Tarife savaşı bir fırsat iki tehdit getiriyor

Nurdoğan A. ERGÜN

ABD’nin başlattığı yeni ta­rife savaşlarının da etki­siyle global pazar ekono­misinde belirsizliğin hakim oldu­ğu bir periyot yaşanıyor. Bilhassa ABD-Çin ortasındaki ‘güç savaşı’ tansiyonunun uygunca artması, Türk iş dünyası tarafından da yakından takip ediliyor.

ABD vergi uygula­malarının yüzde 10’luk dilimin­de kalan Türkiye için önümüzdeki süreç, bir fırsat olarak yorumlan­sa da muhtemel tehditler konusunda da endişe­li bekleyiş devam edi­yor. İhracat tarafın­da Çin rekabetinin düzgünden düzgüne artacağı iddia edilirken, iç pazarda Çin ürünle­ri baskının çok daha sert hissedilebilece­ği düşünülüyor. Yıllık 31 milyar doları aşan ihracatı ile Türkiye’nin değerli sektörlerin­den kimyada endüstrinde de süre­cin getireceği fırsat ve tehditler konuşuluyor.

ABD’nin yeni tarifeleriyle baş­layacak sürecin getireceklerini DÜNYA’ya yorumlayan İstanbul Kimyevi Hususlar ve Mamulleri İhracatçıları Birliği (İKMİB) Yö­netim Kurulu Başkanı Adil Pelis­ter, “ABD’nin yeni tarife uygula­ması ile başlayan ticaret savaşları ülkemiz açısından fırsat ve teh­ditleri birlikte getiriyor. Sert ge­çeceğe benzeyen tarife savaşları­nın ne kadar bir mühlet daha devam edeceğini bilmiyoruz fakat uzun bir müddet olacağı kesin. Bu yeni sü­reci yakından takip ediyoruz. Sü­reç ilerledikçe tabloyu biraz daha net görebileceğiz” dedi.

İç pazarda yerli üreticinin rekabet gücü düşecek

Yeni devrin Türkiye ve kimya kesimi için fırsatlar kadar risk­ler de getirebileceğine işaret eden Pelister, “Küresel manada enflas­yonist bir baskı olması bekleni­yor. Global enflasyon kıymetli bir tehdit unsuru” dedi. Pelister’e gö­re, bununla birlikte Çin’in ABD’ye satamadığı arz fazlası eserleri Türkiye’ye yönlendirmesi iç pa­zarda baskı oluşturabilir. Bu du­rumda da Türk üreticilerin yük­sek maliyetler karışında rekabet gücü azalabilir. Görünen o ki sa­dece kimyada değil birçok sektör­de yine Çin eserlerinin yarat­tığı rekabetle ilgili şikayetler ar­tacak. Zira Çin yalnızca yatırım için değil, pazar olarak da Türki­ye’de sesini yükseltecek.

İhraç pazarlarında fiyat baskısı artacak

Diğer yandan Çin’in ABD’ye ih­racat yapamayacak olması, ABD vergi tarifesinde yüzde 10’luk olan en düşük dilimde yer alan Türk eserlerine ABD pazarında fırsat doğabilir. Ayrıyeten, AB ve öteki ge­lişmiş pazarlarda Türkiye’ye yö­neliş artabilir, jeopolitik pozisyon ve lojistik altyapı avantaj sağlaya­bilir. Fakat Adil Pelister bu nokta­da doğabilecek teh­ditlere dikkat çek­ti. “Çin’in alternatif pazarlarda yapacağı fiyat siyaseti reka­beti zorlaştırabilir.

Bununla birlikte kü­resel arz fazlası olu­şursa fiyatlar düşe­bilir, bu da karlılığı olumsuz etkiler” di­yen Pelsiter, “Çin bizim de ihracat yaptığımız öbür ülke pazarlarına yönelirse yeniden burada da ihracat­çılarımızın rekabet gücü üzerinde baskı oluşturur” diye devam etti. Çin’in Türk firmalarının ihracat yaptığı pazarlara eserlerini ucuz fiyatla satmasının Türk ürünleri­ni engelleyeceğini vurgulayan Pe­lister, şunları söyledi: “Özellikle sabit duran döviz kurları maliyet­leri üst taşıdığı için rekabetçi­liğimiz de baskı altında. Dolayı­sıyla bizim rekabetçi fiyatları da verebilmemiz gerekir. En azından eski fiyatlarımızı müdafaamız çok çok değer arz ediyor.”

Rekabet için hammadde takviyesi gerekiyor

Kimya dalının güçlü üretim alt yapısı ve geniş eser yelpazesi ile Türkiye’nin en değerli stratejik dallarından biri olduğunu lisana getiren Pelister, başka yandan ise hammadde kaynaklarından zen­gin, güç ve üretim maliyetleri bakımından avantajlı bir konum­da olan Çin’in, tüm ülkeler için kıymetli bir tehdit olduğuna işa­ret etti.

