Aile şirketlerine ‘Kuzey Yıldızı’ ile yeşil yol haritası sunacak

Başak Işık GÖKÇAM

Dünyanın en eski ve en baskın işletme tertibi olan aile şirketleri, bugün birçok ülkede genel işletmelerin yüzde 70’inden fazlasını temsil ediyor. Bilgilere nazaran dünyadaki işletmelerin ortalama yüzde 85’ini, Türkiye’deki işletmelerin ise yüzde 95’ini, KOBİ’lerin ise yüzde 99’unu aile işletmeleri oluşturuyor.

Ekonomik büyüme ile iş gücünün istihdamında kritik rol oynayan aile işletmeleri, bilhassa süratli karar alabilmeye yönelik idare prensipleri ile hem ülkenin ekonomik kalkınması hem de sürdürülebilirlik ve yeşil dönüşüm maksatlarına ulaşma konusunda kıymet taşıyor. Ama yapılan araştırmalar, aile şirketlerinin sadece yüzde 30’unun ikinci nesle, yüzde 12’sinin üçüncü nesle geçebildiğini, dördüncü nesle geçebilenlerin oranının ise yüzde 3’te kaldığını ortaya koydu. Türkiye Kurumsal İdare Derneği (TKYD) bilgilerine nazaran aile şirketlerinin ortalama ömrünün ise 34 yıl olduğu söz edildi.

Aile şirketlerinin devamlılığını sağlamak maksadıyla 2012 yılında 40 aile tarafından Ailede Birlik, İşletmede Sürdürülebilirlik mottosuyla kurulan Aile İşletmeleri Derneği (TAİDER), bu kapsamdaki çalışmalarını büyüterek yürütmeye devam ediyor. Bu kapsamda jenerasyonlar ortası geçişi güçlendirmek için Kuzey Yıldızı Programını hayata geçirdiklerini hatırlatan TAİDER Yönetim Kurulu Lideri Fatma Olten, “Aile şirketlerinin yüksek performans gösteren, rekabetçi ve milletlerarası idare standartlarına sahip tertipler haline gelmelerine yardımcı olacak altyapı çalışmalarına öncülük ediyoruz.

Bu yıl sekizincisini düzenleyeceğimiz Kuzey Yıldızı Programı; şirketlerin etraf, toplum, iş modeli ve çalışan idaresi üzere alanlardaki perfo rmanslarını kıymetlendirerek, onlara kapsamlı bir gelişim haritası sunuyor. Program, yalnızca şirketlerin mevcut durumunu değil birebir vakitte geleceğe yönelik stratejilerini de şekillendirmelerine odaklanıyor” diye konuştu.

300 aile şirketi ile yola devam

Bugüne kadar, Türkiye genelinde birçok aile şirketine ulaştıklarını belirten TAİDER Başkanı Fatma Olten, “Şu an prestijiyle yaklaşık 300 aile şirketi ve 950 aile üyesiyle aile şirketlerinin sürdürülebilirliğini ve gelişimini desteklemek gayesiyle değerli çalışmalar yürütüyoruz.

Derneğimizin üyeleri ortasında yüzde 42 oranında şimdiki kuşak, yüzde 34 oranında gelecek kuşak ve yüzde 24 oranında başka üyeler yer alıyor” bilgisini verdi. TAİDER olarak ulaştıkları aile işletmelerinde müspet bir değişim ve dönüşüm sağladıkları değerlendirmesini yapan Olten, “Özellikle genç kuşak aile üyelerinin iş dünyasında daha etkin rol almasını sağladık. Teknoloji ve dijitalleşme konusunda da kıymetli bir dönüşüm gerçekleştirdik. Bu sayede, işletmeler hem daha verimli hale geldi hem de rekabet avantajı kazandılar” dedi.

En temel sorun ‘strateji eksikliği’

Türkiye’deki aile şirketlerinin sürdürülebilirlik konusundaki karnelerine ait de değerlendirmede bulunan TAİDER Başkanı Fatma Olten, “Aile şirketlerinin birçok, çevresel tesirlerini minimize etme ve toplumsal sorumluluk alanlarında adımlar atma konusunda istekli olsa da, bu süreçleri daha stratejik bir halde ele almakta zorlanabiliyorlar. En temel sorun, sürdürülebilirlik konusunda bir strateji eksikliği ve ekseriyetle uzun vadeli planlamanın olmaması.

Çoğu şirket, günümüzün süratli iş ortamında yalnızca kısa vadeli amaçlara odaklanıyor, bu da geleceğe yönelik sürdürülebilir bir yol haritası oluşturmayı zorlaştırıyor. Ayrıyeten, dijitalleşme ve inovasyon konusunda da birtakım aile şirketleri geride kalabiliyor. Bu alanlarda daha güçlü bir vizyon ve planlama ile, aile şirketlerinin sürdürülebilirlik karneleri çok daha güçlü hale getirilebilir” diye konuştu.

İşletmeler geleceğe hazırlıklı hale geldi

Öte yandan yenilikçi iş modelleri geliştirmek için inovasyon süreçlerine taraf verdiklerini de söyleyen TAİDER Başkanı Fatma Olten, “Böylece işletmeler daha esnek ve geleceğe hazırlıklı hale geldi. Bu dönüşüm süreci, yalnızca iş süreçlerinde değil, aile içindeki irtibatta ve karar alma düzeneklerinde da değerli iyileştirmelere yol açtı. Genç jenerasyonun dijitalleşme ve inovasyona olan ilgisi, aile şirketlerinin sürdürülebilir büyümesine büyük katkı sağladı” diye ekledi.

Çevre ve toplumsal sorumluluk alanındaki dağınıklık gideriliyor

Bu yıl gerçekleşecek Kuzey Yıldızı Programı tepesini bu yılda sürdürülebilirlik özelinde gerçekleştirerek bu alanda kapsamlı bir gelişim haritası sunacaklarını söyleyen TAİDER Başkanı Fatma Olten, “Program, iştirakçi şirketlerin etraf, toplum, iş modeli ve çalışan idaresi üzere değerli alanlardaki performanslarını derinlemesine kıymetlendirerek, onlara gelişim için net bir yol haritası sunuyor.

300’ün üzerinde kriterle yapılan değerlendirmelerle, firmalar kendi eksikliklerini görerek bu alanlarda nasıl iyileştirmeler yapabileceklerini öğreniyorlar. Ödül kazanan firmalar muvaffakiyet öykülerini öbür iştirakçilerle paylaşarak kolektif bir öğrenme atmosferi oluşturuyorlar.

Bu süreç sadece ödül alanlar için değil, tüm iştirakçilere sürdürülebilir bir gelecek için yol gösteriyor. Sürdürülebilirlik alanındaki en büyük zorluklardan biri olan stratejik planlamadaki eksiklikleri de gözler önüne seriyor ve şirketlerin geleceği düşünerek adım atmalarını teşvik ediyor. Birebir vakitte dijitalleşme, inovasyon ve yetenek idaresi üzere hususlarda da firmalara istikamet göstererek, etraf ve toplumsal sorumluluk alanındaki dağınıklığı gidermek için memleketler arası kriterlerden faydalanıyoruz” dedi.