Kapasiteyi kullanamayınca maliyette Romanya’ya yetiştik

Ali YILDIRIM

İç pazarda satışlar hayli canlı bir yılı geride bırakır­ken, otomotiv sanayi tıpkı tempoyu yakalayamadı. Çark­lar sürat kesti ihracat düştü. Te­sisler kapasite kullanımını art­tıramadı bu yüzden maliyetler de patladı.

Otomotiv Sanayii Derneği (OSD) datalarına gö­re, 2024 yılında toplam üre­tim yüzde 7 gerileyerek 1 mil­yon 365 bin 296 adede düştü. Araba üretimi yüzde 5 azal­dı 1 milyon adedin altında kal­dı. Üretim ticari araç grubun­da yüzde 11, ağır ticaride yüz­de 25, hafif ticaride ise yüzde 9 sürat kesti. İhracat ise geçen se­neye paralel bir seyir izlese de yüzde 0,3 kaybetti.

Yaşanan bu tablo karşısında OSD Başkanı Cengiz Eroldu, yaşanan sıkıntıları sırala­dı. İstanbul’da gerçekleşen toplantıda sorularımızı cevaplayan Eroldu, en bü­yük sorunun maliyetler ol­duğuna değindi. Bu­na neden olanları sıralayan Eroldu “Hem üretimde hem de iç pazarda yerli hissemiz düşü­yor. Kapasiteyi kulla­namıyoruz. Bu yüzden maliyet artıyor. Üretim maliyetlerinde Roman­ya’ya yetiştik. Seneye onlardan daha kıymetli oluruz. Bu büyük sorun” dedi.

“Trendimiz aşağı doğru”

Üretimdeki düşüşün ka­pasitelere yansıdığını anla­tan Cengiz Eroldu, 2024 yılı­nı toplamda yüzde 70 kapasi­teyle kapattıklarına değindi. Eroldu “Avrupa’da başlayan bir talep azalması var. Türkiye kamyon sanayi tartıyla ihra­catçı olduğu için onun da bu­rada olumsuz tesirini görüyo­ruz. Keza otobüs-midibüs kümesinde da yüzde 54’ten yüzde 52’ye düştük. Trak­törde de yüklü iç piya­sa kaynaklı yüzde 75’den yüzde 61’e gerileyen bir kapasite kullanım var.

Bunların hepsi maliyet­leri etkiliyor. Olumsuz et­kilenmiş oluyoruz. Aslında bir ülkedeki makro ekono­mik dengelerden ötürü olu­şan bir rekabet kaybı var. Bu­nun üzerine bir de kapasite kullanımında düşüklük oldu­ğu vakit bu rekabet kaybı da­ha da büyüyor. Bu açıdan özel­likle bu kuvvetli yıllarda bu kapa­site kullanım oranının üst çıkmasını son derece destek­leyici ve kıymetli buluyoruz. Fakat maalesef buradaki tren­dimiz üst yanlışsız değil aşağı doğru” diye konuştu.

“ÖTV matrahı gerçeklere uygun güncellenmeli”

“Otomotiv sanayisi Türkiye iktisadına en büyük ihracatı getiren bölüm pozisyonunda. Bu açıdan her toplantıda söylüyoruz fakat kesinlikle korunması, kollanması lazım. Bu ekonomik pahası ülke olarak da kaybetmememiz lazım” diyen Cengiz Eroldu, üretim rekabetçiliğinin artık aşındığını söz etti. Eroldu, “Şu an tıpkı düzeydeyiz seneye Romanya’dan daha kıymetli olacağız.

Türkiye’de 2022 yılında 4-5 euro mertebesinde olan saatlik fiyatlar 2024 yılında 11 eurolara geldi. 2025 yılında da bir ölçü daha ihracat manasında üst çıkabilir. Burada bizim ne yapmamız lazım, bir verimliliğimizi artırmamız lazım. İkincisi kapasite kullanımımızın artması lazım. Zira kapasite kullanımımızın azalması da bir maliyet ögesi sonuçta. Sizin 100 liralık masrafınız varsa, 100 lirayı 100 araca bölmekle 60 araca bölmek ortasında bir fark var.

Birisinde 1 lira çıkıyor başkasında 1,5 lira çıkıyor kolay olarak. Bunun yolu da, bizim iç pazardaki yerli hissesinin artırılması. Engelli araç ÖTV muafiyetinden sadece yerli üreticilerin ürettikleri araçların kapsama alınması konusu oldu, değerli bir adım. Alışılmış iç pazardaki yerli hissesinin artırılmasının ana konusu ise 2022’den beri değişmeyen ÖTV matrahlarının tekrar günün gerçeklerine uygun bir halde güncellenmesinden geçiyor” tabirlerini kullandı.

