli sorunlardan bir tanesi finansal okur müelliflik konusu. Bireylerin ağır ölçüde alım yaptığı halk arzlarda, birçok şirketin ne iş yaptığını bile bilmeden alıyor. Eski tip halka arzlarda en büyük alıcı yabancılar olduğu için ve bunların da finansal okur müellifliği üst düzeyde olduğu için, hakikat fiyatı onlar belirlerdi. Yeni sistemde yabancıların gitmesiyle birlikte bu da ortadan kalktı. Yabancıların tekrar gelmesi ümit ediyorum ki bütün büyük halk arzlarının muvaffakiyetini sağlayacak ve öteki taraftan da fiyat oluşumunun daha sağlıklı olmasını destekleyecek.” dedi.
Türkiye’deki satın alma ve birleşmeler artabilir
Türkiye’de yabancı yatırımcı oranının yüzde 60’lardan yüzde 30’ların altına kadar düştüğüne işaret eden Ünlü, şöyle devam etti:
“Eskiden yabancı yatırımcı geldiğinde uzun müddet kalırdı. Artık yabancının elde tutuş müddeti de kısaldı ve bu manada Türkiye’de yabancı yatırımcı artık yerli yatırımcıdan farklı değil. Gelirken düzgün ancak çıkarken de çok olumsuz tesirleri oluyor, borsayı aşağıya indiriyor. Yabancı yatırımcı deyince de tek bir kütle yok zati. Yatırım stratejileri birbirinden çok farklı yabancılar var. Sermaye piyasasını geliştirmek için bizim içeride yerli yatırımcılarla güçlendirmemiz lazım.”
Türkiye’deki şirket satın alma ve birleşmeleri de pahalandıran Ünlü, bu alanda ağır bir formda faaliyet gösteren bir firma olduklarını kaydetti. Türkiye’ye yatırım yapmak yahut şirket satın almak için gelen direk yabancı sermaye girişinin 2014-2018 aralığında 14 milyar dolar düzeylerinde olduğunu tabir eden Ünlü, bu sayının yıllık 10 milyar dolarlara gerilediğini belirtti. Ünlü, “Bundan sonraki periyoda baktığımızda, son 3-4 ay içinde bana umut veren, yabancı sermayenin artışını sağlayacak bir grup gelişmeler oldu, hoş satın alma ve birleşme süreçleri açıklandı. Türk varlıklara yine uzun vadeli ilgi olduğunu göstermesi itibariyle heyecan verici gelişmeler. Orta vadeli planın başarılı olmasıyla, yani kur istikrarının sağlanması ve enflasyonun denetim altına alınmasıyla bir arada önümüzdeki yıl içinde yabancı sermaye direkt yatırımlarının artmasını ve hasebiyle satın alma ve birleşme piyasasının daha faal olmasını bekliyoruz.” dedi.
Küçük yatırımcı dijitalleşme tecrübesini istiyor
Dijitalleşme ve sermaye piyasaları ortasındaki bağlantı ile ilgili konuşan Türkiye Sermaye Piyasaları Birliği Lideri ve QNB Dijital Varlıklar A.Ş.’nin Yönetim Kurulu Lideri Pamir Karagöz, bunu iki halde ele aldığını belirtti. Karagöz, şunları anlattı:
“Bir tanesi Borsa İstanbul’un kompozisyonu. Yeni iktisat modeline uygun olan şirketler ve kesimler hangileri diye baktığımızda bu şirketlerin borsamızdaki oranı yalnızca yüzde 1. Bu oran gelişmekte olan ülke borsalarında yüzde 22, ABD’de yüzde 33. Münasebetiyle öncelikle bu rasyoyu derhal dünya standartlarına çekmemiz gerekiyor. Bu da ya mevcut şirketlerimizin yeni iktisat modeline uygun yatırımlar yapmalarıyla ya da yeni halka arzların bu kesimlerden gelmesiyle olabilir.”
