Çalışana, Avrupa’dan yüksek ücret veriyoruz

Recep ERÇİN

Türk tekne ve yat sek­törü, karada yapılan dünyanın en büyük de­nizcilik fuarlardan birine ha­zırlanıyor. İstanbul Ticaret Odası’nın (İTO) destekleriy­le İstanbul Fuar Merkezi’n­de (İFM) düzenlenecek olan fuar öncesi bölümün çatı ku­ruluşları bir ortaya geldi. Yat ve Tekne Sanayisi Derneği (YATED) organizatörlüğünde düzenlenen toplantıya İmeak Deniz Ticaret Odası ile Gemi Yat ve Hizmetleri İhracatçıla­rı Birliği’nden (GYHİB) tem­silciler de katıldı.

Toplantıda bölümdeki gelişmelere iliş­kin bilgiler veren YATED Baş­kanı Murat Bekiroğlu ve ay­nı zamanda GYHİB Yönetim Kurulu Üyesi de olan YATED Yönetim Kurulu Lider Ve­kili Cem Hüroğlu’na işçi fiyatlarının geldiği seviyele­ri sorduk. Bekiroğlu kimi fir­maların fiyatlarda geçen yıl yüzde 100 oranında, bu yıl da yüzde 50 oranında artış yap­tığını belirterek, “Teknisyen ve kaptan fiyatları çok yük­seldi. Fiyatlar döviz bazında Avrupa ile birebir düzeyde yahut bir tık üzerinde” dedi. Hüroğ­lu da, “Ücretler o kadar arttı ki Hollanda’ya giden teknik per­sonelden geri dönenler var” sözlerini kullandı.

Zararına mı üretmeli, mukaveleyi mi feshetmeli?

Sektör temsilcilerinin ver­dikleri bilgilere nazaran fiyatlar ve genel masraflardaki artış­lar, euro/dolar paritesindeki düşüş ve dolar kuru artışının enflasyonun gerisinde kalma­sı yüzünden kâr marjları eri­di. İtalya üzere ülkeler seri üre­tim gücüne sahip oldukları için pandemi periyodundaki stoklarını eritmek uğruna fi­yat kırdı.

Butik üretim yapan Türk imalatçılar hem maliyet artışları hem de fiyat rekabeti yüzünden, “Sözleşmeyi feshe­dersem mi daha çok ziyan ya­zarım yoksa ziyanına üretim yapıp eseri teslim edersem mi?” ikileminde kaldı. Üc­retler artsa da kâfi ve yet­kin işgücü açığı devam ediyor. 2025’i, “Maliyetleri denetim altına alıp ziyan etmeme yılı” olarak ilan eden kesim temsil­cileri, “Faizler düşmeye baş­ladı ancak tekne üretimi en az 3-4 ay sürüyor. Satışı yazı ye­tiştirme süreci hudutlu, kalıbı­nı hazır üreten yahut stokun­da olan bu yaza hazır olacak.

Bıçak kemiğe dayandı. Ziyan noktasına geldik. Dövizin bi­raz kıpırdaması bizi rahatla­tır. Burada üç gemi yapan ar­matür tıpkı maliyete Çin’de dört gemi yapardım, diyor. Es­kiden İtalya’ya nazaran çok daha uygun fiyatlarla üretim yapar­ken, bugün tıpkı düzeye gel­dik. Hatta kimi alanlarda İs­panya ve Hollanda’dan daha yüksek fiyat teklifleri veri­yoruz. Bu durum, kesimdeki mukavele sayısının azalması­na neden oldu” bildirileri ver­diler.

Fuarda yerli üreticiler yükte olacak

Fuarda yerli firmaların yükünü hissettireceğini be­lirten YATED Başkanı Beki­roğlu, “2026-2027-2028 fu­arlarında indirimli fiyatlar sunacağız. Yerli üreticinin ha­kim olduğu bir fuar olacak. İt­hal yüklü eserleri değil yer­li üretimi destekliyoruz. Fuar müddetince söyleşiler, etkinlik­ler olacak. Türkiye, mega yat üretiminde dünyada üçüncü ve dördüncülük ortasında gi­dip geliyor. Özgün mimari ile çalışan yeni firmalarımız var. Tekne üretiminde Türkiye, dünyada kıymetli bir noktaya geldi. 3-8 metre, 10-15 met­re ortası teknelerde pandemi sonrası yeni yerli üreticiler ortaya çıktı. Bunları destekle­mek ve dünyaya açmak istiyo­ruz” diye konuştu.

