AMD Başkanı Hasan Yücel: Maliyetler artacak madenler teşvik kapsamına alınmalı

Ferit PARLAK

Türkiye Büyük Millet Mec­lisi’ne sunulan ve maden­cilik ve güç bölümüne ait düzenlemeleri içeren ka­nun teklifi ile maden yatırımları hızlanacak, keyfi olarak atıl bıra­kılan madenler ise iktisada ka­zandırılacak. Teklif birebir vakitte bölümün sorumluluklarını da ar­tırıyor.

Kanun teklifini DÜNYA’ya pahalandıran Altın Madencileri Derneği (AMD) Başkanı ve Yurt Madenciliğini Geliştirme Vakfı (YMGV) Yönetim Kurulu Üyesi Hasan Yücel, maden üreticileri­nin de teşvik sistemine dahil edil­mesi gerekliliğine dikkat çekti. Yücel, “Yapılması planlanan ka­nuni düzenlemeler üretimi artı­rır. Madencilik kesiminin teşvik kapsamına alınması ise yatırımla­rı ve verimliliği hızlandırır” dedi.

“Madenleri atıl bırakma bölümü son buluyor”

Kanun teklifiyle ilgili açıklama yapan Yücel, “Madenleri atıl bı­rakma devranı son buluyor. Düşü­nülen unsurlar, üreticiler olarak sorumluluklarımızı ve yükümlü­lüklerimizi artırır lakin kesim ola­rak bu sorumluluğu üstlenmeye hazırız” dedi.

Yücel, “Doğayı koruyarak ma­dencilik yapmak ve madeni atıl bırakmamak artık bir tercih de­ğil, yasal bir mecburilik haline ge­liyor. Bu nedenle, teşvik kapsa­mında olmayan madencilik teş­vik kapsamına alınmalı, zira bu devirde teşviğe daha çok gereksinim duyulacak” formunda konuştu.

Yücel, TBMM’ye sunulan ve madencilikte etrafla ahenk, re­habilitasyon, müsaade süreçlerinin sadeleştirilmesi ve stratejik ma­den idaresi üzere alanlarda kök­lü değişiklikler öngören Birtakım Ka­nunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Teklifi ile ilgili ola­rak, üreticilere ağır yükümlülük­ler getirilmesine karşın, sektö­rün bu sorumluluğu üstlenme­ye hazır olduğunu vurgulayarak, “Çevre hassasiyetini temel alan ve yerli kaynakların stratejik bir ba­kış açısıyla değerlendirilmesini sağlayacak kıymetli bir adım atıl­dı” dedi.

Zeytinliklerin korunması temel esas

Zeytinlik alanların madencili­ğe açılması konusunu da değer­lendiren Yücel şunları söyledi: “Aksine, zeytinliklerin korun­ması temel temeldir. Kelam konusu düzenleme sadece Yeniköy Ter­mik Santrali’ne mahsus ve istisnai bir uygulamadır. Burada, devle­tin yıllarca işlettiği bir santralin çabucak yanındaki kömür kayna­ğının kullanılmaması, dışarıdan ya da yurt dışından kömür taşın­ması manasına gelir ki bu durum güç arz güvenliğimizi zayıflatır ve arz dertlerine davetiye çıka­rır. Bu, ülkemize yapılacak en bü­yük kötülüklerden biridir. Türki­ye’de ormanlık alanların sadece binde 3’ünde madencilik yapıl­maktadır; zeytinlik alanlarda ise bu oran on binde 3’e kadar düş­mektedir.”

Davul bakanlıkta, tokmak başkasında

Yetkilerin tek elde toplanma­sının, madencilik ve güç yatı­rımlarında karar alma, kontrol ve uygulama süreçlerini uyumlu ve faal hale getireceğini savu­nan Yücel, “Böylece ‘davul bakan­lıkta, tokmak başkasında’ döne­mi sona ermekte, yetki ve sorum­luluk tıpkı elde birleşmekte. Bu düzenleme sadece müsaade süreç­lerini hızlandırmakla kalmaya­cak; kontrolü güçlendirerek çev­renin korunmasına, iş kazaları­nın önlenmesine ve yatırımların şeffaf, sorumlu ve inançlı formda yürütülmesine katkı sağlayacak­tır. Türkiye, güç ve madencilik­te etrafla ahengi, kamu faydasını ve inançlı üretimi temel alan mo­dern bir modele geçiş yapmakta­dır” dedi.

“Madencilik olmadan güçlü iktisat mümkün değil”

Devlet katkı hissesi oranlarının artırılmasına da değinen Yücel, “Kamu gelirlerini güçlendirmek ve madencilik faaliyetlerinden elde edilen katma bedelin toplu­ma daha fazla yansıtmak amaçla­nıyor. Lakin bu düzenleme, üre­ticiler açısından ek bir mali yük manasına geliyor.

Zaten yüksek yatırım maliyetleri, uzun geri dö­nüş mühletleri ve çevresel yüküm­lülüklerle faaliyet gösteren ma­dencilik dalı için devlet katkı hissesindeki artış, rekabet gücünü ve yatırım iştahını olumsuz etki­leyebilir. Bu yüzden madenlerin kesinlikle yatırım teşvik sistemi kapsamına alınması gerekmek­tedir. Artan mali yük lakin bu türlü dengelenebilir ve yerli üretimin cazibesi korunarak ithalat ba­ğımlılığı azaltılabilir. Madencilik olmadan sanayi, sanayi olmadan güçlü bir iktisat mümkün de­ğildir” dedi. Bu düzenlemelerin tüm bölüm paydaşları tarafından desteklendiğine dikkat çeken Yü­cel, “Çevre hassasiyetini ve kay­naklarımızın verimli kullanımını temel alan bu adım, yanlışsız bir yön­de atılmış değerli bir adım.

