Beyaz eşya sektöründen çağrı: İki ‘Keban’ı kurtaralım, üretimi artıralım

Nurdoğan A. ERGÜN

İhracat ve iç pazardaki sa­tışlarda ‘dramatik’ bir düşüş yaşayan beyaz eş­ya bölümünden hem ülke eko­nomisini hem de piyasayı can­landıracak ‘dönüşüm’ daveti geldi. Buna nazaran, kullanımda olan eşyaların güç tasarruf­lu olanlarla değiştirilmesi için tüketicilere KDV, ÖTV dayanağı ve en az 12 taksit seçeneği su­nulması isteniyor.

Bu yılın başından itibaren ihracatta yaşanan daralmayı iç pazardaki satışlarla denge­lemeye çalışan Türkiye beyaz eşya bölümünde, 2024’ün birinci 9 ayında ihracatta yüzde 6, top­lam satışlarda da yüzde 3’lük kayıp yaşandı. Satışlardaki düşüşün üretime yansıması ise 9 ayda yüzde 4 oldu. Beyaz eşyacılar asıl kaybı ise eylül ayında yaşadı. 2023’ün birebir devrine nazaran bu yılın eylül ayında iç pazar satışlarında yüzde 15 oranında bir düşüş­le karşı karşıya kalan beyaz eş­ya dalının birebir aydaki ih­racat kaybı yüzde 34’e, üretim düşüşü ise yüzde 37’ye işaret etti.

Türk beyaz eşya sanayii­nin 33 milyon adetlik üretim ve 23 milyon adetlik ihracat kapasitesine sahip olduğunu açıklayan Türkiye Beyaz Eşya Sanayicileri Derneği (TÜRK­BESD) Başkanı Gökhan Sığın, 1 ayda yaşanan üretim kaybı­nın 1 milyon adet olduğunu bildirdi. Sığın, “Bu 4 milyon adede çıkarsa 1 ayı fiilen kay­betmişiz demektir” dedi. Bu­gün itibariyle bölümün istih­damda bir kayıp yaşamadığını lisana getiren Sığın, tedbir alın­mazsa kayıpların kaçınılmaz olacağını söyledi. Beyaz eşya kesimi, 60 bin direkt, 600 bin de dolaylı istihdam sağlı­yor.

“2 Keban Barajı kadar tasarruf mümkün”

Gökhan Sığın, üretim se­viyelerindeki düşüşün kalıcı hale gelmesinden tasa duy­duklarını tabir ederken güç verimli eserlerin yaygınlaş­masının ülke, tüketiciler ve kesimin ortak yararına ola­cağına işaret etti. Sığın, “Tü­keticilerin tasarruflu ürünle­re geçebilmesi için KDV, ÖTV üzere vergi indiriminin yanın­da, taksit sayılarının artırıl­masını talep ediyoruz.

Bu hem ülke iktisadında tasarruf sağlayacak hem de iç satışla­rın hareketlenmesiyle üretim kaybının önüne geçecek” de­di. Üretim düzeylerinde gö­rülen düşüşün kalıcı olma­sından kaygı ettiklerini be­lirten Sığın, “Bu darboğazın ülkemiz, tüketicilerimiz ve dalımızın ortak fayda­sına olacak bir hareket planı ile aşılabileceğine inanıyoruz.

Sanayimiz her geçen gün daha fazla güç tasarrufu sağlayan eserleri piyasaya sunuyor. Bu eserler doğal kaynakların ya­nında tüketicilerimizin cebi­ni de koruyor” diye konuştu. Sığın, güç verimli eserlerin kullanımıyla ilgili olarak ya­kın vakitte yapılan bir çalış­manın da sonuçlarını paylaş­tı: “Mevcut pazar şartlarının devamı halinde gelecek 10 yıl­da yalnızca buzdolaplarının da­ha güç verimli yeni jenerasyon ci­hazlarla değiştirilmesi Keban Barajı’nın 2 yıllık üretimi ka­dar tasarruf getiriyor.

