“Antep fıstığında rekolte artıyor ihracat artmıyor” isyanı

Güneş DOĞDU SOYLU

Son periyotta Antep fıstığı fiyatlarının uluslarara­sı fiyatların çok üzerinde seyretmesi ve yaygın stokçuluk faaliyetleri ile birlikte ihraca­tı baltaladığı açıklanırken özel­likle Avrupa pazarını kaybetme tehlikesiyle karşı karşıya kalın­dığı tabir ediliyor. 2014 yılında 53 bin ton olan Antep fıstığı re­koltesi 2024 yılında 500 bin ton olarak gerçekleşti.

Özellikle 20 yıldır fide dikimi her sene artarak devam eden ve başka tarım ürün­lerine nazaran çiftçisine daha istik­rarlı çıkar sağlayan Antep fıstı­ğında, yeni ağaçların verimliliği ile 5 yıl sonra öngörülen rekolte sayısının 1 milyon ton civarın­da olacağı varsayım ediliyor. Antep fıstığında artan rekolte rakamla­rının memnuniyet verici olduğu lakin artan rekolteye karşın ih­racat sayılarının artmaması­nın gelecek açısından dert verici olduğu bildiriliyor.

Antep fıstığının bölge ekonomi­sine yıllık yaklaşık 5,5 milyar do­lar katkı sağladığını ve bölgenin en değerli tarım eserlerinden biri olduğuna dikkat çeken Güneydo­ğu Anadolu Kuru Meyve ve Ma­mulleri İhracatçıları Birliği Baş­kanı Mehmet Çıkmaz, sıkıntıların tahlili için ilgili kurumları ziya­ret ederek tahlil tekliflerini di­le getirmeye ve mevcut pazarları muhafazaya çabaladıklarını söyledi.

“Antep fıstığı spekülatör stokçuların ilgi odağı oldu”

Üretimin artışına paralel olarak Birliklerinin başta olmak üzere oda ve borsaların, firmala­rın reklam, fuar ve eser tanıtım üzere pazarlama çalışmalarıyla tüketimde artış sağlandığına dik­kat çeken Çıkmaz, “Yılların bil­gi ve emeğiyle üretilen, işleni­len ve satılan Antep fıstığı, son yıllarda büyük ve küçük ölçekli spekülatör stokçuların ilgi oda­ğı olmuştur. Münasebetiyle, ham­madde olarak 2-3 yıl bekletile­bilen Antep fıstığı, toplumsal med­yanın da tesiriyle, pazarda kimi vakit bollaşarak ani ve şiddet­li fiyat düşüşüne, kimi vakit arz edilmemesinden ani ve şiddetli fiyat yükselmesine neden olmak­tadır” diye konuştu.

Fiyat istik­rarsızlığının ihracatı baltaladığı­nı, Kuru Meyve ve Mamulleri ih­racatçısının Antep fıstığına olan inancını azalttığını hasebiyle yeni istihdam, yatırım ve tanıtım faaliyetlerinin askıya alındığını tabir eden Çıkmaz, “Bu fiyat is­tikrarsızlığının sonucunda An­tep fıstığı ihracat oranı yıllardır artamamaktadır. Fıstığın Birlik ihracatımızdaki hissesi yüzde 10’ u geçememektedir. Rekoltenin her sene arttığı Antep fıstığında ihracat hissesi da birebir oranda art­mazsa önümüzdeki periyotlarda yılların emeğiyle üretilen Antep fıstığı hak ettiği pahası göremeye­rek ve bütün emekler boşa gider” halinde konuştu.

Antep fıstığı ihracatında ül­kemiz dünyanın en büyük ikin­ci üreticisi olmasına karşın son periyotta ihracatta birinci 5 ülke ara­sına dahi girememekte olduğuna vurgu yapan Lider Çıkmaz, “Bu katma bedelli tarım eserinin ihracatında yerli eser fiyatları­mızın global fiyatların üzerin­de seyretmesi, talebin ülkemiz­den ABD, İran üzere rakiplerimize kaymasına yol açmaktadır. Fıs­tık ihracatımızın rekabet gücünü tekrar kazanması için başta stok­çuluk olmak üzere birtakım en­gellerin ortadan kaldırılması ge­rekiyor” dedi.