Kimya bölümünün ham­madde bakımından yüzde 70 ora­nında ithalata bağımlı olduğunu kaydeden ve bu oranın plastik ve mamullerinde yüzde 90’a çıktığı­nı açıklayan Pelister, “İhracatçı­larımızın rekabet gücünü artıra­bilmesi için devlet tarafından uy­gun maliyetli finansmana erişim dayanağı, vergi teşvikleri, güç ve hammadde indirimleri üzere des­teklerin verilmesi büyük kıymet ta­şıyor” değerlendirmesini yaptı.

İhracatçı yenilenmeye sürat vermek zorunda

Özellikle de yüksek faiz oranları ve enflasyonist bir ortamda sür­dürülebilir bir üretim ve ihracat yapısına ulaşmak için devlet des­teklerinin çok çok değerli oldu­ğunu söyleyen Adil Pelister, şöy­le devam etti: “Yüksek teknolojili ve katma kıymetli üretim yapısına geçmek, Ar-Ge çalışmalarına ve inovasyona değer vermek, pazar­lama ve tanıtım çalışmaları, mar­kalaşma hepsi birbirini tamamla­yan ve hem dalımızı hem de ülkemizi pazarda öne geçirecek stratejik ögeler.

Yeşil ve dijital dönüşüm çalışmalarını yapan fir­maların rekabette öne geçeceği­ni düşünerek ihracatçılarımızın yenilenme çalışmalarına sürat ver­mesi gerekiyor. İKMİB olarak fa­aliyete geçirdiğimiz yerli ve ulusal Kimya Teknoloji Merkezi ile ulus­lararası standartlara sahip, kim­yanın esas alt kesimlerine test ve belgelendirme hizmetleri su­nan, nitelikli çalışanıyla kuluç­ka merkezinden Ar-Ge projeleri­ne hamilik etmeye kadar uzanan kapsamlı bir kimya ekosistemi oluşturmayı amaçladık.”

“Ölçek büyütmek için dayanak bekliyoruz”

Ölçek iktisadını girdi maliyetlerini azaltıpüretimde kapasiteyi artırmak yoluyla verimliliği sağlamak olarak tanımlayan Adil Pelsiter, “Ölçek iktisadı dediğimizde akla gelen en değerli kavramlar üretim, maliyet, verimlilik, kapasite, yüksek teknoloji, Ar-Ge, uzmanlaşma, pazarlama ve satış modellemeleri. Kısaca, ölçek büyütmek için kesinlikle daha düşük maliyetle daha verimli ve daha üstün nitelikli eser üretmemiz ve ekonomiyi oluşturan bileşenlerde yani şirketlerde de daha uzmanlaşmış bir insan kaynağına sahip olmamız gerekiyor. Türkiye Kimya Ajansı’nın kurulması, ölçek iktisadına geçebilmemiz için atılacak en değerli adımlardan biri olacaktır” diye konuştu.

AB pazarında Çin tehdidi büyüyor

ABD tarifelerinin Türkiye tarafında yaratacağı risklerden biri de ihraç pazarlarında yaşanacak. Hala Türkiye’nin ana ihraç pazarı olan Avrupa’da, Çin hakimiyeti artıyor. 2024 yılında AB, Çin’e 213.3 milyar euro bedelinde mal ihraç ederken 517.8 milyar euro bedelinde mal ithal etti. Çin, toplam ithalatın yüzde 21.3’ünü oluşturarak AB’nin en büyük ticaret ortağı olmaya devam ederken, onu yüzde 13.7 ile ABD ve yüzde 6.8 ile İngiltere takip etti. Çin, Amerika Birleşik Devletleri (yüzde 20.6) ve İngiltere’nin (yüzde 13.2) akabinde AB’nin üçüncü en büyük ihracat ortağı oldu. 2023 yılına kıyasla, 2024 yılında hem ithalat hem de ihracat sırasıyla yüzde 0.5 ve yüzde 4.5 oranında azaldı. 2014 ve 2024 yılları ortasında Çin’den yapılan ithalat yüzde 101.9 oranında artarken, ihracat yüzde 47 oranında büyüdü.

Nisanda kimya ihracatı 2.6 milyar dolar oldu

Türkiye İhracatçılar Meclisi (TİM) datalarına nazaran, Türkiye’nin ihracatı nisan ayında yüzde 8.5 artışla 20.9 milyar dolar olurken, bu devirde 2.6 milyar dolarlık ihracat gerçekleştiren kimya bölümü, nisan ayında en çok ihracat yapan ikinci kesim oldu. Kesimin dört aylık ihracatı ise 10 milyar doları aştı. İKMİB Başkanı Adil Pelister, “Kimya bölümünün ihracatta çatı kuruluşu İKMİB olarak, kesimimizi desteklemeye, üretim ve ihracata devam ediyoruz. Bu şiddetli periyodu tüm paydaşlarımızla güçlerimizi birleştirerek, birlik ve beraberlik içinde atlatacağımıza inanıyoruz. Bu uğraşımızda devletimizin ihracatçılarımıza vereceği yeni teşvikler de büyük kıymet taşıyor. Bilhassa finansmana erişim bakımından yeni takviyeler bekliyoruz” dedi.