Vodafone Türkiye CE­O’su Aksoy: İmtiyazları kaldırıp yatırım odaklı ihale yapmazsak, sokaklarda 5G ararız!

Recep ERÇİN

Yılın birinci yarısında yapıl­ması beklenen 5G iha­lesi sonbahara kaldı. İhalenin yıl bitmeden yapıl­ması ve Türkiye’nin 2026’ın birinci çeyreğinde 5G’ye geçme­si bekleniyor. Kestirimlere gö­re ülkedeki taşınabilir aygıtların 5’te biri bu yeni teknolojiye uyumlu. Ama bu oranı iddia­lı bulanlar oranın 10’da bir ol­duğunu belirtenler de var.

Ge­çen günlerde gündeme düşen bir haber ise tartışmalara ne­den oldu. Türkiye Varlık Fo­nu (TVF) bünyesindeki Turk­cell’in, tekrar TVF bünyesinde yer alan TÜRKSAT’a ilişkin Kab­lonet’i devralacağı öne sürül­dü. Bunun üzerine üç opera­törün faaliyet gösterdiği GSM bölümündeki tek yabancı özel şirket olan Vodafone Türki­ye’nin yöneticileri, süreçle il­gili kaygılarını lisana getirdik­leri bir basın sohbet toplantı­sı düzenledi.

Üç teklif yaptılar

Vodafone Türkiye CE­O’su Engin Aksoy ve Vodafo­ne Türkiye İcra Kurulu Baş­kan Yardımcısı Hasan Süel’in yer aldığı toplantıda aktarı­lan bilgilere nazaran, halihazırda üç şirketten ikisi TVF bün­yesinde yer alıyor. Bunlar­dan biri (Türk Telekom) fiber altyapıda imtiyaza sahip. Fa­kat imtiyaz müddeti bu yıl dola­cak. Şirket imtiyazın uzatıl­masını talep ediyor.

Rakipler ise imtiyazın uzatılmaması ve farklı bir model kurulma­sı gerektiğini savunuyor. Di­ğer yandan bir kamu şirketi imtiyaza sahipken tekrar TVF bünyesinde yer alan öteki şir­ketin (Turkcell), hatırı sa­yılır bir ağa (1 milyonu fiber olan, 5 milyon abone) sahip Türksat’a ilişkin Kablonet’i satın almasının gündeme gelme­si kamunun yükünü pekiş­tirecek. Gündeme gelen bu devralma sürecinin şeffaf ve açık bir biçimde yürütülme­sini öneren Vodafone Türki­ye yöneticileri, mevcut imti­yazın uzatılmamasını ve 5G ihalesinin de yatırım odaklı bir anlayışla hayata geçiril­mesini önerdi.

“Altyapı, talebi karşılayamaz”

Engin Aksoy, “Yerleşik operatörün imtiyazı var. Bu yılın sonu prestijiyle imtiyaz sona eriyor. Burada bir fırsat var. Uzatılması ile ilgili talep­ler var ancak uzatılmaması ge­rektiğini düşünüyoruz. Fiber genişlemiyor, rekabet orta­mı olmuyor, mevcut ortam­da. 100 liraya sattığınız ürü­nü 65-70 liraya alıyorsunuz, ortadaki bütün maliyetleri ek­leyince karınız olmuyor. İmtiyaz tek elde olunca hem toptancı hem perakendeci olunuyor. Altyapı şirketi dün­yada çok pahalı.

Çok fazla fon altyapıya yatırımı tercih ediyor. Yabancı sermaye gir­mesi için de bir fırsat. Serma­ye yeterliliği açısından tek bir şirketin olması yetersiz kalı­yor. Ülkeyi çok etkileyeceğini düşünüyoruz. Ve bundan geri dönüş olmayacak. Bu altyapı­nın gelecekte oluşacak talebi karşılaması pek mümkün de­ğil” tabirlerini kullandı.

Teşvik değil adil rekabet istedi

“5G ihalesine gireceğiz; 3 şirket lakin ikisi kamu ve iha­leyi verecek de kamu” diyen Engin Aksoy, “Biz bugüne ka­dar 300 milyar TL gerçek yatı­rım yaptık. Birden fazla kesim teş­vik, takviye istiyor biz yalnızca adil rekabet ortamı istiyoruz. 5G’de ihalenin yatırımı teş­vik edecek formda olması la­zım. Görüşlerimizi kamuya yazılı ve kelamlı aktardık. 5G’yi yaygınlaştıralım, rekabet ak­samasın diye bakılırsa ülke kazanır.

Ama dünyadaki makus örnekler üzere olursa 5G’nin ismi olur kendisini sokaklarda ara­rız. Yükümlülükler makul ol­malı ve toplam ülke menfaat­lerine uygun olmalı” görüşünü aktardı. Aksoy, bugüne kadar yapılan 2G, 3G ve 4G ihalele­rinde frekanslara ödenen be­dellerle, mevcutta 85 bin olan baz istasyonu sayısının 250 bine çıkabileceğini söyledi.

“Gelirin yüzde 50’si devlete gidiyor”

Bakışın makro seviyede ül­ke yararına olması gerekti­ğini vurgulayan Engin Ak­soy, kelamlarını şöyle sürdürdü: “Devlet bizim ortağımız gelir­lerin yüzde 50’si vergiye gidi­yor. Yüzde 20 esasen en baştan Hazine hissesi. Yerlilik ve KO­Bİ yükümlülüğü var. Yüzde 10 yerli KOBİ’den alın deni­yor fakat o denli bir arz yok. Eser yok. Bu eserleri gösterin ala­lım. Biz olanları alıyoruz. Yüz­de 45 yerli yükümlülüğü tut­turan tek operatörüz.

Burada baskı yapılacak olanlar üreti­ciler. Yerli bir eser varsa ya­kın fiyat ve kalitede, eser al­dığımız firma aslında bizim için rastgele bir tedarikçi masraf yerlisini alırız. Son bir yılda 19 milyar lira yatırım yaptık. 5G olduğunda 4G’ye nazaran 2-3 ka­tına varan yatırımlar gereke­cek. Bugün söylense biz 5G’ye hazırız. Finlandiya, en uygun ihaleyi yaptı. Gelirlerin yüzde 1’i kadar ihale bedeli belirlen­di. Çin ‘hiç almayacağım, yay­gınlaştırmak istiyorum’ dedi.”

“Mevcut durumda yatırım serbestisi yok”

Vodafone Türkiye İcra Kurulu Lider Yardımcısı Hasan Süel, 2G, 3G, 4G için ödenen bedellerin gelirlerin %16’sına denk geldiğini Avrupa’da ise bunun üçte biri kadar bedel ödendiğini kaydetti. Avrupa’da en yeterli örnek Finlandiya iken en makûs örneğin İtalya olduğuna değinen Süel, “İhale bedeli yüksek oldu.

Bilmiyorum en son İtalya’ya ne vakit gittiniz lakin çok hoş bir 5G yok” diye konuştu. Mevcut durumda lisans uzatılırsa koşulların 15-20 sene daha değişmeyeceğini, bunun da ‘negatif durumun’ pekişmesi manasına geldiğini kaydeden Süel, “Tüm operatörlerin mevcut altyapıya erişimi eşit ve makul şartlarda olmalı, bundan uzağız. A noktasından b noktasına fiber çekme serbestisi, yatırım serbestisi yok” dedi.