“Fiyat rekabeti arttı”

Avrupa’da yaşanan son gelişmelerle birlikte, araçlara olan talepler eskisi üzere değil. Talebin azalmasının Türkiye için bir tehdit olacağını anlatan Cengiz Eroldu, “Avrupa’da arz fazlası ortaya çıkacak. Bunu aslında 2024 yılının son aylarında gördük. Büyük bir bulunurluk oldu Türkiye pazarında. Zira Avrupalı üreticiler Avrupa’da satamadıkları malları, eserleri rahatlıkla Türkiye pazarına sokmaya başladılar. Fiyat savaşları Türkiye pazarında da arttı. Hasebiyle biz de bunlarda olağan etken değiliz, edilgeniz. Bu karmaşık tablo Türkiye otomotiv sanayi için de aslında değerli bir riski içinde barındırıyor. Alışılmış bir yandan da Çin rekabete giriyor bu anlattıklarım üzerine” açıklamasını yaptı.

“Türkiye’de asıl teşvik iç pazar”

Türkiye’de büyük bir pazarın olduğuna değinen Cengiz Eroldu, mevcut kaidelerde bile neredeyse 1.3 milyon adet araç satıldığını hatırlattı. Türkiye’de asıl teşviğin iç pazar olduğunu belirten Eroldu, “Türkiye’de 2.5 milyon araç satılsa apayrı bir şey olur. Bu yüzden yerli endüstrinin korunmasını istiyoruz. Yatırıma gelecek olanları bekliyoruz. Büyük bir potansiyelimiz var. Türkiye pazarı ne kadar büyük ve cazip olursa yatırımı da buraya çekmeyi o kadar kolaylaştırıyor. Otomotiv işinde yüzde 100 ihracat projesi olmuyor. Yüzde 30, yüzde 70 üzere bir istikrar tutturmamız lazım en az. İktisat idaresi de destekliyor bizi” dedi.

“Yerlilik oranı düştü üretim azaldı”

Üretimde yaşanan düşüşü yerlilik oranına bağlayan Cengiz Eroldu, “İç piyasada yerlilik oranı azaldı” dedi. Toplam satışlarda yerlilik oranının yüzde 31’e kadar indiğinden bahseden Eroldu şöyle devam etti: “Hafif ticari araçlarda maalesef yüzde 27’ler. Ağır vasıta tarafında ise konumumuzu koruyoruz. Yani burada otobüs, minibüsle yüzde 100, traktörde 90’a yakın, kamyonda ise yüzde 63 düzeyinde. Kamyon üretimindeki daralma aslında büsbütün ihracat kaynaklı. Kamyon talebinde azalma olursa bu aslında ticarette yavaşlama sinlayi verir.”

“Çinliler kârlılıktan fedakârlık edecekler”

Türkiye’de üretim yapacak Çinli üreticilere değinen OSD Başkanı Eroldu: “Her şeylerini kendileri yapıyorlar. Çok tedarikçileri yok. Buraya gelindi mi işler değişir. Rekabet kaybı başlar. Çin’in bugün en rekabetçi olduğu alan gövdesi zira kendi sacını kendi yapıyor. Türkiye’de biz Erdemir’den ve dışardan alıyoruz. Artık onu Türkiye’ye getirdiği vakit onu kaybedecek ve aslında bu bölümün özelliğidir.

Siz bir arabası bitmiş halde taşımakla o arabası 3 bin tane modüle ayırıp paketleyip taşımak ortasında önemli bir lojistik maliyeti var. Şu anda lojistik maliyetleri de çok arttığı için her halükârda bu iş bilmekten bilmemekten değil işin tabiatı gereği bitmiş araç yerine parçalanmış aracı getirip burada monte etmek daha değerliye çıkar. Türkiye’de üretim tarafında tabi bir fiyat beklentisi de oluştu. Bu kurallarda tablo fiyata

nasıl yansıyacak. Siz orada kârınızdan feragat edersiniz, karşılarsınız, karşılamazsınız o başka bir husus. Onu tabi bilmemize imkân yok. Ne kadarlık bir kar verimlilikleri var ancak onlar da bir hesap yaparak geliyorlar sonuçta rekabetçi olacaklarını düşünüyorlardır. Yoksa bu yatırımı yapmazlar.

Endüstrinin çarkları için OSD’den 5 öneri

1-Yerli sanayi korunmalı ve bu yüzden yerlilik hissesinin süratle artması gerekiyor.

2- Matrah dilimlerinde düzenleme kaide. Bunun en büyük tesiri yerli modellerde görünecek.

3-Kapasite kullanım oranımız gitgide düşüyor. Bunu arttırmamız gerekiyor.

4-Verimli çalışamıyoruz. Bunu arttırmamız lazım. Ekonomik istikrar tekrar kurulacak.

5-Hurda teşvikinin artık gerçek manada uygulanması gerekiyor. Yerli modellere yönelik.