Tehdit ekranda yükseliyor

Asya ÇOKKESER

Son günlerde toplumsal medyada paylaşılan köpek balığı görüntü­leri, Akdeniz kıyılarında pa­niğe yol açtı. Bilhassa Mersin Körfezi ve Taşucu açıkların­da kaydedilen görüntülerin ar­dından kamuoyunda oluşan ‘köpek balığı istilası’ algısına ait Mersin Üniversitesi Su Eserleri Fakültesi’nden Prof. Dr. Deniz Ayas, DÜNYA’ Gazetesi’ne özel açıklamalar­da bulundu.

Kıyılarda görülen köpek ba­lıklarının yeni çeşitler olmadı­ğını, uzun müddettir bölgede ya­şayan kum köpek balıkları, mako ve mavi köpek balıkları üzere cinsler olduğunu belirten Deniz Ayas, Bilhassa Mersin Körfezi’nde sıkça rastlanan kum köpek balıklarının, ürkek yapılı ve insanlardan uzak du­ran canlılar olduğunu vurgu­layarak, “Bu hayvanlar provo­ke edilmedikçe saldırganlık göstermezler.

Genellikle 20- 30 metre ve daha derin sular­da yaşarlar. İnsanların ağır olarak denize girdiği kıyı ke­simleri yerine belirli dönem­lerde kıyılara çoğunlukla bes­lenme yahut yavrulama emeli ile yaklaşabilirler” dedi. Prof. Dr. Ayas, görüntülerin toplumsal medyada sıkça paylaşılması­nın, bilimsel bilgilerle örtüş­meyen bir kaygı algısı oluş­turduğuna dikkat çekti. Köpek balıklarının iklim değişikli­ğiyle direkt bağlı olarak kıyılara yaklaşmadığını söyle­yen Ayas, suların ısınmasıyla birlikte sadece avlandıkları tiplerin göç desenlerinin de­ğiştiğini, bu durumun da do­laylı olarak birtakım köpek balıkla­rını belli bölgelere yönlendi­rebildiğini söz etti.

Saldırı riski sıfıra yakın

Dünyada her yıl kayıtla­ra geçen köpek balığı saldı­rılarının sayısının sanıldı­ğından çok daha az olduğu­nu vurgulayan Prof. Dr. Deniz Ayas, 2023 yılı bilgilerine gö­re dünya genelinde sadece toplam 69 adet doğrulanmış kışkırtılmamış köpek balı­ğı saldırısının raporlandığı­nı belirtti. Bu hücumların bü­yük çoğunluğunun Akdeniz dışında gerçekleştiğine dik­kat çeken Ayas, Türkiye kıyı­larında ise köpek balığı kay­naklı rastgele bir önemli va­kanın şimdiye kadar kayda geçmediğini söz etti. “İsta­tistiksel olarak Türkiye sa­hillerinde köpek balığı sal­dırısı sıfıra yakın seviyede. Bilhassa yaz aylarında ağır olarak kullanılan turizm böl­gelerinde bugüne kadar cid­di hiçbir atak olayı yaşan­madı. Bu durumun turizme ziyan vermemesi için kamu­oyunun yanlışsız bilgilendiril­mesi büyük kıymet taşıyor” di­yen Ayas, buna karşın sos­yal medyada artan imaj paylaşımlarının halk arasın­da gereksiz bir dehşet ortamı oluşturduğunu söyledi.

Ayas, son devirde köpek balığı sayısında artış olduğu tarafındaki savların da doğ­ru olmadığına dikkat çekerek, bilakis, çok avlanma, kirlen­me, habitat kaybı, geç üreme ve düşük yavru sayısı üzere ne­denlerle son 50 yılda büyük köpek balığı cinslerinin nüfu­sunun dramatik formda azal­dığını belirtti. Bunun en önemli nedeninin endüstriyel balık­çılık ve bilinçsiz avlanma ol­duğunu söyleyen Ayas, “Kö­pek balıkları, jenerasyonu tehlike al­tında olan canlılar ortasında yer alıyor. Bilhassa oltayla yakalananların süratle denize geri bırakılması çok kıymetli. Popülasyonları giderek aza­lıyor. Toplumsal medyada birkaç manzara paylaşılması onların çoğaldığını göstermez,” diye­rek deniz canlılarının korun­masının değerini vurguladı.

Dengeyi bozan biziz

Köpek balıklarının insanlara yönelik bir tehdit oluşturmadığını söyleyen Ayas, yalnızca çok az olarak açık denizlerde, zıpkınla balık avlayan şahıslar için minimal bir risk olabileceğini belirtti. Lakin bu riskin, trafikte karşılaşılan bir kaza olasılığından daha fazla olmadığını kelamlarına ekledi. Ayrıyeten orfoz ve ahtapot üzere jenerasyonu tehlike altında olan çeşitlerin zıpkın ile bilinçsizce avlandığına da dikkat çeken Mersin Üniversitesi Su Eserleri Fakültesi’nden Prof. Dr. Deniz Ayas, “Denizdeki dengeyi bozan asıl tehdit biziz,” diyerek çevresel farkındalık daveti yaptı.