Buzul erimesi sonrasında Arktik bölgedeki deniz taşımacılığı artışı dikkat çekiyor
Birçok ülke, buzulların erimesiyle birlikte deniz trafiği için oluşan yeni şartları fırsat olarak değerlendirirken, bu durum Arktik Deniz trafiğinin artmasına yol açıyor.
8 ülkenin oluşturduğu Arktik Kurulu’na bağlı Arktik Deniz Etrafının Korunması Çalışma Grubunca (PAME) yayımlanan ve 2013-2023 ortasındaki deniz trafiği datalarının paylaşıldığı “Arktik Gemileri Statüsü” başlıklı rapora nazaran, bölgede 4 çeşit deniz trafiği mevcut. Bunlar; gemilerin muhakkak bir aktivite için Arktik’e giriş yaptığı ve gayelerini gerçekleştirdikten sonra bölgeden ayrıldığı “hedefsel ulaşım”, bölgedeki devletler ortasında gerçekleştirilen “Arktikarası ulaşım”, Pasifik ve Atlas okyanusları boyunca yapılan “transarktik ulaşım” ve Arktik devletlerinin limanları ortasında yapılan deniz nakliyatını tabir eden “kabotaj ulaşımı” halinde sıralanıyor.
2023 yılında kayda geçen gemi sayısı 1782
Rapora nazaran 2013 yılında 1298 gemi kayda geçerken bu sayı 2023 yılında 1782’ye yükseldi ve bölgedeki trafik 10 yılda yüzde 37 arttı. Bölgede en fazla balıkçı gemileri faaliyet sürdürürken onları sırasıyla genel kargo gemileri, çekiciler, dökme yük taşıyan gemiler, kruvaziyerler, frigorifik kargo gemileri, araştırma gemileri, kimyasal tankerler, petrol tankerleri ve gaz tankerleri takip etti.
Balıkçı gemilerinin sayısı on yıl içinde 553’ten 723’e yükselirken genel kargo gemileri 134’ten 181’e, çekiciler 75’ten 121’e, dökme yük taşıyan gemiler 71’den 119’a, kruvaziyerler 58’den 96’ya, frigorifik kargo gemileri 71’den 90’a, kimyasal tankerler 41’den 53’e çıktı. En büyük artış, 2013’te sayısı 1’ken 2023’te 31 olan gaz tankerlerinde yaşandı. Araştırma gemilerinin sayısı 61’den 54’e, petrol tankerlerinin sayısı ise 61’den 51’e geriledi. Gemilerin belli bir müddet içinde muhakkak bir alanda kat ettiği toplam deniz mili ise 6,1 milyondan 12,9 milyona ulaşarak son 10 yılda yüzde 110 arttı.
Madencilik faaliyetlerindeki artış, bilhassa de 2014’te Kanada’daki Mary River maden alanının açılması bölgedeki gemi trafiğinin sıklaşmasındaki en büyük nedenlerden biri olarak gösteriliyor. Dünyanın en varlıklı demir depolarına sahip olan madenden, deniz sularının kullanılabildiği dönemlerde ortalama 3,5 milyon ton demir taşınıyor.
Rus bandıralı gemiler çoğunlukta
AA muhabirine değerlendirmelerde bulunan PAME Proje Müdürü Hjalti Hreinsson, Arktik liman bölgesinde son 10 yılda faaliyet gösteren gemi sayısındaki artışın yüzde 40’a yaklaştığını belirten Hreinsson, bu durumun bölgede gemicilik faaliyetlerine yönelik ağır ilginin göstergesi olduğunu kaydetti.
Hreinsson “Bölgede çok sayıda ve çok çeşitli gemi var. Örneğin Rusya’nın Yamal Yarım Adası’ndan Çin’e gaz taşıyan çok fazla gemi bulunuyor. Bu ise deniz buzu üzerinde Arktik şartlarında çalışabilecek halde inşa edilmiş birçok gemi olduğunu gösteriyor” dedi. Rus bandıralı gemilerin çoğunlukta olduğu bilgisini paylaşan Hreinsson, bunun yanı sıra Marshall Adaları, Panama, Bahamalar ve Liberya üzere farklı ülkelerin gemilerine rastlanabildiğini bildirdi.
Trafikteki artışın temel nedenleri: Maden ve gaz projeleri
Gemi sayısındaki artışın yanı sıra gemilerin kat ettiği uzaklığın de arttığının altını çizen Hreinsson, Kanada’nın Nunavut bölgesindeki Marry River madeninde yürütülen demir cevheri çıkarma çalışmalarının ve Rusya’nın Yamal Yarımadası’nda yürütülen mega gaz projesi üzere faaliyetlerin son on yılda deniz trafiğindeki artışın temel nedenleri olduğunu söz etti.
Bölgedeki keşif gemilerinin geçmişinin yüzyıllar öncesine dayanmasına rağmen ticari gemilerin yakın vakitte kullanılmaya başlandığına dikkati çeken Hreinsson, kelamlarını şöyle tamamladı: “Geçtiğimiz son 30 yılda başta Rusya’nın faaliyetleri olmak üzere çok fazla değişim oldu. Bir müddettir Rusya kendisine ilişkin bölgede çalışıyordu ve burada yakın vakte kadar bu kadar bir hareketlilik yoktu. Lakin şirketler artık bu rotayı operasyonlarında uygulanabilir bir seçenek olarak görüyor. Dünya çapındaki operasyonlarda, bilhassa Avrupa’dan Asya’ya yapılan nakliyecilikte bu rotayı kullanmak giderek daha yeterli bir seçenek olmaya başlıyor. Öte yandan bölgedeki hava şartları ve buzul durumu nedeniyle burayı bir fırsat olarak görmeyen birçok şirket bile şu anda bu rotayı gaz ve maden faaliyeti ve bunların nakliyatı üzere operasyonlarda kullanabiliyor.”
