Kur Korumalı Mevduatta uzun vade sona erdi

Ali YILDIRIM

Türkiye iktisadına damga vuran kararlar­dan biri olan Kur Koru­malı Mevduat (KKM) sistemi rafa kalkıyor. Daha evvel de bu sistem farklı modellerle denen­mişti. Aralık 2021’de tekrar devreye alınan ve bu sefer ismi­ne KKM denilen sistemle bir­likte kurdaki dalgalanma biraz olsun dinmiş ve döviz hesapları adım adım TL’ye döndürülmüş­tü. Sistemin hayata geçmesinin açıklanmasının akabinde TL bundan epey olumlu etkile­nerek neredeyse yüzde 40 sevi­yesinde kıymet kazanmıştı.

Ara­lık 2021’de 16 lira düzeyinde olan dolar bir anda 11 lira sevi­yelerine kadar indi. Sistem o sü­reçte iddia edildiği üzere çalıştı. Piyasaların o periyotta kur ris­kini almak istememesi karşısın­da kamu bir manada devreye gi­rerek döviz riskini üstlendi. Dü­şük gerçek faize karşın en azından dövize hamle engellendi. Mayıs 2023’teki seçimlerin akabinde yeni iktisat idaresinin birinci işi KKM’yi adım adım bitirmek ol­du. Artık ise alınan kararla bir­likte, 6 ve 12 aylık hesap açma iş­lemleri sona erdi.

6 ve 12 ay vadeler sona erdi

Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB) 6 ve 12 ay va­deli Kur Muhafazalı Mevduat ve İştirak Hesabı (KKM) açma ve yenileme süreçlerinin sonlan­dırılmasına karar verdi. TCM­B’nin internet sitesinde Kur Ko­rumalı Mevduat hesaplarına ait basın duyurusu yayım­landı. Kur Muhafazalı Mevduat hesaplarından çıkış stratejisi kapsamında açılış ve yenileme süreçlerinde vade müddetlerinin kısıtlandığı belirtilen duyuru­da “Türkiye Cumhuriyet Mer­kez Bankası, döviz ve altın dö­nüşümlü kur muhafazalı mevduat ve katılma hesaplarında 6 ve 12 ay vadeli hesap açma ve yenile­me süreçlerinin 20 Ocak 2025 tarihi prestijiyle sonlandırılma­sına karar vermiştir. Kamuoyu­nun bilgisine sunulur” sözleri kullanıldı.

Her fırsatta KKM’den çıkış iletisi verildi

Mayıs 2023’te yapılana Cum­hurbaşkanlığı ve genel seçimler sonrasında ise iktisat yöneti­minde büyük bir değişim yaşan­dı. İktisadın direksiyonuna Mehmet Şimşek tekrar geçti. Şimşek bu süreçte her fırsatta KKM’den çıkış iletilerini ver­di.

Bunu piyasalara ziyan ver­meden yapmak isteyen Şimşek, evvel rezervleri güçlendirmeyi sonra da kademe kademe çıkışı sağlamak istiyordu. Adım adım düzenlemeler gerçekleşti. Hazi­ne’den yapılan ödemelerin büt­çe açığına verdiği yükü azaltmak emeliyle ödemelerin tamamı Merkez Bankası’na devredildi. KKM sisteminden çıkış teşvik edildi. Türk lirası mevduat fa­izleri artışa geçti.

KKM faizleri düşürüldü. Bankaların da KKM hesapları için Merkez Banka­sı’na yatırması gereken zorun­lu karşılıklar yükseltildi. Böyle­ce hem bankaların KKM iştahı kalmadı hem de vatandaşın ilgi­si gitgide düştü. Kasım 2024’te açıklamalarda bulunan Şimşek, “Kur Muhafazalı Türk lirası Mev­duat ve Katılma Hesapları’ndan çok büyük ihtimalle çıkış yakın­dır. Uyguladığımız program sa­yesinde KKM’den güçlü bir şe­kilde çıkış sağlıyoruz” demişti.

“72 haftadır kesintisiz geriliyor”

En son Hazine Bakanı Mehmet Şimşek, KKM’ye dair son dataları paylaştı. Şimşek KKM’nin toplam mevduat içindeki hissesinin yüzde 26,2’den yüzde 5,9’a gerilediğini aktardı. 9 Ocak 2025’te toplumsal medya üzerinden grafik paylaşan Şimşek, KKM stokunun 72 haftadır kesintisiz olarak gerilediğini belirtti. Şimşek’in paylaşımı şöyle devam etti: “KKM stoku, 2023 yılı ağustos ayındaki tepe kıymeti olan 3,4 trilyon liradan 1,1 trilyon liraya düştü. KKM’nin toplam mevduat içindeki hissesi yüzde 26,2’den yüzde 5,9’a geriledi. Makro finansal istikrarı güçlendirecek, Türk lirasına inancı artıracak siyasetlerimize devam edeceğiz.”

“Seçimlerden bu yana 213 milyar dolar iyileşti”

Ekonomistler de KKM ile ilgili toplumsal medya hesapları üzerinden yorumlarda bulundu. Ekonomist Ali Hakan Kara, “Merkez Bankası’nın negatif net rezervler ve KKM yoluyla üzerine aldığı döviz riski seçimlerden bu yana 213 milyar dolar iyileşti” dedi. Ekonomist İris Cibre ise “KKM çıkış stratejisi devam KKM artık yalnızca 3 ay vadeli yapılabiliyor o da 31 Ağustosta hesabınızda dolar varsa. KKM stoku 30,1 milyar dolar. Büyük yoğunluğu, kestirimi, aslında 3 aylık. Ancak kapatıyoruz dediklerinde geride 1 yıl bekleyecekleri bakiye kalsın istemiyorlar muhakkak ki” yorumunda bulundu.