Çalışan sağlığı, iklim krizinin yıkıcı etkileriyle de baş etmek durumunda

Hüseyin VATANSEVER

İnsan çalışma hayatı içinde kendini var ederek paha üre­ten bir canlı… Sürdürülebilir kalkınma ve ekonomik büyümeyi sağlayan temel etkenlerden biri de bu dürtü olarak görülebilir. Bu ne­denle insanların iş hayatına katılı­mı saygıyı hak eden bir davranış ve bütün çalışanlar inançlı, sağlıklı bir iş ortamını hak ediyor.

Aynı şe­kilde işletmelerin varlığını koru­yabilmesi ve gelişimini sağlaması da iş yerinde oluşabilecek iş kaza­larının önlenebilmesi ve meslek hastalıklarının oluşumunu dur­duran çalışma ortamları ile müm­kün. Genel çerçevede bakıldığında iş ve emekçi örgütleri, mahallî yönetim­ler ve hükümetler ile milletlerarası tertiplerin birlikte yürüte­ceği faaliyetler, bilgi paylaşımı da­ha inançlı bir çalışma ortamı oluş­turulmasını sağlayabilir.

Tarım, inşaat ve ormancılık tehlikeli kesimler arasında

Günümüzde ülkelerin çoğun­luğunda İş Sıhhati ve Güvenliği (İSG) çerçevesinde daha güven­li bir çalışma hayatı oluşturulma­sı ismine gayret sarf ediliyor. Her ne kadar bu alanda vakit içinde el­de edilmiş değerli kazanımlar ol­sa da iş sıhhati ve inançlı çalışma ortamı oluşturmak, kritik önemi­ni koruyor.

Bununla birlikte ça­lışma hayatında yeni risk unsur­ları da görülmeye devam ediyor. Birleşmiş Milletler Milletlerarası Çalışma Örgütü (ILO) tarafından paylaşılan bilgilere nazaran her yıl kü­resel boyutta yaklaşık 395 milyon çalışan, ölümcül olmayan iş yara­lanmalarına maruz kalıyor ve yak­laşık 3 milyon personel, iş kazaları ve meslek hastalıkları nedeniyle ha­yatını kaybediyor.

1.6 milyar personel ultraviyole radyasyonuna maruz kalıyor

Geniş bir çerçeve oluşturularak açıklanan bu bilgiler, gezegen ge­nelinde çalışanların sıhhat ve gü­venliğinin korunmasında yaşa­nan zorlukların sürdüğüne işaret ediyor. ILO’nun “Daha İnançlı ve Sağlıklı Çalışma Ortamları için Bir Çağrı” başlıklı raporuna nazaran tarım, inşaat, ormancılık, balık­çılık ile imalat en tehlikeli sektör­ler ortasında yer alıyor. Bu sektör­lerde yaşanan iş kazalarında yılda ortalama 200 bin ölümcül yara­lanma yaşanıyor. Yaşanan kelam ko­nusu kazalar da tüm ölümcül iş kazalarının yüzde 60’ından fazla­sına denk geliyor.

Risk kümesinde birinci sıralarda yer alan tarımda ise bu rapora nazaran dünya genelinde her üç ölümcül iş kazasından birine tarım emekçileri maruz kalıyor. Ayrıyeten her yıl 2.41 milyar çalışan çok sıcağa maruz kalmakta. Çalışanların çok sıca­ğa maruz kalmalarının temel se­bepleri ortasında iklim krizinin ge­tirdiği zahmetler de gösteriliyor.

Aşırı sıcaklar nedeniyle çalışma sırasında 22,8 milyon yaralanma yaşanırken, bu sebeple yılda 18 bin 970 çalışanın hayatını kaybetti­ği varsayım ediliyor. 1.6 milyar personel ultraviyole radyasyonuna maruz kalırken, her yıl 18 bin 960 çalışan melanom dışı deri kanseri nede­niyle ömrünü yitiriyor. Açıkla­mada paylaşılan değerlendirmeye nazaran işyerinde çok sıcaktan kay­naklanan yaralanmaları önlemek için uygunlaştırılmış güvenlik ve sağ­lık tedbirleri uygulanarak global boyutta 361 milyar dolar tasarruf edilebileceği söz ediliyor.

Türkiye’deki Sosyal Güven­lik Kurumu (SGK) istatistikleri­ne nazaran 2023 yılında toplam 589 bin 258 iş kazası meydana geldi ve bu kazalarda bin 972 personel ya­şamını yitirdi. Bununla birlikte toplam meslek hastalığı sayısı ise 946 olarak bildirildi. Bu rakam­lar Türkiye’nin ILO standartla­rının gerisinde kalmakta oldu­ğunu gösterirken, ülke kalkınma gayeleri önünde önemli bir mahzur teşkil ediyor. Türkiye’de iş kaza­ları en çok inşaat, tarım ve taşı­macılık üzere emek ağır üretimin olduğu işkollarında görülüyor. Türkiye’de ölümlü iş kazalarının yaklaşık üçte birinin inşaat sek­töründe meydana geldiği varsayım ediliyor. Bu alanda ölümlerin baş­lıca nedenleri yüksekten düşme, ezilme, göçük ve elektrik çarpma­ları olarak gösteriliyor.

İş kazaları hiçbir işin bir kesimi değildir

Çalışma alanlarında kazaların olmadığını ya da olmayacağını tez etmek son derece güç olmakla birlikte işlerin vakit zaman karşıt gitmesi hayatın bir gerçeği. Fakat bu durum ile başa çıkma biçimi hatırı sayılır bir ilerleme sağlayacaktır. İSG konsepti de çalışanların sıhhatlerini ve güvenliklerini muhafazayı, çalışma ortamlarını inançlı hale getirmeyi amaçlayan bir disiplin ve uygulama bütünü olmakla tahlile giden yolu gösteriyor. Çalışanların fizikî, ruhsal ve toplumsal refahını sağlamak için alınan tedbirler, oluşturulan sistemler ve uygulanan yönetmeliklerin toplamı olan İSG, çalışanların sıhhat ve güvenliklerini korumak maksadını taşıyor. İSG, iş kazalarını ve meslek hastalıklarını önlemek, verimliliği artırarak iş yerinde sürekliliği sağlamak, çalışma ortamını daha sağlıklı ve inançlı hale getirmek, patronun yasal sorumluluklarını yerine getirmesini sağlamakta katkı sunuyor.