“Beyinlerimiz taş devrinden olsa da değişim hızlanacak”

Başak Parıltı GÖKÇAM

Dünya, iki başka dönü­şümden birebir çem­ber içinde geçiyor. Bunlardan biri yeşil, oburu ise dijital dönüşüm. Birbiri­ni tamamlayan ve bir o kadar da destekleyen bu iki sürece ahenk sağlama gayreti ise mu­azzam. Memleketler arası Para Fo­nu (IMF) tarafından yapılan varsayımlara nazaran dünya çapın­da 5 işten 2’si yapay zekâdan etkilenecek.

Microsoft’un ve­rilerine nazaran ise 2 şirketten 1’i, yapay zekâ adaptasyonunda­ki en büyük mahzurun uzman iş­gücü olduğunu söylüyor. Tekrar Microsoft’un raporuna nazaran 5 şirketten 3’ü de yapay zekâya ahenk için çalışanlarına yeni yetkinlikler kazandırma ha­zırlığı içinde.

İş dünyasının yapay zekâya olan adapte sürecini değerlen­diren Eczacıbaşı Holding Yö­netim Kurulu Lider Yardım­cısı ve Türkiye Bilişim Vakfı (TBV) Başkanı Faruk Eczacıbaşı, “Şimdiye kadar görmüş olduğu­muz en büyük kırılımı yaşıyoruz. Bu süreç inter­netle başlamıştı, artık ise yapay zekâyı konuşuyoruz.

Bu süratli dönüşüm, bütün öngörü­leri tepetaklak etti. Bilhassa son iki yıl içinde herkes dün­yaya farklı bakmaya başladı. Ben yapay zekâyı bir arkada­şım, hatta danışmanım olarak görüyorum. Ve şu bir gerçek ki kullandığım vakit önünde so­nunda do­laşıp geli­nen nokta benim man­tığım. Ben kullanır­ken, iki farklı yerden bilgi toplayıp, mümkün olduğu ka­dar birbirini eşleştirerek kul­lanmayı tercih ediyorum” dedi.

Bu yoldan birinci sefer geçmiyoruz

İnsanlığın yapay zekâya olan ön yargısına ve meslekle­rin yerini alacak olma korku­suna ait de konuşan Faruk Eczacıbaşı, “Dünya bu yoldan birinci kere yapay zekâ ile geçme­di. Buharlı makine, elektrik­li periyot, internet üzere birçok periyotta emsal şeyler ya­şandı. Örneğin 1860’lı yıllar­da ABD’de New York için ya­pılan bir ankette New York’un 1900’lü yılların başında al­tı milyon at varlığı nedeniyle pislikten öleceği konuşulur­du. Lakin 1900’lü yıllarda oto­mobil geldi artık ise at filan kalmadı.

Gelecek için yapılan varsayımların çoğunluğu ge­nelde o günkü şartlarla he­saplanıyor. Evvelsi gün 2 idi, bugün 3 oldu, demek ki yarın 4 olacak hesabıyla yapılıyor fa­kat bu türlü değil. Kırılım dediği­miz şey apansızın tüm öngö­rüleri alt üst ediyor. Ben şuna inanıyorum; global bir pu­sula olmadan bu işin oturtul­masında biraz zorlanacağız. Zira bizim beyinlerimiz taş evresinden gelme, kuralları­mız orta çağdan gelme, tekno­lojimiz ise tanrısal. Bu neden­le biraz zorlanabiliriz ancak devinim hızlanarak gerçek­leşmeye devam edecek” dedi.

Güneş gücü efektif kullanılmalı

Yapay zekânın etrafa olan tesirine yönelik de konuşan ve yapay zekânın harcadığı güç nedeniyle eleştirilmesi duru­muna ait de yorum yapan Faruk Eczacıbaşı, “Dünyanın gücünün yüzde 1.6’sı yapay zekâ üzerine gidiyor. Bu çok çok büyük bir sayı. Hatta bu oranın gelecekte iki katından da daha fazlasına gitmesi bek­leniyor.

Fakat başka taraftan dünyaya güneşten gelen ener­ji şu anda bizim kullandığımız gücün bin katı civarında. Bizim buradaki yüzde 1.6’yı mantıklı bir halde kanalize ederek, güneşten gelen ener­jiyi daha efektif kullanmamız için araştırmalara harcama­mız gerekiyor. Buradaki te­mel odak noktası tek başına sayılarla konuşmaktan zi­yade, gerçek noktalara kanali­ze olmayı başarmaktan geçi­yor” diye konuştu.

Önemli olan ‘ne için’ kullanıldığı

Yapay zekânın gelişmesiyle birlikte büyük bir rekabet or­tamı içine girildiğinin altını çizen Eczacıbaşı, “Bunlar ne­ticede araç ve araçlar ne için kullanılırsa, gelecek oraya gi­der. O yüzden tek bir taraftan bakmak yerine, yapay zekâyı hakikat hedefler için araç ola­rak kullanmamız lazım. Bu­nun için de aşikâr bir vizyon ge­rekiyor” dedi.

Bundan sonraki süreçte farklı düşünmeye ihti­yaç olduğunu belirten Eczacı­başı, “Artık sanayi toplumu­nun bunu aştığı düşüncesin­deyim lakin dünyanın kıymetli bir kısmının bu seviyeye gelme­si için örneğin Afrika’nın bir­çok ülkesinin sanayi döne­minden geçmesi lazım. Yani sadece geleceği ve çevresel zorunlulukları getirerek ha­reket edecek olursak, o vakit bütün bir döngüyü daha fazla bozmuş oluruz. Dediğim üzere artık farklı düşünmeye gereksinim var. Dünyanın öbür kesimle­rini, birlikte düşünmemiz la­zım. Tek taraflı bakışla hareket edilmez” diye ekledi.