Hasat döneminde ihracat yüzde 94 arttı ancak…

Çıkmaz değerlendirmelerine şöyle devam etti; “Antep fıstığın­da, mahsulün geçen yıla oranla yüzde 400 fazla olmasına binaen, ihracatçılarımız yeni ve hali ha­zırdaki eserlerin tanıtım ve talep oluşturma çalışmalarına ağus­tos ayından itibaren yük ver­mişlerdir. Bu talepleri oluştur­mak için büyük masraflar yapıl­mış, yeni yatırımlar ve istihdam artışı sağlanmıştır. Böylece ha­sat dönemi olarak kabul edilen 1 Ağustos ile 31 Ekim 2024 arasın­daki periyotta, bir evvelki yılın ay­nı devrine nazaran yüzde 94 ora­nında ihracat artışı sağlanmıştır. Fakat, eserlerin uygunsuz emel ve kaidelerle ortacılar tarafından depolarda bekletilmesi fiyatların çok aşırı yükselmesine sebep ol­muştur.”

“Ürün ithalatı ve sonuç odaklı çalışmalara sürat verdik”

Yaşanan büyük meselelerin kısa müddette tahlile kavuş­turulmaması durumunda uzun yıllardır büyük emeklerle oluşturu­lan pazarların kaybedilmesi riskiyle karşı karşıya kaldıklarına da dikkat çeken Lider Mehmet Çıkmaz so­runların tahlili için de “Antep fıstığında arzın muhakkak düzenle­melerle daima hale getirile­rek dengelenmesi lazımdır.

Şu anda yaptığımız girişim­le, yurt içi arzda oluşan ve yıllardır süregelen prob­lemlerden ötürü sanayici/ ihracatçılarımıza Dahilde Sürece Rejimi kapsamında yurtdışından ham unsur olarak Antep fıstığı tedariğinin müsaadesinin sağlanması ve bu yolla bölge ve ülke ihracatımızda katma kıymetin yanında ihracatın artırılması amaçlanmaktadır. Rekoltenin bu kadar fazla olduğu bir periyotta, gönlümüz ham unsurun yurt dışından temininden yana olmasa da, ülkemizdeki ham husus fiyatlarının global fiyatların çok üzerinde seyretmesi ve ham unsur tedariğinde yaşanan sorunlar sebebiyle ticaretin ve ihracatın sür­dürülebilirliği, istihdamın ve sürece kapasitesinin devamlılığı hedefiyle alternatif tahlillere mecbur kalın­maktadır” tabirlerini kullandı.

“Hatalı depolama bakteri üretimine yol açıyor”

Son devirlerde, Antep fıstığında yanılgılı depolama şartlarına da dikkat çeken Lider Çıkmaz “Yine rekolte fazlalığına karşın, uygunsuz bir formda depolarda bekletilen ve piyasaya arz edilmeyen Antep fıstığından dolayı direkt bir enflasyonist tesir oluşmakta, Antep fıstığının ağır formda kullanıldığı baklava, çikolata ve gibisi eserlerde de fiyat artışları yaşanmaktadır. Depolarda uygun olmayan koşullarda bekletilen eserler, mikrobiyolojik bakteri üretimine yol açmaktadır. Bu yıl rekoltenin yüksek olması ve son devirde köylerde sayısı süratlice artan fıstık işletmelerinin, gerek altyapı eksikliğinden gerekse de bilinçsizce faaliyet yürütmesinden dolayı geçtiğimiz yıllara kıyasla son periyotta Antep fıstığında mikrobiyolojik bakteriler daha sık görülmeye başlanmıştır. Böylece bin bir emek ve uğraşla oluşturulan yurt dışı talepleri, süratli halde birebir eserleri üreten, istikrarı sağlamış ve fiyat avantajı olan başka üretici ülkelere kaymaktadır” dedi.