Çay atığından plastiğe alternatif malzeme üretti
Birleşmiş Milletler (BM), çayın tarihi, kültürel ve ekonomik ehemmiyeti konusunda farkındalık oluşturmak hedefiyle 2019 yılında aldığı kararla 21 Mayıs’ı Memleketler arası Çay Günü kabul etti.
Türkiye, yılda yaklaşık 1,3 milyon tonla dünyada en çok çay üreten ülkeler ortasında 5’inci sırada geliyor. Bu üretim süreci esnasında ortaya çıkan çay lifi atığı, çay fabrikalarında üretimin çeşitli basamaklarında ayrılıp biriktirilen çay çöpü, lifler ve çay tozunun karışımından oluşuyor. Çay lifleri hiçbir halde değerlendirilmediği için bertaraf edilirken bu durum etraf sorunlarına, iş gücü kaybına, ekstra maliyete ve daha da değerlisi ticari pahaya dönüştürülebilecek bir eserin yok olmasına neden oluyor.
Çay liflerini atık olmaktan kurtarıp katma kıymetli gerece dönüştüren Dr. Mustafa Kuyumcu, Rize›nin Çamlıhemşin ilçesinde doğup büyüdüğü için çocukluğundan bu yana çayın ekilmesinden yetiştirilmesine, toplanmasından çay fabrikalarında işlenmesine ve sofraya ulaşmasına kadarki sürece şahit olduğunu söyledi.
Çay atıkları, çevresel sıkıntılar yaratıyor
Çayın işlenmesi sürecinde yılda yaklaşık 100 bin ila 120 bin ton çay atığı meydana geldiğini belirten Kuyumcu, “Çay fabrikaları çay atıklarını sıkıştırıp pelet şeklinde yakmaya çalışıyor. Burada alışılmış yakma sürecinde ziyanlı uçucu var. Dumanından tutun, kokusuna kadar farklı şeyler ortaya çıkıyor. Güç kazanımı olduğu düşünülerek yapılıyor lakin çok randımanlı değil. Yani çok güç verecek bir lif değil. Öteki taraftan gübre olarak değerlendirmeye çalışıyorlar” dedi.
120 ağacın kesilmesi engellendi
Geliştirdikleri gerecin otomotiv, mobilya, oyuncak, inşaat gibi farklı bölümlerde kullanıldığından bahseden Kuyumcu, 2024 yılında yaklaşık 5 ton atık çay lifini biyokompozit gerece dönüştürerek 120 ağacın kesilmesini engellediklerini vurguladı. Kuyumcu, atık çay lifi kullanım ölçüsünü 500 tona çıkarmayı hedeflediklerini, böylece yakılarak ya da çürütülerek bertaraf edilen bir malzemeyi iktisada kazandırırken hem 12 bin ağacı kesilmekten kurtaracaklarını hem de karbon salınımını ve su kullanımını azaltacaklarını söyledi.
Atık çay lifleri nasıl dönüştürülüyor?
Dr. Mustafa Kuyumcu, çay liflerinin plastiğe alternatif bir gereç haline gelme sürecini şöyle anlattı: “Biz bu çay lifini alıyoruz, granül dediğimiz, plastik ham hususu üzere bir husus elde ediyoruz. Daha sonra bunu büyük şirketlere satıyoruz ve orada insanların kullanabileceği biçimlere çevriliyor. Temelde daha çok, büyük şirketlere satabileceğimiz eser elde etmeye çalışıyoruz. Otomotiv, beyaz eşya, inşaat, züccaciye… Bununla birlikte insanlarda şuur oluşturmak için, ‘Aa bu çaydan elde edilmiş’ diyecekleri kendimize ilişkin çay tabağı, tepsi üzere eserlerimiz de var.”
Saf plastiğe alternatif malzeme
Ürettikleri eserle saf plastiklere daha pak bir alternatif sunduklarını lisana getiren Dr. Mustafa Kuyumcu, “Plastik kullanımını azaltacak daha nitelikli, daha çevreci, daha tabiat dostu bir eser elde ediyoruz. Yenilikçi bir alternatif aslında. Bu usul eserler dünyada var. Yani çay lifiyle değil de pirinç kabuğundan, odun lifinden, kahve atığından, mısır sapından bu türlü çeşitli eserler gün geçtikçe talep görmekte ve artmakta” dedi.
