Dijital yatırımlar hem küresel ölçekte hem de Türkiye’de artıyor
Birleşmiş Milletler Ticaret ve Kalkınma Konferansı‘nın (UNCTAD) “Dünya Yatırım Raporu 2025″ten derlediği bilgilere nazaran, dijital iktisada yapılan yatırım süratle büyüyor ve son yıllarda yıllık ortalama 122 milyar dolara ulaştı.
Rapora nazaran, 2021 ile 2023 yılları ortasında dijital iktisada yapılan yatırım, global direkt yabancı yatırımın ortalama yüzde 8,3’ünü aldı.
Gelişmekte olan ekonomilerde, tıpkı devirde dijital iktisada gelen yıllık direkt yabancı yatırımların ortalaması neredeyse iki katına çıktı. Global ölçekte büyümenin temel dinamikleri dijital hizmetlerin genişlemesi, yazılım tahlillerine talebin artması, yeni ortaya çıkan teknolojiler ve girişimcilik ekosistemleri oldu.
Raporda dijital iktisada yatırım yapmanın yararları, daha güzel altyapı, vasıflı işler, teknoloji transferi ve daha dinamik inovasyon ekosistemleri olarak öne çıkıyor. Birçok düşük gelirli ülkenin dışarıda kalmaya devam ettiği belirtilen rapora nazaran, altyapı boşlukları, yüksek yatırım riskleri ve zayıf düzenleyici çerçeveler üzere birtakım etkenler yatırımcıları caydırıyor.
Rapora nazaran, dijital iktisada yapılan greenfield (sıfırdan) yatırımlar ise 2020’den bu yana neredeyse üç katına çıkarak 360 milyar dolara ulaştı ve dijital iktisada yapılan “greenfield” yatırımlar, tüm “greenfield” projelerin yaklaşık 3’te 1’ini oluşturuyor.
Küresel direkt yatırım hissesini yüzde 1,5’e çıkarma hedefi
Cumhurbaşkanlığı Yatırım ve Finans Ofisi Lider Yardımcısı Bekir Polat, yaptığı açıklamada, kelam konusu raporda vurgulanan dijital yatırımlardaki artışın Cumhurbaşkanlığı Yatırım ve Finans Ofisi olarak 2024-2028 periyoduna yönelik benimsedikleri stratejik önceliklerle örtüştüğünü söyledi.
Polat, kelamlarını şöyle sürdürdü:
“Strateji evrakımızda, global direkt yatırımlardan aldığımız hissesi yüzde 1’den yüzde 1,5’e çıkarmayı hedefliyoruz. Bu gaye kapsamında dijital altyapıya dayalı teşebbüsleri, 8 öncelikli yatırım profilimizden biri olarak pozisyonlandırdık. Türkiye, yatırım ortamını güçlendirmeye yönelik yapısal dönüşüm sürecini sürdürerek memleketler arası direkt yatırımlar açısından cazibesini artırmaya devam ediyor. 2024’te ülkemiz 11,3 milyar dolar memleketler arası direkt yatırım çekti. Bu sayı, global ortalamanın yüzde 8 düştüğü bir periyotta, evvelki yıla nazaran yüzde 5,6’lık bir artış göstererek Türkiye’nin dayanıklılığını ve sürdürülebilir büyümesini ortaya koydu.”
Teknoloji teşebbüs ekosisteminin 2010-2020 devrinde 800 milyon dolar, 2020 sonrasında ise toplamda 5 milyar dolar yatırım aldığını anlatan Polat, son 5 yılda teknoloji ve girişimcilik ekosisteminde kayda paha bir atılım gerçekleştiğini aktardı.
Polat, İstanbul’un, Avrupa’nın ikinci, Ankara’nın ise dördüncü büyük oyun merkezi pozisyonuna geldiğini belirterek, “Turcorn 100” üzere programlarla unicorn olma yolundaki teşebbüsler desteklenirken, Türkiye merkezli unicorn şirket sayısında da artış sağlandığını lisana getirdi.
“HIT-30 programıyla 8 dalı güçlü teşviklerle destekliyoruz”
Polat, Türkiye’nin AR-GE ve teknoparklar konusunda da güçlü bir altyapıya ve teşvik sistemine sahip olduğunu bildirdi. 2023 prestijiyle 215 bini aşkın tam vakitli AR-GE çalışanı misyon yaparken, yıllık patent müracaat sayısının 24 bine yaklaştığı bilgisini paylaşan Polat, şunları kaydetti:
“Teknoparklarımız, sağlamış olduğu güçlü altyapı ve teşvikler ile hem yerli hem de memleketler arası sermaye için cazip bir ortam sunuyor. Yapay zeka, FinTek ve mobilite alanlarında ise Türkiye ekosistemi süratle büyüyor. FinTek bölümünde açık bankacılık düzenlemeleri ve güçlü bankacılık altyapısı sayesinde kıymetli ilerlemeler kaydedildi. Türkiye merkezli FinTek teşebbüsleri, global pazarlarda kendilerine yer buluyor. Mobilite alanında TOGG öncülüğünde, elektrikli araç ve akıllı ulaşım teknolojileri gelişirken, yapay zeka tahlilleri geliştiren teşebbüslerimiz de global ölçekte rekabetçi hale geldi. Bu çerçevede, tüm bu teşebbüslerin yatırımcılarla buluşmasını sağlamak ve kolaylaştırmak hedefiyle ‘Start in Türkiye’ web sitemizi yayına aldık.”
Kurum olarak, dünya genelindeki tanıtım faaliyetlerine Türkiye’yi “Dijitalin İrtibat Noktası” olarak konumlandıran bir anlatı çerçevesinde çalışmalarını sürdürdüklerini vurgulayan Polat, dijital dönüşüm temalı yıllık aksiyon planları ile kamu, özel kesim ve sivil toplum ortasında güçlü işbirlikleri geliştirdiklerini, yatırım süreçlerini aktif halde desteklediklerini söz etti.
Polat, “Gelişmiş teknoloji altyapımız ve dinamik girişimcilik ekosistemimizi, dünyanın önde gelen teknoloji merkezlerine taşıyor, bu merkezlerde düzenlenen aktiflik ve fuarlarda girişimcilerimizi ve projelerimizi global yatırımcılarla buluşturuyoruz. Ayrıyeten Sayın Cumhurbaşkanı’mız tarafından duyurulan 30 milyar dolarlık HIT-30 Yüksek Teknoloji Yatırım Programı ile yarı iletkenlerden dijital iktisada kadar uzanan 8 stratejik dalda büyük ölçekli üretim ve AR-GE yatırımlarını güçlü teşviklerle destekliyoruz” formunda konuştu.
Teknoloji alanında kritik uzmanlıklara sahip yeteneklerin Türkiye’ye kazandırılması gayesiyle başlatılan “Türkiye Tech Visa” programına değinen Polat, bu program ile nitelikli memleketler arası iş gücünün Türkiye’deki ekosisteme entegrasyonunun kolaylaştırıldığını belirtti.
Polat, UNCTAD’ın 2025 Dünya Yatırım Raporu’nda vurgulanan dijital yatırım büyümesinin, tüm bu gelişmelerin ve uygulamaların ne kadar isabetli ve değerli olduğunu gösterdiğini aktararak, “Sonuç olarak, Türkiye’nin global dijital yatırımlardan aldığı hissenin, sahip olduğu dinamizm ve son yıllarda yakaladığı ivmeyle gerçek orantılı olarak artacağını öngörüyoruz” dedi.
