Kiralık sosyal konutlar emlak piyasasını nasıl etkileyecek?
İstanbul’da hayata geçirileceği açıklanan kiralık toplumsal konut projelerinin kira fiyatlarını dengeleyeceğini belirten bölüm temsilcileri, bu adımın son derece yerinde olduğunu bildirdi.
Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanı Murat Kurum, İstanbul Sanayi Odası’nın (İSO) “Döngüsel İktisat, Sürdürülebilir Yeşil Kalkınma, Zelzele Güvenlikli Sanayi İçin Vizyoner ve Yenilikçi İşbirliği İmkanlarını Değerlendirmek” ana gündemiyle düzenlediği haziran ayı olağan meclis toplantısında yaptığı açıklamada, yıl sonunda 81 vilayette yeni bir toplumsal konut projesi başlatacaklarını söylemişti.
İstanbul’da başka olarak kiralık toplumsal konut da yapacaklarını kaydeden Kurum, Anadolu ve Avrupa Yakası’nda kiralık konut yapmak suretiyle hem kentsel dönüşüme katkı sunacaklarını hem de gayrimenkuldeki kira artışlarını aşağı çekerek dengeleyeceklerini açıklamıştı.
Sektör temsilcileri, hususa ait değerlendirmelerde bulundu.
‘Kiralık konut üretiminin teşvik edilmesi son derece yerinde’
Gayrimenkul Yatırımcıları Derneği (GYODER) Başkanı Neşecan Çekici, hükümetin toplumsal kiralık konut üretimini teşvik etmesinin son derece yerinde bir adım olduğunu belirterek, son 15 yılda Türkiye’de kirada oturanların oranının yüzde 21’lerden 28’lere yükseldiğini söyledi.
Konuta erişimin her geçen gün zorlaştığını ve maliyetlerin arttığını anlatan Cazibeli, “Bu nedenle hükümetin toplumsal kiralık konut üretimini teşviki değerli. Gerçekten bölümümüzde öncelikli bahis barınma ve kentsel dönüşüm. Türkiye’nin yılda 800-900 bin konut üretmeye muhtaçlığı var. Şu anda yalnızca 500-600 bin adet üretiliyor ve bu muhtaçlığı karşılayamıyor” dedi.
Çekici, İstanbul’daki zelzele riskine dikkati çekerek, önemli bir bütünleşik konut siyasetinin acil koduyla Türkiye’nin gündeminde üst sıralarda yer alması gerektiğini vurguladı.
Bunun için özel kesim, kamu, STK ve akademinin tek masada bir ortaya gelmesi gerektiğini tabir eden Alımlı, “Ortak akılla yeni tahliller geliştirmeli, dünya ile entegre, kalıcı ve sürdürülebilir siyasetler oluşturarak kesimimizi canlandırmalı ve toplumu içinde bulunduğu barınma krizinden çıkarmalıyız” diye konuştu.
Çekici, barınma problemine tahlil için önerdikleri GYODER Yeni Konut Modelinin “kira fiyatlarını yarıya indirmeyi ve kentsel dönüşüme yer hazırlamayı” amaçladığını belirterek, kelamlarını şöyle tamamladı:
“Devletin elindeki yerler, gayrimenkul geliştiricilerine muhakkak bir proje periyodu için ödünç verilirse ve seri bir üretim mantığıyla üretim yapılırsa on binlerce konut inşa edilebilir. Bu model çerçevesinde yap-işlet-devret modeliyle kişisel değil kamusal kiraya veren yapısını oluşturuyoruz ve kiracı ile kiraya veren ortasındaki sorunları ortadan kaldırıyoruz. Arsa maliyeti sebebiyle oluşan fark kiraları da yarı yarıya düşürüyor.”
‘Kiraların ulaşılabilir olmasına kıymetli katkı sağlayacak’
Tüm Teşebbüsçü Emlak Müşavirleri Derneği (TÜGEM) Genel Başkanı Hakan Akdoğan da kiralanmak üzere yapılması planlanan toplumsal konutlara Türkiye’nin çok gereksinimi bulunduğunu belirterek, iki yıldır bu istikamette davette bulunduklarını söyledi.
Kiralık toplumsal konutların fakat TOKİ’nin yapabileceğini lisana getiren Akdoğan, “Bu manada projenin sahiplenilmesi ve şahsen Bakan Kurum tarafından açıklanması çok kıymetliydi. Kiraların artmasındaki ana neden arzdaki düşüştü. Şu anda talep çok yüksek. Evlenenler, tayinler, öğrenciler üzere kiralık talebini artıran pek çok öge var. Yapılacak kiralık konut sayısı ne kadar yüksek olursa fiyatlar o kadar normalleşir” açıklamasında bulundu.
