Çarpıcı yapay zeka raporu! Türkiye yapay zekanın neresinde?
Stanford Üniversitesi’nin İnsan Merkezli Yapay Zeka Enstitüsü (HAI) tarafından yayımlanan ve 30’dan fazla ülkenin yer aldığı AI Index Report 2025’te, ülkelerin yapay zeka alanındaki kapasitesi, üretimi ve uygulama seviyeleri 10’dan fazla başlık altında tahlil edildi. Tahlilde, Türkiye’ye ait datalara de yer verildi.
CNBC-e’den Günce Işık İnce’nin derlediğine nazaran LinkedIn datalarında, Türkiye’de yapay zeka alanındaki işe alım oranı 2024 yılı prestijiyle yüzde 20.36 düzeyine ulaştı.
Bu oran, 2018’den bu yana yıllık bazda kaydedilen değişim oranlarını yansıtıyor.
Grafikte dikkat çeken eğilimler şöyle:
2018–2020 ortası devirde yüksek oranlar görülüyor (Yüzde 50’nin üzerinde başlangıç)
2021–2023 yıllarında rölâtif düşüş yaşanıyor
2024 yılında ise işe alım oranı tekrar yükselişe geçiyor ve yüzde 20.36 olarak ölçülüyor
Türkiye kamu mukavelelerinde bütçe ortalamasında ikinci sırada
Türkiye 2013–2023 yılları ortasında yapay zekaya ait kamu kontratları bakımından en yüksek medyan bedele sahip ikinci ülke pozisyonunda yer aldı. Rapora nazaran, Türkiye’nin yapay zeka odaklı kamu mukavelelerinin ortanca büyüklüğü (medyan değeri) 2.81 milyon dolar olarak hesaplandı.
Verilere nazaran birinci 5 ülke:
İsviçre – 3.05 milyon dolar
Türkiye – 2.81 milyon dolar
İrlanda – 1.42 milyon dolar
Lüksemburg – 1.15 milyon dolar
Danimarka – 1.07 milyon dolar
Listenin sonunda yer alan ülkeler ortasında Yunanistan (0.55 milyon dolar), Letonya (0.56 milyon dolar) ve Estonya (0.57 milyon dolar) bulunuyor.
Bu tabloya nazaran Türkiye, mukavele sayısı az olsa da, imzalanan projelerde yüksek meblağlarla hareket eden ülkeler ortasında.
Yapay zekaya ait kamu mukaveleleri (AI-related public contracts), kamu kurumlarının, yapay zeka tahlilleri geliştirmek, uygulamak yahut araştırmak hedefiyle özel şirketlere ya da kurumlara verdiği ihale ve projeleri kapsıyor.
Coğrafi bölgelere nazaran yapay zeka yetkinliği
LinkedIn profillerinde yer alan bilgilere nazaran hazırlanan ‘2015–2024 Yılları Ortasında Coğrafik Bölgelere Nazaran Yapay Zeka Yetkinliği Yoğunluk Oranı’ başlıklı tabloda ise Türkiye, 16 ülke ortasında 0.94 puanla 13. sırada yer alıyor.
Yapay zekada cinsiyet eşitsizliği
‘2015–2024 Yılları Ortasında Cinsiyete Nazaran Yapay Zeka Yetkinliği Yoğunluk Oranı’na nazaran, Türkiye’de, erkeklerin oranı 0.96 iken, bayanların oranı 0.66 olarak belirlendi. Cinsiyet farkının 0.30 puanla dikkat alımlı seviyede olduğu görülürken Türkiye 17 ülke ortasında 14. Sırada yer aldı.
Türkiye yetenek yoğunluğunda 7. sırada
2016 yılına kıyasla 2024 yılına kadar geçen müddette ülkelerde yapay zeka alanında çalışan yetenek yoğunluk artışına nazaran, Türkiye 2016’ya kıyasla yüzde 198 artış gösterdi. Brezilya, Estonya ve Kıbrıs üzere ülkelerin akabinde gelen Türkiye 18 ülke ortasında 7. sırada yer aldı.
2016–2024 Yılları Ortasında Coğrafik Bölgelere Nazaran Yapay Zeka Yetenek Yoğunluğundaki Yüzde Değişim:
Cinsiyete nazaran yetenek yoğunluğuna bakıldığında erkeklerin AI alanındaki temsil oranı yüzde 0.42 iken, bayanların AI alanındaki temsil oranı yüzde 0.33 olarak belirlendi. 2016’da her iki cinsiyet için de bu oran yüzde 0.10’un altındaydı.
Öte yandan ABD, bilgi, teknoloji ve irtibat (ICT) alanında tüm eğitim düzeylerinde en fazla mezun veren ülke olmaya devam ederken Türkiye bu alanda en uygun cinsiyet istikrarına sahip ülke olarak öne çıktı.
Beyin Göçü: AI uzmanları Türkiye’de kalıyor mu?
Türkiye’den yurt dışına giden yahut Türkiye’ye gelen yapay zeka uzmanlarının net değişimi de ölçüldü. ‘Net AI talent migration’ ile, gelen uzman sayısından gidenleri çıkararak elde edilen fark paylaşıldı. Buna nazaran, 2024 yılı prestijiyle Türkiye’nin net AI yetenek göçü bedeli: –0.49
Türkiye, son 5 yılda yapay zeka alanında yetişmiş uzmanları yurt dışına kaybetme eğiliminde. –0.49 pahası, her 10 bin profesyonel içinde neredeyse yarım kişinin net olarak ülkeyi terk ettiğini gösteriyor.
Endüstriyel robot sayıları
Türkiye’de 2023’te toplam 4.400 adet endüstriyel robot üretime entegre edilmiş ve faaliyete geçmiş. Türkiye, Birleşik Krallık (3.800) ve Tayland (3.600) üzere ülkelerin önünde yer alıyor.
2023 Yılında Coğrafik Bölgelere Nazaran Kurulan Endüstriyel Robot Sayısı (Bin Adet Cinsinden):
Türkiye AI hakkında heyecan duyuyor mu?
2024 yılında dünya genelinde yapılan bir ankete nazaran iştirakçilere, yapay zeka kullanan eser ve hizmetler hakkında ne kadar heyecanlı ve ne kadar huzursuz hissettikleri sorulmuş.
Grafikte iki eksen var:
Yatay eksen (X): AI hakkında ‘Heyecan duyuyorum’ diyenlerin oranı
Dikey eksen (Y): AI konusunda ‘Tedirginim’ diyenlerin oranı
Türkiye grafikte, yüzde 65’e yakın heyecan ve yaklaşık yüzde 50 seviyesinde tedirginlik oranıyla yer alıyor. Türkiye, ‘yüksek ilgi + orta düzeyde kaygı’ bölgesinde konumlanıyor.