Ancak mevcut haliyle yetersiz ve mut­laka daha da güçlendirilerek, ka­rarlılıkla uygulanması gerekiyor. Ayrıyeten, Sanayi ve Teknoloji Ba­kanlığı’nın açıkladığı yeni teşvik sistemine madenlerin kesinlikle dâhil edilmesi gerektiğine inanı­yoruz. Zira madencilik olma­dan ve bu madenlerden uç ürün­ler üretilmeden ülke olarak güçlü ve sürdürülebilir bir iktisada ulaşmamız mümkün değildir” sözlerini kullandı.

Keyfîlik tarihe karışıyor

Madencilikte keyfîlik ve atıl bırakma bölümünün yasal düzenlemelerle sona ereceğini lisana getiren Hasan Yücel, “Artık taahhüdünü yerine getirmeyen, yatırımını tamamlamayan ve tabiata verdiği kelamı tutmayan üreticinin ruhsatı elinden alınabilecek. Dalda dürüst ve kararlı yatırımcının önü açılırken yükümlülüklerini ihmal edenler sistem dışına çıkarılacak. Minimum arama yahut üretim faaliyetleri gerçekleş-tirilmezse verilen teminat direkt Hazine’ye irat kaydedilecek. Yatırım programı iki yıl üst üste yüzde 50’nin altında gerçekleşirse ruhsat iptal edilecek” dedi.

Doğa kamu kaynakları kullanılmadan onarılacak

İşletme ruhsat bedeli kadar, her yıl alınacak olan rehabilitasyon bedelinin sırf tabiatın tamiri için kullanılacağına vurgu yapan Hasan Yücel, “Bu kaynak haczedilemeyecek, devredilemeyecek, rehin edilemeyecek ve iflas masasına dâhil edilemeyecek. Eksik yahut yetersiz rehabilitasyon yükümlülüğü hâlinde üretim faaliyetleri derhal durdurulacak. Kısaca, ‘Madencilik süreksiz, tabiat kalıcıdır’ anlayışı artık bir tercih değil, yasal bir mecburilik haline geliyor. Üstelik kamu kaynakları kullanılmadan, tabiatın güzelleştirilmesi büsbütün üreticinin sorumluluğunda olacak” diye konuştu.

Doğa için peşin teminat sıfır taviz

Yeni kanun teklifinin, hem madenciliği çağdaş normlara taşıyacak hem de etrafla ahengi kalıcı hale getirecek bir dönüşüm sürecinin kapısını araladığını lisana getiren Hasan Yücel, “Teklifle, doğayı koruyarak madencilik yapmak artık bir tercih değil, yasal bir mecburilik haline getiriliyor. Yeni düzenlemelerle madencilik faaliyetlerinde tabiat için güçlü bir muhafaza kalkanı oluşturulmaktadır. Artık her madenci, doğayı eski haline getirmeyi taahhüt eden peşin bir rehabilitasyon bedelini ödemeden faaliyete başlayamayacak” sözlerini kullandı.

“İhtiyaçlara karşılık veriyor; fakat unsurlarda uygunlaştırma yapılmalı”

Yeni kanun teklifine Madencilik Platformu’ndan kıymetlendirme geldi. Platformdan yapılan açıklamada, “Teklifte yer alan kimi düzenlemelerin, dalımızın uzun müddettir lisana getirdiği yapısal gereksinimlere kısmi de olsa karşılık verdiğini memnuniyetle tabir ederiz. Çevresel Tesir Kıymetlendirme (ÇED) süreçlerinin daha öngörülebilir hale getirilmesi, müsaade müracaatlarının muhakkak müddetler içinde sonuçlandırılmasına yönelik yaklaşım ve stratejik-kritik maden tariflerinin yasal bir çerçeveye oturtulması bölümümüz açısından olumlu gelişmelerdir. Ayrıyeten, ihale yöntemlerinde sürecin kısaltılması da yatırım ortamının şeffaflaşması bakımından yerinde adımlardır” denildi. Kimi unsurlarda iyileştirmelerin yapılması gerekliliğine dikkat çeken Platform şu noktalara dikkat çekti:

“Özellikle; ruhsat bedelinin yüksek olması; devlet hakkı oranlarındaki artışların öteki ülkelere nazaran çok fazla olması, IV. Küme bir ruhsat alanına, birden fazla üst üste ruhsat verilmesi (örneğin; kömür ruhsatı üzerine, %25’ten fazla Al2O3 içeren kil ruhsatı, kuvars/kuvarsit ruhsatı üzerine altın, bor ruhsatı üzerine metalik maden yahut toryum, uranyum ruhsatı gibi); ruhsat temdit edilme kriterlerinin yönetmelikle belirlenmesi; arama ruhsatlarında yatırım teminatı mecburiliği ve ağırlaştırılmış iptal münasebetleri, zeytinlik düzenlemesinin sırf makul alanları kapsaması; tüm orman alanlarının özel alan kapsamına alınması üzere hususların madencilik bölümü faydasına tekrar gözden geçirilmesi isabetli olacaktır.”