“Söylediklerimize kıyılarda köşelerde yer veriliyor”

Türkiye’deki yapay zekâ gündemine ait de değer­lendirmede bulunan Eczacı­başı şöyle devam etti: “Günde­me bakacak olursanız hiçbir yerde neredeyse yapay zekâ­yok. Biz bir şeyler söylemeye çalıştığımızda kıyılarda, köşe­lerde bir biçimde geçiyor. Her yer Silikon Vadisi değil. So­kaktaki vatandaş nasıl bakı­yor? Asıl problem bu. Şu an hem biz hem de dünya kendi sorun­larıyla o denli bir boğulmuş du­rumda ki… Ayrımınına vardı­ğımızı düşünmüyorum.”

Moda için sürdürülebilirlik konuşulmamalı

Sürdürülebilirlik kavra­mının son zamanlardaki kul­lanımına yönelik de eleştiri­de bulunan Faruk Eczacıba­şı, “Sürdürülebilirlik, mevcut kaynakları gelecek kuşaklara aktarabilmek üzerine odak­lı bir şey iken günümüzde bir moda haline geldi. Bizim bu minnacık gezegeni, çocukları­mızın torunlarının torunları­na nasıl taşıyacağımızı konuş­mamız lazım.

Biz de bu gayeyle TBV olarak erken basamak tek­noloji odaklı tesir teşebbüslerine yatırım yapan yeni jenerasyon yatı­rım fonu olarak da tanımladı­ğımız Founder One sürdürü­lebilirlik fonunu kurduk. Bu sayede nitelikli yatırımcıları büyüme vadeden erken aşa­ma teşebbüsleri ile buluşturu­yoruz. Gayemiz yüksek getiri ve toplumsal faydayı yaratma­yı sağlamak” dedi.

Eğitimde radikal değişim lazım

Yapay zekânın eğitimdeki yerine ait de tenkitte bu­lunan ve gençlere tavsiyelerde bulunan Eczacıbaşı, “Eğitim konusunda çok radikal bir de­ğişiklik yapılması gerektiğini düşünüyorum. Şunu daima söy­lerim; eğitim çuval doldurmak değil, ateş yakmaktır. Unut­mayın ki tüm bilgiler sizin av­cunuzun içinde. Bu bilgileri kendinize kıymet yaratmak için nasıl kullanabileceğinizi öğ­reten bir eğitim sistemine ih­tiyacınız var.

Sizin kendinizi bulmanız, gelecekte kendini­zi bu gezegen üzerinde nasıl, hangi varlıklarla, hangi kim­likle, hangi hünerlerle var ol­masını sağlayacak bir sisteme gereksinimimiz var. Siz gençlerin de bu noktada asıl odaklanma­sı gereken şey ‘sağduyu’ diye­bilirim. Sağduyunuzu geliş­tirmek, oluşturmak için uğraş vermek gerekiyor ” dedi.

Faruk Eczacıbaşı yapay zekâyı nasıl kullanıyor?

Yapay zekâyı arkadaşı olarak tanımlayan Faruk Eczacıbaşı, “Konuşma hazırlığında ve ve­ri toparlamada hatta bilhassa yabancı lisan metinlerinin kont­rol edilmesi için çok kullanıyo­rum. Bir şey sormak için çabucak kullandığımı söyleyebilirim. Ben çok fazla bilgi toplayan bir insandım hatta girip bilgisaya­rıma baksanız bir sürü makale, rapor, derleme bilgileri bulur­sunuz. Lakin yapay zekânın ha­yatımıza girişiyle tüm bunlar birden teğe anlamsızlaştı. Artık bilgilerimi onun yardımıyla der­leyip, topluyorum” dedi.

Nostalji tuzağına düşmeyelim

“Benim çocuğum doktor, öğ­retmen, mühendis olacak” talebinin artık değişmesi ge­rektiğine vurgu yapan Faruk Eczacıbaşı, “Diploma verme uğraşından çıkılması gereki­yor. Sizin gelecek yapmanız ge­reken kendinizi hakikat tanımak ve doğruya odaklanmak. Şu­nu unutmayın sizin elinizdeki güç sizin iddia ettiğinizden çok daha fazla. Biz de Türkiye Bilişim Vakfı olarak o pusulayı yanlışsız belirlemeyi amaçlıyo­ruz. Bu süreçte birbirimize çok şey öğrettiğimizi düşünüyo­rum. Nostaljinin tuzağına düş­meyelim ve geleceğe açılalım. Artık vakit geleceği düşünme vakti” diye konuştu.

Uzmanlar iklim tahlilleri için buluştu

2024 yılının Nobel Fizik Ödü­lü’ne layık görülen Geoffrey Hinton’ın kurucusu olduğu Ve­ctor Enstitüsü ile İklim Değişik­liği için Yapay Zekâ Birliği pro­jesini hayata geçiren Türkiye Bilişim Vakfı, dün İstanbul Mo­dern’de Etraf için Yapay Zeka Konferansı’na konut sahipliği yap­tı. Dünyanın dört bir yanından yapay zekâ uzmanları ve iklim STK’ları konferansta bir ortaya gelerek ortak projeler üretti. Konferansta İklim Değişikliği için Yapay Zekâ Birliği’nin iklim tahlilleri geliştirmek ismine Amerika, Kanada, İsviçre, Kır­gızistan ve Türkiye’den iş birliği yaptığı iklim STK’ları yer aldı.