Sigarada asgari vergi 42,3 TL’ye yükseldi

RECEP ERÇİN

Sigarada maktu vergi oranları otomatik olarak artırıldı. Özel Tüketim Vergisi Kanunu (ÖTV) yeterince, tütün mamüllerine uygulanan maktu ve taban maktu vergi meblağları ocak ve temmuz aylarında son 6 aylık yurt içi üretici fiyat endeksi (Yİ-ÜFE) oranında güncelleniyor. Buna nazaran, 3 Temmuz 2025 prestijiyle, tütün mamüllerine uygulanan maktu ve taban maktu vergi meblağları, son 6 aylık Yİ-ÜFE oranında güncellendi. Maktu vergi meblağı 10,50 TL’den 12,1495 TL’ye, minimum maktu vergi fiyatı da 36,626 TL’den 42,378 TL’ye çıkarıldı.

Nispi vergi oranı azaltılmalı görüşü hâkim

Enflasyon hedeflemesinde yönetilen ve yönlendirilen fiyatlar ve vergi değişimine mevzu olan kalemler kıymetli bir rol oynuyor. Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek de, mayıs ayında yaptığı açıklamada yönetilen ve yönlendirilen fiyatlarda Merkez Bankası’nın maksatlarına sadık kaldıklarını lisana getirmişti.

Vergi değişimine bahis olan kalemler ortasında yer alan, enflasyona da büyük tesiri olan sigara fiyatları üzerinde 3 temel vergi kelam konusu. Bunlar; fiyata bağlı olarak alınan göreli vergi, katma paha vergisi ve paket başına sabit alınan maktu vergi.

Yüksek mali çarpan enflasyonist tesir oluşturuyor

Bir eser üzerindeki fiyata bağlı vergi oranları ne kadar yüksekse maliyetlerin fiyata yansıması da o kadar yüksek oluyor. Maliyetlerin fiyatlara kaç katı oranında yansıyacağını gösteren bu etkene “mali çarpan” ismi veriliyor. Son iki yılda yapılan indirimlere karşın Türkiye’de sigaraya uygulanan yüzde 50 oranındaki rölatif vergi dünyadaki en yüksek göreceli vergi düzeylerinden biri. Yüksek bağıntılı verginin neden olduğu yüksek mali çarpan değerli bir enflasyonist tesir oluşturuyor. Sigara vergilendirmesinde sabit ögelerin tartısının artırılması ve fiyata bağlı ögenin yükünün düşürülmesi yoluyla mali çarpanın azalması ve enflasyonist tesirin sonlandırılmasının mümkün olduğu kesim kaynaklarınca söz ediliyor. Göreceli vergi AB’ye kıyasla hâlâ yüksek.

2024 yılından bu yana hayata geçirilen düzenlemelere karşın Türkiye’de uygulanan yüzde 50’lik rölatif vergi oranı, AB ortalaması olan yüzde 26’lık seviyenin üzerinde seyrediyor. Bu fark, Türkiye’deki maliyet artışlarının fiyatlara AB’ye kıyasla 2 kat daha fazla yansımasına neden oluyor. Bu yüzden dal temsilcileri, sabit vergi tartısının artırılması ve izafî vergi oranının düşürülmesine yönelik adımların devam etmesini talep ediyor.

Avrupa ülkeleri kademeli indiriyor

AB ülkeleri vergi kompozisyonunun değiştirildiği bu cins uygulamalara 2008 krizinden bu yana devam ediyor. İsveç yüzde 39 olan izafî vergi oranını 2011 yılında yüzde 1’e, Danimarka da yüzde 21,7 olan rölatif vergi oranını 2012 yılında tek seferde yüzde 1’e düşürdü. İki ülke de maktu vergiyi artırdı.

Avusturya 2011 yılında yüzde 42 olan göreceli vergi oranını 2020’ye kadar kademeli olarak yüzde 36 düzeyine düşürdü. Son 5 yıl içerisinde düzenlemelere devam ederek izafî vergi düzeyini yüzde 32’ye kadar indirdi.

Almanya 2022, İtalya ise 2023 yılında rölatif vergi oranını 2 puana yakın düşürdü. Portekiz halihazırda AB ortalamasının altında olan izafî vergi oranını 1 Ocak 2024’ten itibaren geçerli olacak biçimde yüzde 12’den yüzde 1’e çekti.

Romanya 1 Ocak 2024’ten itibaren geçerli olacak formda yürürlüğe giren vergi planında yüzde 12 olan rölatif vergi oranını 2026’ya kadar birer puan düşüreceğini açıkladı. 2025 yılında göreli vergi oranını Belçika 3 puan, İspanya 2,5 puan düşürdü.