Akdoğan, kelam konusu konutların önemli talep göreceğini söz ederek, “Bu proje kiralık konut piyasasının olağanlaşmasına ve fiyatların ulaşılabilir olmasına kıymetli katkı sağlayacak” dedi.
‘Kiraları aşikâr düzeylerde tutmak ismine son derece yerinde’
Gayrimenkul Pazarlama ve Satış Profesyonelleri Derneği (GAPAS) Başkanı İsmail Özcan ise Bakan Kurum’un açıklamalarını çok bedelli bulduklarını belirterek, konut muhtaçlığına dikkati çekti.
Özcan, “Devletimizin kiralık konut üretmesi kiraları aşikâr düzeylerde tutmak, az sayıda kalan arzı dengelemek ve artırmak ismine son derece yerinde olacaktır. İnşallah süratlice gerekli projelendirme ve inşaat süreçleri tamamlanır” biçiminde konuştu.
Bugün sürecin başlaması durumunda konutları kiracı adaylarına teslim etmenin 2 yıl sürebileceğini lisana getiren Özcan, kelamlarını şöyle tamamladı:
“Bu nedenle GAPAS olarak daha evvel gündeme getirdiğimiz ve kısmen kiralamayı da içeren ‘yeni mülkiyet sistemi’ modelini TOKİ’nin ve Emlak Konut’un şimdiki projelerine uyarlayarak 2 yıllık açığı kapatabiliriz. Yeniden gündeme getirdiğimiz ‘kira garanti sistemi’ ile de elinde kiralanabilecek konutu olan ancak sair sebeplerle kiraya vermekten çekinen mülk sahiplerini cesaretlendirecek devletin garantör olduğu bir ekip modellerle kira arzı artırılabilir.”
‘Kira artışlarının en ağır hissedildiği vilayetlerden birisi İstanbul’
Fuzul Topraktan Yönetim Kurulu Lideri Faruk Akbal da Bakan Kurum’un kiralık sosyal konut vurgusunu değerli bulduğunu belirterek, kendilerinin de Fuzul Topraktan ile barınma muhtaçlığını ön plana alan bir yaklaşım ortaya koyarak klasik konut edinme sistemlerini değiştirdiklerini söyledi.
Kira artışlarının en ağır hissedildiği vilayetlerden birisinin İstanbul olduğunu vurgulayan Akbal, burada başladıkları etaplı konut sahibi olma sistemini ülke geneline yayacaklarını anlattı.
Akbal, konut sahibi olma imkanını artırmak için hayata geçirecekleri farklı modellerden birisinin İngiltere’de uygulanan “ortak mesken sahipliği (shared ownership)” sistemi olduğunu kaydederek, şu değerlendirmelerde bulundu:
“Bu sistemde konutun mülkiyeti paylaşmalı oluyor. Örneğin, konutun yüzde 25’ine sahip olan birisi o konutu kullanmaya başlıyor. Kalan yüzde 75 için kira ödüyor. 6 ay sonra imkanı varsa yüzde 25’ini daha satın alıyor. Böylelikle geriye kalan yüzde 50 için kira ödemeye devam ediyor. Vakitle konutun tamamına sahip olabiliyor. Bu sistem, konutu erişilebilir hale getiriyor. Bu sistemin sürdürülebilirliği için sermaye piyasası enstrümanlarının faal biçimde devreye alınması kıymet taşıyor.”
‘Kiralık toplumsal konut üretimi çok büyük ihtiyaç’
Helmann Holding Yönetim Kurulu Lideri Selman Özgün ise son yıllarda yüksek talebe karşın konut üretiminde yaşanan düşüşe işaret ederek, üretimin artırılmasının elzem bir hal aldığını söyledi.
Yüksek maliyetlerin özel kesimin elini zayıflatabildiğini lisana getiren Özgün, TOKİ ve Emlak Konut üzere kurumlar sayesinde toplumsal konut üretiminin süratli ve uygun maliyetli olabildiğini anlattı.
Özgün, “Satılık toplumsal konutun üretiminin ne kadar kıymetli olduğu herkesin malumu. Bunun yanı sıra artık kiralık toplumsal konut üretimi de çok büyük gereksinim. Bu muhtaçlığın giderilmesi kiraları dengeleyecektir. Biz de Helmann Holding olarak yakın vakitte toplumsal konut modeline misal büyük bir proje açıklayacağız” biçiminde konuştu.
