Avrupa’nın devi ABD korumasından çıkıyor: Almanya büyük bir askeri güce mi dönüşecek?
Almanya seçimlerinin Avrupa’yı ve global siyaseti nasıl etkileyeceğine ait dikkat çeken bi yazı kaleme alan Sakarya Üniversitesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Kemal İnat, çarpıcı değerlendirmelerde bulundu.
İnat’ın yazısına nazaran, Avrupa’nın en büyük iktisadına sahip olan ve dünyada da gayrisafi yurtiçi hasılasının (GSYH) büyüklüğü açısından Amerika Birleşik Devletleri (ABD) ve Çin’in akabinde üçüncü sırada yer alan Almanya’da yeni bir devir başlıyor.
Pazar günü gerçekleştirilen ulusal seçimlerden zaferle çıkan Friedrich Merz liderliğindeki muhafazakarlar ile Avrupa’da sağın yükselişi devam ediyor.
Almanya büyük bir askeri güce mi dönüşecek?
Friedrich Merz başkanlığında kurulması beklenen yeni koalisyon hükümetinin en değerli öncelikleri ortasında Almanya’nın askeri kapasitesinin artırılması yer alıyor. Merz’in açıklamaları, yalnızca Almanya’nın değil birebir vakitte AB’nin de askeri kapasitesinin artırılmasına odaklanacağı ve bunu da birlik içindeki en kıymetli ortağı Fransa ile yapmayı arzuladığı istikametinde şekilleniyor.
Bu noktada Almanya’yı askeri gücünü artırmaya iten faktörlerden en kıymetlisi, gerek Berlin’in gerekse öteki değerli Avrupa başşehirlerinin Donald Trump liderliğindeki ABD’nin askeri takviyesine itimatlarının azalması.
Atlantik’in öte yakasındaki büyük ortak ‘güvenilmez’
Merz’in, Trump’ın Ukrayna’yı suçlayan açıklamalarının akabinde verdiği bir röportajda, “Kendimizi Donald Trump’ın NATO muahedesinin kısıtlama olmaksızın dayanak kelamını artık yerine getirmeyeceği gerçeğine hazırlamalıyız. Bana nazaran, bu nedenle Avrupalıların en azından Avrupa kıtasını kendi başlarına savunabilecek bir pozisyonda olmak için hakikaten büyük uğraş sarf etmeleri önemlidir” halindeki tabirleri, müstakbel Alman başbakanının Atlantik’in öte yakasındaki büyük ortağına artık güvenmediğini ortaya koyuyor.
Rusya’nın askeri gücünü dış siyasetin yürütülmesinde giderek artan oranda bir araç olarak kullanması da Almanya’yı askeri gücünü artırmaya iten bir öteki faktör oldu.
Savunmaya ayrılacak bütçe tartışılıyor
Bu noktada, Almanya’nın ve AB’nin, Rusya’dan gelebilecek tehditlere karşı askeri kapasitesini artırması kaçınılmaz. Üçüncü olarak, Almanya’nın askeri kapasitesinin artırılmasında en kıymetli ayağı oluşturacak olan askeri harcamaların artırılması konusunda yeni koalisyon hükümeti ortakları ortasında bir tartışmanın yaşanması da mümkün. Çünkü, herkesin savunma harcamaları için bütçeden ayrılacak hissenin GSYH’nin yüzde kaçına karşılık geleceği konusunda farklı fikirleri var.
Seçimde en çok oyu alan CDU/CSU’nun başbakan adayı Friedrich Merz, gelecek 2-3 yılda bu oranı yüzde 2’ye çıkarma hedefinden bahsederken; CSU Lideri Markus Söder ise Almanya’nın yıllık askeri harcamalarının GSYH’ye oranının yüzde 3-3,5 civarında olmasını talep ediyor. Olası koalisyon ortağı SPD’li Şansölye Olaf Scholz ise bu mevzuda Merz ile misal bir görüşe sahip ve yüzde 2’nin kâfi olacağını düşünüyor.
Son olarak, Rusya’nın saldırganlığının arttığı bir devirde Trump Amerika’sının Avrupalılar açısından “güvenilmez bir müttefik” olarak görünmesi Almanya’da nükleer silahlar karşısında nasıl bir savunma sistemine sahip olunacağı tartışmasını yine alevlendirdi.
Fransa’nın nükleer silahlarına ortak idare talebi
Friedrich Merz, bu hususta caydırıcılık açısından Fransa’nın sahip olduğu nükleer silahların ortak idaresini öneriyor ve Paris’in de “Fransa’nın nükleer silahlarının Avrupalılaştırılması” (Europeanization of French nuclear weapons) fikrine sıcak baktığını ileri sürüyor. Lakin Fransa’nın kendi nükleer silahları konusunda son karar yetkisini öteki ülkelerle paylaşması ihtimali kuşkuludur. Bu noktada, ABD’nin nükleer hami şemsiyesinin kendisi için çalışıp çalışmayacağından kaygı eden Almanya için bu sıkıntı bir sorun olmaya devam edecek üzere görünüyor.
Yeni hükümetin Rusya ve ABD siyaseti nasıl olacak
Yeni kurulacak Alman hükümetinin Rusya-Ukrayna savaşına yönelik siyasetinin nasıl olacağına bakıldığında, başbakan olmaya en yakın siyasetçi olan Friedrich Merz’in şimdi başbakan olan Olaf Scholz’dan kimi mevzularda ayrıştığı kimi mevzularda ise benzeşiyor. Öncelikle, Trump idaresinin Ukrayna siyasetinden her iki Alman siyasetçi de rahatsız.
Merz, Avrupalıların bu hususla başa çıkmak için ortak bir strateji üzerinde çok süratli bir biçimde mutabakata varmalarının çok kıymetli olduğunu, Ukrayna konusunda kurulan “müzakere masasında yer almak için rica ve yalvarmanın gerçek bir yaklaşım olmadığını ve artık Avrupalıların kendi yükünü oluşturması gerektiğini” vurguluyor.
Ukrayna’ya Taurus füzeleri verilecek mi?
Merz, Münih Güvenlik Konferansı’nda Taurus füzelerinin Ukrayna’ya teslim edilmesi müsaadesini verip vermeyeceği sorusuna “Avrupa’nın koordine ettiği bir çerçevede” olmak kaydıyla buna taraftar olduğunu söylemişti. Lakin Merz, 9 Aralık 2024’te ziyaret ettiği Kiev’de başbakan olması durumunda bu füzeleri Ukrayna’ya teslim edeceğini açıklamıştı.
Avrupa’nın kendi kendini savunacak güce ulaşması, ortak bir savunma stratejisi geliştirmesi ve Almanya’nın askeri kapasitesini geliştirmesi üzere telaffuzlar Alman siyasetçilerin Trump’ın siyasi şeklinden duydukları kaygıyı yansıtıyor.
AB içerisindeki Atlantikçilerin de Avrupa’da NATO’ya alternatif güvenlik kurumlarının oluşturulması konusunda önemli bir direnci kelam konusu. Bu nedenle, Almanya’da yeni kurulacak hükümetin, Trump’ın bütün rahatsız edici tutumlarına karşın ABD ile güvenlik ve iktisat alanındaki bağları muhafazaya özel bir kıymet göstereceğini varsayım etmek sıkıntı değil. Ama bir yandan da bu kez sahiden Almanya’yı askeri açıdan ABD’ye muhtaç olmaktan çıkaracak seviyede adımlar atmaya başlayıp başlamayacaklarını ise vakit gösterecek.
