Altın değerinde geleceğe odaklandı 

Başak Parıltı GÖKÇAM

Sanayileşmenin temel ya­pı taşlarından biri olan madencilik dalı, güç ağır yapısı gereği çev­resel tesirleri de beraberinde getiriyor. Kesimdeki fosil yakıt kullanımı, arazi bozunumu ve su kaynakları üzerindeki etki­ler, madenciliğin global kar­bon emisyonlarında hisse sahibi olmasına neden oluyor.

Ulus­lararası Enerji Ajansı (IEA) tarafından yayınlanan verile­re nazaran, madenciliğin yıllık se­ra gazı emisyonlarındaki pa­yı yaklaşık yüzde 4-7 arasın­da. Bu emisyonların da değerli kısmı, bilhassa kömür, demir cevheri ve alüminyum üzere güç ağır metallerin çıka­rılması ve işlenmesi esnasın­da ortaya çıkıyor. Pekala maden­ciliği sürdürülebilir bir şekil­de yapmak mümkün mü? Bu sorunun yanıtını almak için Tüprag Efemçukuru Altın Ma­den Alanını ziyaret ettik.

Sürdürülebilir madencilik; sırf kaynakların verim­li kullanımıyla değil, birebir za­manda karbon emisyonları­nın azaltılması, çevresel tesir ve toplumsal sorumluluk kriterle­rinin benimsenmesiyle müm­kün oluyor. Bunun yanı sıra ye­nilenebilir güç kullanımının artırılması, elektrikli maden­cilik ekipmanlarının yaygın­laştırılması, su geri dönüşüm sistemlerinin uygulanması ve karbon ayak izinin nizamlı ola­rak ölçülerek, raporlanması­nın da madencilik kesiminin dönüşümünde kritik rol oyna­dığı bir gerçek. Yani kritik olan nokta burada ‘geleceği tüket­meden inşa etmek’ olarak söz edilebilir.

Kuruluşu 1986 yılına daya­nan ve Eldorado Gold firma­sı olan Tüprag da bu manada madenciliği yaparken, temeli­ni sürdürülebilir madencilik üzerine kurduğunu söz edi­yor. Motto ise aşikâr: “Önce in­san ve etraf, sonra madenci­lik.”

İzmir’deki Efemçukuru Altın Madeni’nin birinci ÇED’ini 2005 yılında aldığını ve üretimin 2011 yı­lında başla­dığını söy­leyen Efem­çukuru Altın Madeni Genel Müdür Yardımcısı Onur De­mir, “En kolay haliyle bir hafriyat yapıyoruz burada ve bunun et­kisi ne yazık ki kaçı­nılmaz. Lakin bizim hedefimiz o etkiyi en aza indirgeyip, son­rasında da aksine yani müspete çevir­mek. Zira gelecek jenerasyonlara, çevresel manada makûs bir mi­ras bırakmak istemi­yoruz” diyerek sözle­rine başladı.

Yöre insanına istihdam

Yöre beşerinin Tüprag için önemi­ne değinen Onur De­mir, “Bu nedenle bir yandan yatırımları yaparken, başka yandan da yöre insanı­nı istihdam etmeye itina gös­teriyoruz. Bölgede Tüprag’tan diğer endüstriyel faaliyet yok. Efemçukuru Altın Madeni’nde buradaki her haneden bir ki­şi çalışıyor.

Buradaki mahallî is­tihdam oranı toplam iş gü­cünü kayda alırsak yüzde 56-57 civarında. Buradaki ye­rel halkın bizden evvelki geçim kaynağı tarımdı ancak bölgede­ki üzümlerde önemli hastalıklar yaşandığı için bu­nun dışında onları destekleyebilecek­leri öteki bir geçim kaynağı bulmakta zorlanıyorlardı. Fa­kat buraya getirdi­ğimiz maden de bir gün bitecek ve böl­genin sürdürüle­bilir geçim kaynağı tekrar tarım ola­cak” dedi.

Şimdiye kadar 2 milyar dolarlık ya­tırım gerçekleşti­rildiğinin bilgisini veren Demir, “Sa­dece toplumsal sorum­luluk projelerine 20 milyon do­lar ayırdık. Mesela biz buraya geldiğimizde 2003 yılında bir tane öğrenci mezun olmuştu. Biz de buradaki eğitim açığını fark ettik ve 2005 yılında bu­radaki eğitimi daha güçlü hale getirmek için çalışmalara başladık. Ve bugün mezun sayısını 101’e ulaştırdık. Bu 101 kişinin yüz­de 50’sinden fazlası da bizde çalışıyorBu sonuç da bizi mut­lu ediyor” diye konuştu.

