Avrupa’daki ‘Türk etkisi’ yılın kalemine yansıdı

Günay DEMIRBAĞ

Hafta sonu düzenlenecek olan Penfest’de görücüye çıkacak olan ve hudutlu sayıda üretilen koleksiyon kesimi, Osmanlı Sanatı Uzmanı, Dizayncı ve Muharrir Serdar Gülgün tarafından tasarlandı. Gülgün ile bu özel modelin detaylarını konuştuk:

Faber-Castell ile kalemi tasarlamak için bir ortaya gelmenizden kısaca bahseder misiniz?

Faber-Castell ailesi ile uzun yıllardır tanışıyorum. Faber-Castell markası 2000’li yılların başından bu yana insanlığın ve dünya kültürünün gelişimine tesiri olan periyotlardan ilham alan özel dizaynlarla sonlu sayıda kalemler üretiyor. Yaklaşık üç yıl evvel Kont Charles von Faber-Castell bana bu projeden bahsetti ve beni bu kalemi tasarlamaya davet etti. Uzun süren bir konsept, tasarım ve üretim sürecinden sonra Yılın Kalemi 2024 – Osmanlı Kültürü ortaya çıktı. Graf von Faber-Castell Yılın Kalemi 2024, ilhamını Osmanlı İmparatorluğu’nun ihtişamının, estetiğinin ve egzotik kültürünün Avrupa’ya ulaştığı 16. ve 18. yüzyıllar ortasındaki “Turquerie/ Türk Etkisi” periyodundan aldı.

Yılın Kalemi 2024 için Osmanlı kültürü ve Turquerie modasını temel alarak ilham aldığınız ögeler nelerdi?

Yılın Kalemi 2024-Osmanlı Kültürü’nü tasarlarken Turquerie periyodunda Avrupa’nın pek çok kentinde yapılmış olan Osmanlı çadırlarından ve çadır çizimlerinden ilham aldım. Bu çadırlar çizgili, püsküllerle bezeli ve de çoğunlukla mavi beyaz çizgililer. Teknik olarak da Osmanlı metal sanatında kullanılan aznavur işi dediğimiz metal yüzey çalışmasını ve de mineyi uyguladık. Kalemimizi 18 adet yakut taş ile bezedik. Kalemin altına benim çok sevdiğim bir sembol olan Lale bölümü kaplumbağasını koyduk. Kalemin kapağının üstünü ise hafif bir çadır kubbesi ile bitirdik. Kalemin gövdesindeki balıksırtı desen ilhamını Osmanlı oklarından alıyor, püsküllü hilaller ise Osmanlı mızraklarından.

Turquerie’i açıklar mısınız, bilhassa Avrupa için ne tabir ediyor?

Batı’ya birinci Osmanlı büyükelçilerinin gitmesiyle Avrupa’da Turquerie denen bir moda başlıyor. Bu tesir pek çok sanat alanında da kendisini gösteriyor. Mesela bu periyotta Mozart Türk Marşı’nı ve Saraydan Kız Kaçırma Operası’nı yazıyor. Asilzadeler Osmanlı kıyafetlerini giyip fotoğraflarını yaptırıyorlar. Büyük şatoların Türk Odası denen özel dekorasyonlu odaları oluyor ve de bahçelerde Osmanlı çadırları ve çardakları yapmaya başlıyorlar. Osmanlı stilinden esinlenen çadırlar Avrupa bahçelerini süslüyor, saraylarda lüks halılar, kanopiler ve ihtimamlı süslemelerle döşenen görkemli Türk salonları oluşturuluyor.

Tasarımdaki ayrıntıları göz önünde bulundurarak, Turquerie modasının Avrupa’daki tesirini ve Osmanlı kültürü ile bağını nasıl yorumluyorsunuz?

Sizin bu temayı seçmenizdeki nedenler nelerdir? Turquerie benim bilhassa hoşlandığım bir akım, zira Batı ile Osmanlı’nın müsabakasından doğmuş, çok hoş ve sevinçli bir sentez. Batı, Osmanlı kültünden aldığı ilhamı kendi zevkine nazaran yorumlayıp hayatına dahil etmiş. Dünyanın pek çok sarayında Türk odaları yapılmış, bu odalarda Türk kahveleri içilmiş. Bu periyotta Osmanlı temalı balolar verilmiş. Osmanlı dünyasının zenginliği ve egzotikliği Batılıları büyülemiş ve çok hoş eserler çıkmasına sebep olmuş. Bu nedenle bu devrin yapıtlarını bilhassa seviyorum ve ilham verici buluyorum.