Marinalarda fahiş fiyat uygulanıyor

Son periyotta Ticaret Ba­kanlığı fahiş fiyat uygulayan işletmelere karşı alanda etkin kontroller yapıyor. Fakat YA­TED Yönetim Kurulu Lider Vekili Cem Hüroğlu’nun ak­tardığına nazaran, marinalar bu kontrollerin dışında kalmış görünüyor. “Avrupa’dan daha kıymetli marina fiyatları var” diyen Hüroğlu, şunları aktar­dı: “Marinalara tekne bağla­ma maliyeti metrekare ünite fiyatı olarak 6 yıl evvel 60 euro iken 2024 yılında 380 euroya çıktı. Bu yalnızca bağlama di­ğer hizmetler de fiyatlı. Tür­kiye’de yalnızca 85 marina var. Yeni marina açılması lazım.”

KDV muafiyetinin kaldı­rılmasının da bilhassa ticari tekneler üzerinde olumsuz et­ki yarattığını savunan Hüroğ­lu, “Önce 24 metre altı yatlar için başlatılan uygulama, tica­ri tekneleri de kapsayacak şe­kilde genişledi. Bu da pazar­daki avantajlarımızı kısıtladı” diye konuştu.

Lüks yatlara değil balıkçı teknelerine bakın!

Bosphorus Boat Show, YATED tertibi, ED Fuarcılık’ın stratejik iştiraki ile İstanbul Fuar Merkezi’nde 15-22 Şubat tarihleri ortasında düzenlenecek. 500’den fazla markanın katılacağı fuarda, 300’den fazla tekne sergilenecek. ED Fuarcılık Kurucu Ortağı Dilek Soydan ve ED Fuarcılık Kurucu Ortağı Emel Yılmaz’ın da organizatörlüğünü üstlendiği fuar, karada düzenlenen dünyanın ikinci, Türkiye’nin en büyük fuarı.

Bosphorus Boat Show’a 65 binden fazla ziyaretçinin iştiraki bekleniyor. Motor yatlardan katamaranlara, yelkenlilerden balıkçı teknelerine, deniz motorlarından şişme botlara ve tıpkı vakitte tüm tekne ekipmanlarına kadar 1500’den fazla eser çeşidi fuarda sergilenecek. Öte yandan YATED Yöneticileri, tekne ve yat fuarlarının kamuoyunda tanıtılırken daima lüks dev yatların gösterilmesine sitemkâr. YATED Yöneticileri, fuarlarda yer alan eserlerin birçoklarının yerli üretim olan 3-8 metrelik balıkçı tekneleri olduğunu lakin lüks yatlar öne çıkarılınca bu üreticilerin gölgede kaldığını fuarın da lüks eser fuarı üzere algılandığını not ettiler.

“Yat bölümü hareketlenmek için döviz dalgası bekliyor”

Üreticilerin geçen yıl yüksek faiz oranları ve düşük talep nedeniyle hedeflenen satış adetlerine ulaşamadığını aktaran YATED Başkanı Murat Bekiroğlu, “2025 yılında piyasada bir toparlanma bekliyoruz. Döviz kurlarındaki hareketliliğin de yerli üreticiyi rahatlatarak dış pazarlara daha fazla açılmasına katkı sağlayacağını düşünüyoruz. Ayrıyeten düzenlediğimiz fuarın, iç pazarda stokta bulunan teknelerin satılması ve istihdamı artırması açısından kritik bir rol oynayacağını düşünüyoruz. Yat ve tekne sanayisi istihdam yaratmada kıymetli bir potansiyele sahip. Bu potansiyeli de ortaya çıkarmayı hedefliyoruz” diye konuştu.