Arıcılık ‘kadın desteğiyle’ canlandı

Kadınların bölgedeki itici güç misyonunda olduğunu söy­leyen Onur Demir, “Bu neden­le bayanların destekçisiyiz. Bu kapsamda Üreten Bayanlar Güçlü Yarınlar projesi ile ka­dınları üretime teşvik ediyoruz. Artık sırada e-ticarete başlat­mak var. Bayanların takviyesiyle bölgede arıcılığı canlandırdık. 20-25 kovan ile başlayan ka­dınlar, şu an 150 kovana ulaş­tı. Buna ek olarak biz de 50 ko­van daha aldık. Üstelik bal ana­lizlerine nazaran balımızın protein pahaları, anzer balı ile muadil. Hedefimiz buradaki arıcılığı daha fazla desteklemek” dedi.

Kanada kuralları ile şekillenen bir madencilik

Tüprag’da güvenlik ve sür­dürülebilirlik, kurumun temel stratejisinde konumlandığını belirten Tüprag Etraf ve Sür­dürülebilirlik Küme Müdü­rü Jale Şakıyan Ateş de, “Altın madenciliği unsurlarda neler is­tendiği ve bir Kanada firması olarak, Kanada kurallarında neler talep ediliyor bunlar be­lirleniyor. Ayrıyeten Kanada Ma­denciler Birliği’ne üye bir fir­ma olduğumuz için de oradaki unsurlar ve standartlara uygun çalışma şartları hazırla­nıyor ve taahhütlerini buna nazaran yapı­yor” dedi.

Hedef: İnançlı iş ortamı ile sıfır kaza

Küresel standartlar baz alınarak tüm gereklilikleri tek bir potada erittiklerini belirten ve 2018 yılından bu yana sürdürülebilirlik raporu yayınladıklarını söyleyen Tüprag Etraf ve Sürdürülebilirlik Küme Müdürü Jale Şakıyan Ateş, “Bu gayeyle SIMS olarak isimlendirdiğimiz, Sürdürülebilirlik Entegre İdare Sistemimizi, 2020 yılı itibariyle uygulamaya koyduk.

Bu standartlar serimiz 5 adet performans göstergesinden oluşuyor: Genel Standartlar, Personel Sıhhati ve İş Güvenliği Standartları, Çevresel Performans Standartları, Toplumsal Performans Standartları ve son olarak Güvenlik Standartları. Burada her şeyin temeline de risk idaresini yerleştirdik. Biz madencilik yaparken, bölgeyi uzun vadede yaşanır bırakmayı hedefleyerek yolumuza devam ettik. Bizim en büyük emelimiz çalışanlarımıza ‘Ben kendimi burada inançta hissediyorum’ dedirtmek. Bu nedenle de amacımız sıfır kaza” diye ekledi.

“Siyanür kullanmadan, altın çıkarıyoruz”

Tüprag Efemçukuru Altın Madeni’nde altın çıkarılırken siyanür kullanmadıklarını söz eden Efemçukuru Altın Madeni Genel Müdür Yardımcısı Onur Demir, “Bu bölgenin madeni flotasyon dediğimiz yüzdürme prosedürüne uygundu. Biz de Tüprag olarak siyanür kullanmadan altın çıkarmaya yönelik yatırımı yapmayı tercih ettik. Bu teknik sayesinde altını suyun içinde yüzdürerek, elde ediyoruz” dedi.

İyi tarım örneklerine destek

Bölge tarımını bilhassa desteklediklerinin altını çizen Onur Demir, “2014 yılında 50 dönümlük bir toprağa ceviz diktik, şu an ağaç başına 3 tona yakın mahsul almaya başladık. Bu sayede bölge halkı, burada ceviz yetişebildiğini görmüş oldu. Artık fide dağıtmaya başladık, bir aylık 30 civarında fide veriyoruz, ekimini de takip ediyoruz. Şu ana kadar 60 haneye verdik. Tüm bunlarla yeterli tarım örneklerini, çağdaş tarım örneklerini sergilemek istiyoruz ve bir miras bırakmayı hedefliyoruz” tabirlerinde bulundu.