Bakan Mehmet Şimşek: Fiyat istikrarı için ne gerekiyorsa yaparız
Nagihan KALSIN / ANKARA
Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek, “Fiyat istikrarının sağlanması için ne gerekiyorsa yapacağız. Zira çiftçi, esnaf, personel, taban fiyatlı, memur, emekli yani tüm vatandaşlarımızın alım gücünü kalıcı olarak fakat fiyat istikrarı ile artırabilir ve gelir dağılımını güzelleştirebiliriz. Tıpkı vakitte vergi politikalarımızla vergide adaleti güçlendirmeyi sürdüreceğiz” dedi.
Hazine ve Maliye Bakanı Şimşek, TBMM Plan ve Bütçe Komisyonunda, Bakanlığı ile bağlı kuruluşlarının 2025 yılı bütçelerine ait sunumunda, uygulanan programın temel maksadı olan fiyat istikrarını sağlamanın, uzun soluklu bir uğraş gerektirdiğine işaret ederek, “Bu nedenle programın birinci yılını dezenflasyona geçiş periyodu olarak planlamıştık. Yıllık enflasyon öngördüğümüz üzere mayısta doruğa ulaştı. Haziranda başlayan dezenflasyon süreci devam ediyor. Son 5 ayda yıllık enflasyon 26,9 puan azalarak yüzde 48,6’ya geriledi. Para siyasetine hassasiyeti yüksek olan temel mallarda enflasyon düşüşü daha besbelliyken, dünyada olduğu üzere bizde de hizmetlerde atalet yüksek seyrediyor. Bilhassa geriye dönük fiyatlama davranışının yüksek olduğu kira ve eğitim kümesindeki yıllık artışlar ve kiralardaki yüzde 25’lik tavan uygulamasının kalkması enflasyondaki düşüşü sınırlamıştır. Enflasyondaki katılıkların giderilmesi vakte yayılsa da Ekim ayında tüm kesitler için 12 ay sonrası enflasyon beklentilerinin son iki buçuk yılın en düşük düzeyine gerilemesi bu bahisteki olumlu gidişata işaret ediyor” tabirlerini kullandı.
Sorun; dolaysız vergilerin yetersizliği
Türkiye’de vergi yükünün yüksek olduğu algısının gerçeği yansıtmadığının altını çizen Bakan Şimşek, “Toplam vergi yükü sıralamasında yüzde 20,8 ile 38 OECD ülkesi ortasında en düşük vergi yüküne sahip üçüncü ülkeyiz. Vergi yükü ortalaması OECD’de yüzde 34, AB’de ise yüzde 41,2 düzeyindedir. Dolaylı vergi yükünün çok yüksek olduğu istikametindeki kanaat de yanlışsız değildir. Vergi sistemimizdeki temel sorun dolaysız vergilerin kâfi seviyede olmamasıdır” açıklamasını yaptı.
Cari açık/milli gelir maksadı %2’nin altı
Uyguladıkları programla makro finansal istikrarın güçlendirilmesinde değerli aralık katettiklerinin altını çizen Şimşek, “Aldığımız önlemlerle, yıllık cari süreçler açığını eylülde 9,7 milyar dolara ve ulusal gelire oranını yüzde 0,8’e düşürdük. Bu gelişmede, yüklü olarak para siyasetinin tesiriyle olağanlaşan altın ithalatı, güç fiyatlarındaki gerileme, mal ve hizmet gelirlerindeki artış ve iç talepteki yavaşlama tesirli oldu. Program periyodunda, ek rezerv birikimini sağlamak ve dış borç sürdürülebilirliğini güçlendirmek için cari açığın ulusal gelire oranını yüzde 2’nin altında tutmayı hedefliyoruz. Politikalarımızı bu doğrultuda oluşturuyoruz” değerlendirmesinde bulundu.
Yönetilen ve yönlendirilen fiyatlar
Önümüzdeki periyotta dezenflasyon sürecinde 3 temel konunun belirleyici olmasını beklediklerini aktaran Şimşek, “Birincisi, para siyasetinin enflasyona gecikmeli tesiri vakitle daha net görülecek. İkincisi, 2025 yılında bütçe açığının ulusal gelire oranının azalması negatif mali tesir yaratacak. Üçüncü olarak, bütçe imkânlarının elverdiği ölçüde, yönetilen ve yönlendirilen fiyatları enflasyon gayesiyle uyumlu olarak belirleyeceğiz. 2023 yılında yüzde 5,1 olan büyümenin, makro finansal istikrarı güçlendirmeye yönelik atılan adımların tesiriyle bu yıl yüzde 3,5 olarak gerçekleşmesini bekliyoruz. Büyümedeki dengelenme öngörülerimiz doğrultusunda devam ediyor” dedi.
Yasa dışı bahisle ilgili 644 milyon TL bloke edildi
Şimşek, kayıt dışı faaliyette bulunan mükelleflere artırımlı ceza uygulaması getirdiklerini de hatırlattığı konuşmasında önümüzdeki devirde hata gelirlerinin aklanmasını önlemek için yasa dışı bahis ve kumarla çabanın de süreceğini vurguladı. Şimşek, “2023 yılında yasa dışı bahis ile ilgili bloke ettiğimiz süreç fiyatı 644 milyon liradır. Ayrıyeten MASAK tarafından düzenlenen raporlar doğrultusunda mahkemeler tarafından yaklaşık 30 milyon liralık meblağa el koyma kararı verilmiştir” diye konuştu.
ENFLASYON: Enflasyondaki katılıkların giderilmesi vakte yayılsa da Ekim ayında tüm kısımlar için 12 ay sonrası enflasyon beklentilerinin son iki buçuk yılın en düşük düzeyine gerilemesi olumlu gidişata işaret ediyor.
BÜYÜME: Dezenflasyon sürecinde büyüme kısa vadede süreksiz olarak yavaşlayabilir fakat ülkemizin geçmiş periyot deneyimleri büyüme ve dezenflasyon ortasında orta vadede aykırı istikametli bir alaka bulunmadığını göstermektedir.
CARİ AÇIK: İlave rezerv birikimini sağlamak ve dış borç sürdürülebilirliğini güçlendirmek için cari açığın ulusal gelire oranını yüzde 2’nin altında tutmayı hedefliyoruz. Politikalarımızı bu doğrultuda oluşturuyoruz.
DIŞ FİNANSMAN: Dış borç çevirme oranı; gerçek kesimde yüzde 73, bankacılık bölümünde yüzde 97 iken son 16 ayda bu oranlar sırasıyla yüzde 130’a ve yüzde 154’e yükseldi. Dış finansman maliyeti programla azaldı.
MALİ DİSİPLİN: 2023 yılında aldığımız önlemlerle bütçe açığının ulusal gelire oranını yüzde 5,2 ile sınırladık. Bu sene yüzde 4,9’a gerilemesi öngörülen bu oranı, 2025’te yüzde 3,1’e indirmeyi hedefliyoruz.