İkinci olarak sermaye piyasalarındaki şirketlerin dijital dönüşümüne dikkat çeken Karagöz, dünyada da bizdekine emsal halde küçük yatırımcı ve halka arz artışı olduğunu söyledi. Lakin burada borsa ile yeni tanışan kitlenin sistem içerisinde tutulmasının çok değerli olduğunu tabir eden Karagöz, “Bunun için de yatırım şirketlerine, portföy idare şirketlerine ve dalın tüm paydaşlarına asla çok değerli bir misyon düşüyor. Ve bu misyonu da aslında en âlâ biçimde ben kesimin yerine getirdiğine inanıyorum. Bir defa bu bizim anlık süreç iletim sisteminin altyapısı. Türkiye’de pay senedi buyruğu iletim sisteminin teknik kapasitesi gün içinde eş anlı dağılmıyor. Belirli anlarda, bilhassa piyasa açılış anlarında çok ciddi yoğunluk oluyor. Bu sınavı kesim çok hoş bir halde atlattı. Artık biraz daha tecrübeye odaklanacağımız bir periyoda giriyoruz. Yani bir platformdan yalnızca buyruk iletmek değil, robo-advisory, chatbot servisi, kendi yatırım alışkanlıklarınıza uygun, finansal okuryazarlık düzeyinize uygun bilgilendirmeleri alabileceğiniz, aslında bireye özel bir müşteri tecrübe periyoduna geçmek gerekiyor. Türkiye’deki sermaye piyasalarında çok süratli bir dönüşüm var. Biraz daha yatırımcının bilinçlendirileceği bu yeni teknoloji, yeni tecrübe aplikasyonları… Herkesin aslında kullandığı aplikasyonları artık küçük ferdi yatırımcı da tecrübesini tıpkı o yeni teknolojik trendlerle istiyor. Hasebiyle büyük yatırımcının evvelden sahip olduğu imkanlara yeni devirde küçük yatırımcının da bu dijitalleşmeyle sahip olacağı ve bu tecrübesi en üst noktada yaşatmaya çalışacağımız yeni bir periyot başlıyor aslında diyebiliriz.” dedi.
Borsa İstanbul’un en kıymetli yatırımcısı portföy şirketleri
İş Portföy Genel Müdürü Burak Sezercan, Türkiye’de portföy idare şirketlerinin 173 milyar dolarlık bir büyüklüğü yönettiklerini ve aslında Borsa İstanbul’un en büyük yatırımcılarının bu şirketler olduğunu söyledi. Portföy idare şirketlerinin bilhassa son 3-4 yıldır en büyük kurumsal yatırımcı olarak devrede olduğunu belirten Sezercan, bölümün çok süratli gelişmesine rağmen şimdi ulusal gelirin yüzde 11’i düzeyinde olduğuna dikkat çekti. Sezercan, bu sayının Avrupa’da yüzde 80’lere çıktığını ve gidecek daha çok yolun olduğunu kaydetti.
Sezercan, bölümdeki dijitalleşme ile ilgili de şunları söyledi:
“Yatırım fonları iki bacaklı bir iş. Bir idare tarafı var, bir de dağıtım tarafı var. Dağıtım tarafı daha çok bankalar ve aracı kurumların kendi dijital kanallarıyla yapılıyor. Yüzde 85 civarında bu iş bankaların aplikasyonları üzere dijital kanallardan gerçekleşiyor ve orada dijitalleşme sorunu çözülmüş durumda aslında. İdare tarafında da biz fonlarımızı yönetirken yapay zeka dahil pek çok algoritmadan ve teknolojiden faydalanıyoruz. Lakin şu anda kritik nokta bence işin operasyon tarafı. Tefas’ta günlük süreç adedi 70-72 binlerdeyken bugün 140 binlere gelmiş durumda. 1 yıl geçmeden yüzde 90 artış yaşandı. Saklama tarafından değerlemeye, kontrolünden raporlamaya kadar işte o operasyonel büyümeyi yönetecek teknolojik altyapıların oluşması gerekiyor. O mevzuda yatırım yapmayan şirketler yalnızca kendilerini değil, ülke genelinde bile işin büyümesini soruna atabilir.”
‘Dijital altyapının finansmanını lakin sermate piyasasıyla sağlayabiliriz’
Topkapı Üniversitesi Rektörü Prof. Dr. Emre Alkin de üretimin çok değerli olduğunu lakin tek başına fabrikasyon faaliyetinin çok da değerli olmadığının 21. yüzyılın başında çok net olarak görüldüğünü kaydetti.
Alkin, “Kocaman bir ekosistem var ve sermaye piyasaları bunun tam merkezinde duruyor. Lakin biz pat diye dijital tarafa geçtiğimizden ötürü bir bocalama içindeyiz. Bu bocalama esnasında gereken dijital altyapının finansmanını fakat sermaye piyasası ile sağlayabiliriz. Şayet bu mümkün olursa bir kısım gelişmiş ülkelerle gelişen ülkeler ortasındaki açıklığın bir kısım kapanacağını söyleyebiliriz. Sermaye piyasalarının önünü açacak olan şey öngörülebilirlik ve bu öngörülebilirliği dijitalleşme sağlıyor. 17 tane ekonomistle bir arada memleketler arası ondan sonra üniversitelerde yaptığımız çalışma şunu gösteriyor: Önümüzdeki 10 yıl içerisinde sermaye piyasaları ve dijitalizm yan yana geldiğinde şirketlerin istek ettikleri en azamî cironun bile yüzde 24 üzerine çıkabilme ihtimalleri var. ” dedi.
