ABD’nin yaptırımları kaldırmasının ardından Suriye’nin yeniden inşasının hızlanması bekleniyor
ABD Başkanı Donald Trump’ın Suriye’ye yönelik yaptırımların kaldırılacağını açıklamasının akabinde Şam idaresinin güç altyapısını tekrar inşa sürecinin hızlanacağı öngörülüyor.
Körfez tipi kapsamında Riyad’da katıldığı Suudi Arabistan-ABD Ortak Yatırım Forumu’nda konuşan Trump’ın, Suriye’ye yönelik yaptırımların kaldırılacağını duyurmasının akabinde gözler Şam halkının güç muhtaçlıklarının nasıl giderileceğine çevrildi.
Ağustos 2011’de ABD’de Esed rejiminin bölgedeki baskıcı uygulamalarına karşılık Suriye kökenli petrol ve petrol eserlerinin ithalatını yasaklamış, ABD vatandaşlarının Suriye petrolü yahut petrol eserleriyle ilgili süreçlere katılmalarını engellemişti.
Suriye’nin ekonomik kalkınmasının önündeki bir öbür büyük mahzur ise ABD’nin Sezar Yasası olmuştu. 2020’de yürürlüğe giren Sezar Yasası sırf rejimi değil, rejimle iş birliği yapan ülke ve şirketleri de kapsayan geniş çaplı yaptırımlar getirmişti. Esed rejiminin yıkılmasıyla yasanın birden fazla hususu boşluğa düşmüş olsa da yürürlükte olmaya devam etmesi ülkeleri ve memleketler arası şirketleri Şam ile ekonomik ilgiler geliştirmekten alıkoyuyordu.
Trump, Sezar Yasası kapsamındaki muafiyet yetkisini birinci adım olarak kullanmayı planlıyor. ABD Dışişleri Bakanı Marco Rubio ise kâfi ilerleme sağlanması halinde Kongre’den yaptırımların büsbütün kaldırılmasının talep edilebileceğini belirtiyor.
Suriye’nin güç altyapısı büyük darbe aldı
Yaptırımlar ve iç savaşın yol açtığı yıkım, Suriye’nin güç altyapısında ağır tahribat yarattı. Ülkenin petrol üretimi iç savaş öncesi rejim datalarına nazaran günlük yaklaşık 350 bin varil düzeyinde bulunuyordu. Bu sayı savaş sonrası 90 bin varilin altına gerilerken, doğal gaz boru çizgileri, sürece tesisleri ve elektrik altyapısında da önemli kayıplar yaşandı.
Yenilenebilir güç alanında ise yatırım eksikliği, teknoloji transferi kısıtları ve siyasi önceliklerin farklılaşması sebebiyle ilerleme sonlu kaldı.
‘Suriye’nin petrol üretimi 90 bin varilden 110 bin varile çıkacak’
Norveç merkezli bağımsız araştırma kuruluşu Rystad Energy’nin Kıdemli Lider Yardımcısı Jorge Leon, Trump’ın Suriye üzerindeki yaptırımları kaldırma istikametindeki açıklamalarının akabinde, ülkede petrol üretim faaliyetlerinin tekrar başlayacağını söyledi.
Leon, böylelikle ülkede petrol üretiminde artış yaşanabileceğine işaret ederek, “Kısa vadede günlük üretimin 90 bin varilden 110 bin varil civarına yükselmesini bekliyoruz” dedi.
Savaşın petrol üretimi, liman altyapıları, rafineriler ve tedarik zincirlerinde önemli kesintilere yol açtığını anımsatarak, “Trump’ın kararının, uzun vadede üretimde manalı bir toparlanmaya taban hazırlaması muhtemel. Lakin önümüzdeki beş yıl içinde sadece sonlu bir artış öngörüyoruz.” sözlerini kullandı.
‘Kalıcı siyasi tahlil şart’
Washington Arap Körfez Ülkeleri Enstitüsü Konuk Öğretim Üyesi Kate Dourian da yaptırımların kaldırılmasının tek başına kısa vadeli bir sektörel canlanma yaratmayacağını anlattı.
Dourian, güç dalında sürdürülebilir bir toparlanma yaşanması için kendine “Suriye Demokratik Güçleri” (SDG) ismini veren PKK/PYD terör örgütünü tatmin edecek kalıcı bir siyasi tahlil gerektiğini vurgulayarak, Türkiye’nin Suriye’nin tekrar inşasında rol oynamaya hazır olduğunu söz etti.
Türkiye’nin istikrarlı bir Suriye’yi Orta Doğu doğal gazının Avrupa’ya taşınmasında potansiyel bir güzergah olarak gördüğüne değinen Dourian, Körfez ülkelerinin de yatırımlarla sürece dahil olabileceğini kelamlarına ekledi.
‘Türkiye elinden gelen takviyesi sağlıyor’
Türkiye Güç Stratejileri ve Siyasetleri Araştırma Merkezi (TESPAM) Başkanı Oğuzhan Akyener ise yaptırımların kalkmasıyla Suriye’nin güç altyapısını yine inşa sürecinin sürat kazanacağına dikkati çekerek, “Ülkenin yaklaşık 7 milyar varillik üretilebilir petrol rezervi ve değerli doğalgaz potansiyeli var. Uygun şartlarda yenilenebilir güç yatırımları da mümkün” değerlendirmesinde bulundu.
Akyener, önceliğin elektrik altyapısının tekrar kurulması olduğunun altını çizerek, “Türkiye zati bu sürecin rahat bir halde aşılması için elinden gelen dayanağı sağlıyor. Artık yaptırımların da kalkmasıyla Suriye’nin bütün güç altyapısını ayağa kaldırma süreci çok daha süratli ilerleyecektir.” dedi.
Bu bağlamda Türkiye’nin teknik ve lojistik manada kilit rol oynadığına işaret eden Akyener, “İlgili tamir ve imar süreçlerinden, elektrik arzına, doğalgaz çevrim santrallerinin kurulmasından, bu santrallere doğalgaz teminine, elektrik altyapısının tekrar ayağa kaldırılmasından petrol ve doğalgaz alanındaki kaynakların kıymetlendirilmesine kadar çok istikametli takviye paketleri şahsen Türkiye’nin dayanağıyla süratli bir halde sağlanabilecek.” sözlerini kullandı.
