Alternatif finansman araçlarına farkındalık, sektörü geliştiriyor

Hüseyin VATANSEVER

Finansman tahlillerinde faktoring hizmetleri, ban­kacılıktan sonra en yaygın kullanılan seçenek olarak dikkat çekiyor. Vadeli satış yapan işlet­meler, ihracatçı firmalar ve bü­yüme maksatları olan firmalar için seçenek oluşturan faktoring hiz­metleri, ayrıyeten maliyetleri artan bankacılık eserlerine alternatif oluşturuyor.

Uluslararası Fakto­ring Kuruluşu’nun (Factors Cha­in International-FCI) hazırladığı 2024 yılı incelemesine nazaran kü­resel faktoring pazarında 2023 yılında kestirim edildiği üzere 2024 yılı için bir yavaşlama kelam konu­su. Öbür bir deyişle global pa­zarda 2023 ve 2024 yıllarında 2021 ve 2022 yıllarında üst üste iki yıl kaydedilen muazzam bü­yüme yaşanmadı. 2023 yılında görülen yüzde 3,6 oranındaki bü­yüme, aslında pandemi sonrası olağanlaşmış tek haneli artışlara dönüş olarak yorumlanıyor.

Uluslararası faktoring piyasa­sının 2022 yılında ulaştığı 4.15 milyar dolar hacmin 2023 yılında 4.3 milyar dolar olacağı kestirim ediliyor. Global pazarda fakto­ring dalının 2024 yılında ula­şacağı toplam hacmin 4.5 milyar dolar olması bekleniyor. Global pazarda küçük ve orta ölçekli iş­letmeler ortasında alternatif fi­nansman seçeneklerine yönelik artan talep nedeniyle son yıllarda faktoring alanında istikrarlı bir büyüme gözlemleniyor.

Faktoring hizmetleri, işletme­lere işletme sermayesi kredileri­ni teminat altına alma ve kredi risklerini azaltma imkanı sun­ması nedeniyle talep görüyor. Ay­rıca Yapay Zekâ (AI) ve makine tahsili üzere yenilikçi teknoloji­lerin artan kullanımı ile birlikte dolandırıcılık riski tanımlaması­nın geliştirilmesi, yüklenim sü­reçlerini kolaylaştırması, ope­rasyonel tasarruf sağlaması ve ödeme uygulamalarını basitleş­tirmesi bekleniyor. Bütün bu bek­lentiler ışığında global faktoring hizmetleri pazarının 2030 yılına kadar yüzde 10,5 bileşik büyüme oranı kaydedeceği ön görülüyor.

Faktoringe ilgi pandemi sonrası sürat kazandı

Finansal Kurumlar Birliği veri­lerine nazaran Türkiye’de faktoring süreçleri 2024 yılında yüzde 51 artışla 1.2 trilyon TL düzeyine yükseldi. Kesimin faal büyüklü­ğünün 2023 yılına nazaran yüzde 48 artışla 2024’te 316 milyar TL’ye ulaştığı belirtilirken; alacakları ise 2023’e nazaran yüzde 46 artışla 2024’te 288 milyar TL olarak ger­çekleşti. Faktoring hizmetlerine olan ilgi bilhassa pandemi son­rası sürat kazandığı gözlemleniyor.

Bununla birlikte Türkiye’de faktoring hizmetlerine olan ilgi­nin artışında alternatif finans­man araçlarına yönelik farkında­lığın gelişimi de rol oynuyor. Bu farkındalık artışı, finansal kapsa­yıcılık açısından olumlu tesirlerin meydana gelmesini sağlamak­la birlikte 2025 yılında devam eden nakit idaresi gereksiniminin faktoring hizmetlerine olan il­giyi Türkiye’de devam ettirmesi bekleniyor.

Faktoring işlemleri­nin Türkiye’de bilhassa toptan/ perakende ticaret, inşaat, dokumacılık ve otomotiv tedarik zincirlerin­de ağırlaştığı görülürken 2025 yılı boyunca yurt dışına yönelik süreçlerde artış yaşanacağı ön görülüyor. Faktoring kesiminin 2025 yılı büyüme beklentisinin ise enflasyon oranının üzerinden şekilleneceği varsayım ediliyor.

Türkiye’de faktoring sektörü­nün büyümesini yalnızca sayısal olarak değil, kalite, itimat, sür­dürülebilirlik ve prestij açısından da destekleyecek bir öge ola­rak ülke genelinde finansal okur­yazarlığın artırılması öne çıkıyor. Bu nedenle finansal okuryazarlık çalışmalarına yapılacak yatırım­lar, düzenlenecek eğitim çalışma­ları ve basın aracılığıyla kesimin anlatılması stratejik bir gerekli­lik halini alıyor.

Bir diğer açıdan bakıldığında bölüm, faktoring şirketleri ile di­ğer finansal kuruluşlar ve ban­kalar ortasındaki rekabeti bozu­cu farklı mevzuat uygulamaların kaldırılmasına gereksinim duyuyor. FKB’ye nazaran böylelikle faktoring hizmetlerini daha fazla KOBİ’nin kullanılmasının desteklenebile­ceği belirtiliyor. Ayrıyeten günümüz teknolojik gelişmelerine paralel olarak kapsayıcı dijital çözümle­rin teşvik edilmesinin de bölüm üzerinde olumlu tesirler oluştura­cağı vurgulanıyor.

Türkiye’deki gelişim gerçek algılamaya bağlı

Gelişmiş ülkelerde faktoring süreç hacminin GSMH oranı yüzde 15’e kadar çıkabiliyorken bu oran Türkiye’de yüzde 3 civarında. Bu durumun kaynağı olarak algı eksikliği gösteriliyor. Banka dışı bir finans kuruluşu olarak mevduat toplayamayan faktoring şirketleri, kaynağını büyük oranda sermayesinden, bankalardan ve borçlanma araçlarından elde ediyor. Ekonomik dalgalanmalarda bu fonlama maliyeti yükseliyor ve son müşteri için faiz oranlarına yansıyor. İktisattaki daralma ve sıkışmalardan hem ticaret hacmi hem de karşılıksız çek oranları etkilendiği için faktoring kesimi en süratli etkilenen dallar ortasında gösteriliyor.