Kiralamada artan maliyetler şirketleri tasarrufa yöneltti

Otomotiv bölümü sıkıntı bir devirden geçiyor. Pa­zar rekorlara imza atı­yor ama yüksek kredi maliyet­leri satışlara tabir yerindeyse ‘hız sınırlayıcı’ koyuyor. Ope­rasyonel kiralama bölümü de yüksek maliyetlere vurgu ya­parken, daral­manın kaçı­nılmaz olduğu paylaşılıyor.

Bu yılın birinci çeyre­ğinde Tüm Oto Kiralama ve Mobilite Kuru­luşları Derneği (TOKKDER), bağımsız araştırma şirketi Niel­senIQ iş birliği ile bir rapor ya­yınladı. Operasyonel araç kira­lama kesiminin 2025 yılının birinci 3 ayında 2024 yılı sonuna nazaran yüzde 3,8 daraldığını paylaşan raporda filo­da bulunan araç ade­dinin de 242 bin ade­de gerilediği paylaşıl­dı. Bu devirde dalın etkin büyüklüğü ise 292 milyar TL oldu.

İlk çeyrekte 11 milyar TL vergi ödendi

Sektörün yılın birinci çeyreğinde ödediği vergi fiyatı toplamda 11 milyar TL’yi buldu. Raporu de­ğerlendiren TOKKDER Yöne­tim Kurulu Lideri Kağan Ya­şa, “Sektörün toplam araç sayısı 2024 yılı sonuna nazaran yüzde 3,8 azalarak 242 bin 200 adede ge­riledi. Bilhassa, artan kredi fa­izleri kira maliyetlerini olduk­ça yükseltti, şirketleri zarurî olarak tasarruf etmeye yönlen­dirdi, operasyonel kiralamaya olan talebi düşürdü ve bölüm küçülmeye devam etti. 2018 yı­lı sonunda 328 bin adetlik filo büyüklüğüne sahip olan sektö­rümüz, 2025 yılı birinci çeyreği so­nunda 242 bine düştü.

Operas­yonel araç kiralamaya talep ol­masına karşın, enflasyondaki artışla birlikte kira fiyatlarının artması ve finansman kaynak­larına erişimdeki maniler se­bebiyle büyüme beklentinin al­tında kaldı. Düşme eğilimine giren enflasyon ve finans­mana erişimin kolaylaş­ması durumunda sek­törümüz tekrar büyüme sürecine girecektir. Kısa va­dede ise enflasyonun seyri, fi­nansmana erişim ve maliyetler belirleyici olacak” dedi.

Kiralamada SUV yerine sedan tercih edildi

TOKKDER raporunda yer alan bir diğer data ise, ope­rasyonel araç kiralama sek­töründeki gövde tipine gö­re araç tercih sıralamasında sedan birinciliğinin devam etmesi oldu. Bu kapsamda, sedan gövde tipine sahip araçlar yüzde 44,3 ile birin­ci sırada, hatchback gövde tipine sahip araçlar ise yüz­de 25,3 ile ikinci sırada yer aldı. SUV araçlar ise yüzde 21,6 ile üçüncü sırada yer aldı. Bu araçları yüzde 0,9 ile station wagon gövde tipine sahip araçlar takip etti. Dalın top­lam araç parkının yüzde 81,9’unu otomatik vitese sahip araçlar oluştururken, manuel vitesli araçların pa­yı ise yüzde 18,1 olarak gerçekleşti.

Dizelin hissesi düşüyor elektriklinin artıyor

Rapora nazaran, Renault yüzde 18,7 hisse ile Türkiye operasyonel araç kiralama bölümünün en çok tercih edilen markası olmayı sürdürdü. Renault’yu yüzde 16,2’le Fiat, yüzde 9,4 ile Toyota, yüzde 9 ile Volkswagen ve yüzde 8,4’le Ford takip etti. Kesimin araç parkının yüzde 47’si kompakt sınıf araçlardan oluşurken, küçük sınıf araçlar yüzde 31 ve üst-orta sınıf araçlar yüzde 10,1 hisse aldı. 2018 yılı sonunda operasyonel araç kiralama dalının filosundaki hafif ticari araçların yüzde 2,9 olan hissesi ise 7,1’e yükseldi. Raporda kesimin araç parkında yer alan hibrit ve elektrikli araçların hissesinin artmaya devam etmesi de dikkat çekti. Buna nazaran, bölümün araç parkının yüzde 60,7’lik kısmını akaryakıtlı araçlar oluştururken, dizel araçların hissesi yüzde 28,8’e geriledi. Hibrit ve elektrikli araçların hissesi ise yüzde 10,4’e yükseldi.

Sektör temel küçülme trendinde

Sektörün başta bu sebepler olmak üzere temel küçülme trendinde olduğunu vurgulayan Kağan Yaşa, “Sektörün bu devirde kanun koyucu tarafından desteklenmesi daha da değerli hale geliyor. Örneğin müşterilerimiz tarafından kiralanan binek araçlara uygulanan araç kiralama sarfiyat hududunun, maliyetlerin çok arttığı bu periyotta, yükseltilmesi bölümü olumlu etkileyecektir. Birebir halde kiralamaya getirilen GPS zorunluluğunun, yeniden bu sıkıntı periyotta ötelenmesi ek maliyet artışlarının önüne geçerek kesimi destekleyecektir. Örnekler çoğaltılabilir lakin özetle bu sıkıntı günlerde kesimin desteklenmesi ve iktisada müspet katkısının devamının sağlanması çok değerli hale gelmiştir” diye konuştu.

KOBİ’lere kiralamayı anlatmamız gerekiyor

Kağan Yaşa, şöyle devam etti: “Operasyonel araç kiralama tekniğini tercih edenler çoklukla memleketler arası ve mahallî büyük şirketler oluyor. KDBİ’lerde farkındalık seviyesinin dilek ettiğimiz düzeyde olduğunu söyleyemeyiz. Operasyonel kiralamanın yararlarını anlatarak memleketler arası ve büyük ölçekli mahallî şirketlerin yanı sıra KOBİ’lerin de şirket araçlarının finansmanında artan oranda operasyonel kiralama sistemini tercih etmesini sağlamamız gerekiyor.”

Araç paylaşımı modeline talep yüksek

“Operasyonel araç kiralama kesimi işletmelere ve hatta bireylere birçok faydayı bir ortada sunuyor” diyen Kağan Yaşa, “Sektör, araçları daha uygun maliyetlerle sağlıyor; hasar idaresi, bakım, kış lastiği üzere pek çok ögesi yöneterek maliyet avantajını müşterilerine yansıtıyor. Araç satın almak, şirketler için yüksek yatırımı ve araç idaresinde verimsizlik potansiyelini beraberinde getiriyor.

Bunların yanı sıra, satın almayı tercih eden şirketler sahipliğin risklerini de almak durumunda kalıyor. Kiralamayı tercih eden tüketici yalnızca gereksinim duyduğu mühlet kadar aracı kullanma ve kullandığı müddet için bedelini ödeme imkânına sahip oluyor. ‘Sahiplik yerine kullanım’ ana akımı önümüzdeki devirde artarak devam edecek. Bireylerin ve kurumların muhtaçlıkları kadar kullanıma imkân tanıyan modellere, münasebetiyle kiralama ve araç paylaşımına daha fazla yöneleceklerini öngörüyorum” dedi.