Bir di­ğer deyişle 4.3 milyon ailenin yıllık elektrik tüketimi tasar­ruf edilebiliyor.” Bu atılım ile 2 Keban Barajı kadar tasarruf sağlanacağını aktaran Sığın, bunun sağlanabilmesi için de Hazine ve Maliye Bakanlı­ğı’nın yanı sıra Ticaret Bakan­lığı’nın da dayanakları gerekti­ğini belirtti.

“DİR mevzuatı korunmak zorunda”

Yüzde 7’lik üretim hacmi ile Avrupa’da birinci, dünyada ise en büyük ikinci üretim mer­kezi pozisyonunda olan Türki­ye beyaz eşya sanayi, ihracat tarafında da dayanak bekliyor.

TÜRKBESD Yönetim Kurulu Lider Yardımcısı Fatih Öz­kadı, Türkiye beyaz eşya sek­törünün global pazardaki zorluklarını ve sürdürülebi­lir büyüme maksatlarına dikkat çekti. Özkadı, “Sürdürülebi­lirlik ve yeşil dönüşüm hedef­lerimiz doğrultusunda çalı­şıyoruz, fakat Uzak Doğulu üreticilerin devlet dayanakları ile edindiği maliyet avantajı rekabet gücümüzü sınırlıyor” dedi.

Artan personellik, güç ve hammadde maliyetlerinin sa­nayiciler üzerinde önemli bir yük oluşturduğunu belirten Özka­dı, “Dahilde Sürece Rejimi’nde­ki (DİR) kazanımların korun­ması, SGK prim takviyesinin ar­tırılması ve uygun finansman şartlarının sağlanması, ihra­catçılarımızın rekabet gücünü artıracaktır” diye konuştu.

“GEKAP’taki artış yüzde 900’e ulaştı”

TÜRKBESD İdare Kuru­lu Üyesi Semir Kuseyri de ma­liyet üzerindeki bir başka bas­kı ögesi olan Geri Kazanım İştirak Payı’nın (GEKAP) iç pazarın canlılığını olumsuz etkilemesinden ve bölümün büyüme potansiyelini kısıt­lamasından duyulan endişe­yi paylaştı.

Kuseyri, “Özellikle, 2023 yılından itibaren ÜFE ve TÜFE artış oranlarından da­ha yüksek oranlarda gerçek­leştirilen GEKAP fiyat artış­ları, şirketlerin maliyet yapı­sında ek baskı oluşturuyor. Hakikaten 2020 yılında uygula­nan ünite fiyatlar, Eylül 2024 prestijiyle yaklaşık yüzde 900 oranında artarken, ÜFE ve TÜ­FE’de bu artışlar sırasıyla yüz­de 544 ve yüzde 400 olarak ger­çekleşti” dedi.

“Antidampingler rekabette elimizi zayıflatıyor”

Dalın ana girdisi olan çelik üzerindeki antidamping soruşturmalarının rekabette ellerini zayıflattığını söyleyen TÜRKBESD Yönetim Kurulu Üyesi Mehmet Yavuz, yakın vakitte karara bağlanan Çin, Hindistan, Japonya ve Rusya menşeli sıcak haddelenmiş yassı çelik eserlere yönelik antidamping soruşturmasının yüksek oranlı kesin tedbir ile sonuçlanmasının bölümü direkt etkileyeceğini belirtti.

Paslanmaz çelik eserlerine yönelik damping soruşturmasının da devam ettiğini aktaran Yavuz, “Antidamping soruşturması sonucu yeni bir yaptırım gelmesi ile birlikte paslanmaz çelik tüketimi olan birçok bölümde eser maliyeti artışı olacak.

Bu durum sonucunda dalda istihdam ve küresel rekabet gücümüz olumsuz etkilenecek” dedi. Yavuz, emsal halde beyaz eşyanın kıymetli bir girdi gereci olan polistiren için rastgele bir ek verginin de eser rekabetini ve ihracatı olumsuz etkileyeceğine işaret ederek bu durumun beşte bir oranında fiyat artıracağını belirtti.