Fordo, Natanz, İsfahan… ABD’nin vurduğu İran nükleer merkezlerinde neler var?
ABD‘nin, İsrail-İran ortasındaki tansiyonun tırmanmasının akabinde İran’daki üç nükleer tesise düzenlediği akınlar dikkatleri bu tesislere çevirdi. Gaye alınan yerler ortasında Fordo, Natanz ve İsfahan nükleer kompleksleri bulunuyor.
Bu kritik tesislerin güvenlik seviyesi, faaliyet kapasitesi ve burada vazife yapan işçi sayısı üzere ayrıntılar ise tekrar gündeme geldi. Peki bu nükleer tesislerin özellikleri neler, kaç kişi çalışıyor?
Natanz: İran’ın en büyük uranyum zenginleştirme tesisi
Başkent Tahran’ın yaklaşık 250 kilometre güneyindeki Natanz tesisi, İran’ın en geniş kapsamlı uranyum zenginleştirme alanı olarak biliniyor. Burada uranyumun nükleer yakıta dönüştürülmesine yönelik santrifüj sistemleri yer alıyor. Memleketler arası Atom Gücü Ajansı’na (UAEA) nazaran, İran bu tesiste yüzde 60’a kadar uranyum zenginleştirmesi yapıyordu. Uranyumun yüzde 90 oranında zenginleştirilmesi durumunda silah imali için kâfi hale geliyor.
Natanz 2003 yılından bu yana faaliyette olan by tesisin birtakım kısımları İsrail’in daha evvelki akınlarında da gaye alınmıştı. ABD’li yetkili evvelki saldırılada santrifüjlerin yer aldığı daha düşük seviyelerde elektriğin kesildiğini belirtmişti.
Fordo: Dağların altındaki bilinmeyen tesis
Tahran’ın yaklaşık 100 kilometre güneybatısında yer alan ve Kum kenti yakınlarında, dağlık bir bölgede yer alan Fordo nükleer tesisi, İran’ın ‘nükleer kalbi’ olarak da biliniyor. 2007 yılında inşaatı başlayan bu tesis, yerin 80 ila 90 metre altına kuruldu. Tesis yüksek muhafazalı yapısıyla dikkat çekse de gerçek boyutu ve kapasitesi hakkında net bir bilgiye erişilemiyor.
Yer altındaki bu tesis tesisin hava taarruzlarıyla ziyan görmesinin ve imha edilmesinin çok güç olduğu belirtilirken ABD’nin sahip olduğu sığınak delici bombaların Fordo’daki tesise ulaşabilecek tek mühimmat olduğu öne sürülüyordu.
UAEA bilgilerine nazaran, burada 2.700 civarında santrifüj bulunuyor. Tesisin varlığı ise kurulmasından iki yıl sonra birinci kere 2009 yılında ABD ve Batı ülkelerinin istihbarat kuruluşlarının tesis hakkında bilgi sahibi olmasının akabinde İran tarafından açıklanmak zorunda kalınmıştı.
İsfahan: İran’ın nükleer araştırma merkezi
Başkent Tahran’a 350 kilometre arada olan İsfahan’da yer alan nükleer araştırma kompleksi, İran’ın nükleer altyapısının merkezlerinden biri olarak kabul ediliyor. 1984 yılında Çin’in takviyesiyle kurulan tesis, İran’ın en büyük nükleer araştırma kompleksine konut sahipliği yapıyor.
NTI bilgilerine nazaran 3 bin bilim beşerinin çalıştığı bu tesiste araştırma reaktörleri, dönüştürme ve yakıt üretim tesisleri ile laboratuvarlar yer alıyor.
