Gümrük Müşaviri Hakan Kaya: Gümrüklerde, yaklaşan tsunamiye önlem alalım
Recep ERÇİN
ABD’nin Çin’e uygulamaya başladığı yüksek gümrük tarifeleri, Türk gümrüklerinde farklı bir boyutta endişeye yol açıyor. Bir yandan Türk lirasının gerçek manada bedelli kalması ithalatı ucuzlatırken, öbür yandan ABD’ye ihracat yapamayacak olan Çin’in Avrupa ve Türkiye üzere alternatif pazarlara yönelmesi bekleniyor.
Bu durum, Türkiye gümrüklerinde önemli bir yoğunluğa neden olabilir. KAYAS Gümrük Müşavirliği Kurucusu Hakan Kaya, bahisle ilgili yaptığı değerlendirmede şunları söyledi: “Çin’e uygulanan vergiler nedeniyle ABD’ye ihracatımız artacak diye bakılıyor lakin her ilacın bir yan tesiri vardır. Çin, elindeki fazla üretimi Türkiye’ye ve Türkiye üzerinden öteki pazarlara satmak isteyecektir. Bu da yerli üretimi olumsuz etkileyebilir.”
Normal işlere ek yük gelecek
Kaya, Türkiye’nin de kendi pazarını korumak için Çin’e karşı gümrük duvarlarını yükseltmesinin bir tahlil olabileceğini tabir etti. Artan ticaret hacmi nedeniyle menşe denetimlerinin de artacağına dikkat çeken Kaya, bu durumun gümrüklerde denetimleri yoğunlaştıracağına ve birikmelere yol açabileceğine işaret etti.
Örnek olarak kumaş ithalatını gösteren Kaya, şu tabirleri kullandı: “Bir düz dokuma kumaşta ek vergi, ek yükümlülük, anti-damping üzere uygulamalar var. Avrupa’dan gelenlerde birçok vakit bunlara bakılmadan geçiyor. Lakin kumaş üzere teknik ayrıntıları olan ürünlerde metrekare tartısı, dokuma yapısı, işlemeleri üzere birçok ölçüt dikkate alınıyor. Çin’den yapılacak ağır ithalat bu açıdan önemli sorunlar ve darboğazlar yaratacak. Mevcut iş yükümüz bile artacak; adeta bir tsunami yaşanacak.”
Mevzuat belirsiz
Karmaşık mevzuat yapısı ve cezai süreçlerdeki belirsizlik nedeniyle ithalatçıların yargı süreçleriyle karşı karşıya kalabileceğini vurgulayan Kaya, “Mevzuat hem kusura hem de yoruma açık. Bu da suistimale kapı aralayabiliyor. Beklenen Çin yoğunluğu, ithalatçıları mahkemelik yapabilir” değerlendirmesinde bulundu.
“Haksız fiyat nezaretine esaslı tahlil şart”
Haksız fiyat rekabetini engellemeye yönelik uygulanan süreçlere ait açılan dava sonucu Danıştay’ın “Kıymet Kriterli Nezaret Uygulaması”nın iptali istikametinde karar vermesiyle gümrüklerde meseleler oluştu. Kaya, “Az evvel bir firma ile nezaret uygulamasını kapattık fakat Türkiye’nin her yerinde bu türlü değil, sıkıntılar sürüyor” dedi. Danıştay kararının yanlış bir uygulamayı gün yüzüne çıkardığını belirten Kaya, nezarette ceza oluşmaması gerekirken, karardan evvel gümrük daireleri ve müfettişlerce cezaların kesilmeye başlandığını not ederek, yeni bir kararla esaslı bir tahlil beklediklerini söyledi.
“Merkezi Gümrük” uygulaması önerdi
Gümrüklerde yaşanabilecek sıkışıklıkları önlemek için “Merkezi Gümrük” sisteminin devreye alınması gerektiğini söyleyen Kaya, teklifini şöyle açıkladı: “Gelen eserler sarı, kırmızı ve mavi sınırlara ayrılıyor. Lakin Muratbey, Erenköy, Ambarlı üzere büyük ve ağır gümrüklerde belge başına düşen memur sayısı epeyce düşük.
Örneğin bir vilayette 10 muayene memuru günde 20 belge ile ilgilenirken, büyük gümrüklerde bir memura 40-50 belge düşüyor. Sarı hatta olan, yalnızca doküman denetimi gereken evraklar merkezi bir sistemle daha az ağır gümrüklere yönlendirilirse süreçler hızlanır. Evraklarda sorun olursa ilgili memur incelemeye devam eder. Bu formda yoğunluk dengelenmiş olur.”
