Bakan Şimşek temmuzu işaret edip açıkladı: Kiralar düşecek mi, enflasyon hedefi tutacak mı?

Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek, katıldığı bir canlı yayında iktisada ait değerli değerlendirmelerde bulundu.

Bakan Şimşek’in açıklamalarından öne çıkanlar şöyle:

“Bu programa başlarken 1 yıllık geçiş süreci ön görmüştük. 11 aydır yıllık enflasyon düşüşte. Merkez Bankası’nın 19-29 ortasında bir kestirimi var. Biz enflasyonun bu amaç aralığında kalmasını epey yüksek görüyoruz. Biz hâlâ amaçlarımıza inanıyoruz.

Temmuz ayında kiralarda olağanlaşma olacak

Şu an enflasyon yüzde 37.9 civarında. Temel mal enflasyonuna baktığınızda ise önemli bir formda düştü, yüzde 20 civarında. Besin enflasyonu yüzde 36 civarı. Hizmet enflasyonu yüksek seyrediyor, yüzde 55 düzeyinde.

Özellikle Temmuz ayında, geçen yıl Temmuz ayında kiralar üzerindeki yüzde 25’lik üst kaldırdık, burada bir olağanlaşma olacak. Eğitimde de bu türlü.

Enflasyonun 30’ların altına ineceğini öngörüyoruz

Büyük resme baktığınızda, aşağı taraflı yıllık enflasyonun 30’ların altına, 20’li sayılara ineceğini öngörüyoruz. Devletin belirlediği fiyatlarda da yepyeni MB gayesine sadık kalıyoruz. Maksat 24 diyelim. Genelde o çerçevede götürüyoruz ya da onun çok altında. En kıymetli gündemimiz, en kıymetli bahsimiz hayat pahalılığıyla gayret.

Mucize bekleyenler olabilir, gerçek hayatta bu türlü bir şey yok

Eleştirileri soruyorsanız bana, yapan tenkitler bizim için çok yararlı. Programın en değerli amacı enflasyonun aşağı çekilmesiydi. Şu an enflasyon düşüyor. Mucize bekleyenler olabilir, gerçek hayatta bu türlü bir şey yok. Gerçek hayatta kararlı, daima sonuç üreten bir program uygulamasını görmeleri lazım.

Programın ikinci maksadı cari açığın sürdürülebilir bir patikaya çekilmesiydi.

Enflasyon maksadı tutacak mı?

Enflasyonun, Merkez Bankası’nın kestirim aralığında kalacağına inanıyoruz. Burada, enflasyonu üst çeken aktörler ortaya çıkarken, aşağı çekecek faktörler de belirmeye başladı.

Beklentilerde sonlu bir kötüleşme var. Beklentiler enflasyonunda belirleyici olmaya devam ediyor. TL’de sonlu bir bedel kaybı yaşanıyor, bilhassa 19 Mart sonrası süreçte. Ancak sıkı finansal şartlar, iç talebin sonlandırılması ve petrol fiyatları da enflasyonu aşağı çekecek faktörler ortasında yer alıyor.

Petrol OVP iddiasının ötesinde düşüş yaşadı

Orta Vadeli Program (OVP) çerçevesinde varsaydığımız petrol fiyatı 84 dolar civarındaydı. Şu an, petrol fiyatlarında değerli bir düşüş gözlemleniyor ve bu düşüş, güçlü biçimde yansıyacak. Petrol fiyatları bu düzeyde devam ederse, enflasyonu en az 1,2 puan aşağı çekebilir.

Beklentilerde 1 puan kadar kötüleşme var. Bu durumda, birbirini dengeleyecek bir tesir kelam konusu olabilir. Çıktı açıları bu manada enflasyonu destekleyici patikaya girmiş olacak. Geçtiğimiz iki yılda bunu yaşadık.

Firmaların fiyatlama gücü eskisi üzere olmayacak

Firmaların keyfi fiyat artışlarını da gördük. Bu fiyat artışlarını bu devirde yapamayacaklar. Zira talep güçlüyken bunu yapmak kolay, fakat bugünkü şartlarda yaparsanız, talep hudutlu olduğu için firmaların fiyatlama gücü eskisi üzere olmayacak.

19 Mart günü dahil olmak üzere birinci 3 gün çok önemli çıkış oldu ülkeden, lakin bir sonraki pazartesi durulmuştu. Daha sonra ABD merkezli ticaret savaşları üzerinden global belirsizlik ortaya çıkması, riskli alanlardan kaçışı tetikledi. Bu Türkiye’yi de etkiledi.

Programda geriye gidiş var mı?

Eğer program başarılı olmasaydı, Türkiye bu iki şoku bu türlü hudutlu formda atlatabilir miydi?

Hükümetimizin en büyük önceliklerinden biri zelzele yaralarını sarmaktır. Bu sene bütçede ulusal gelirde bir artış olacak. Harcama kesintileri üzerinde çalışıyoruz. Tasarruf paketi uyguluyoruz.

Gelir ayağı bizim denetimimizde değil, kıymetli ölçüde tüketime bağlı. Bizim için kıymetli olan harcamaların denetim altına alınması.

Altın hariç cari açığımız yok

Petrol fiyatındaki düşüş, cari açığı büyük oranda aşağı çekecek. Birincisi, cari açık Şubat prestijiyle 12,8 milyar dolar. Ulusal gelirin yüzde 1’i civarında, son derece makul bir sayı. Şubat’ta altın hariç cari açığımız yok, altın hariç cari fazlamız var.

Mücevher ismi altında altın ithalatı yapıldığını da biliyoruz.

Geçen yıl dünyada kredi notu iki sefer artan tek ülke Türkiye’ydi. Aldığımız önlemler sayesinde, olağan koşullar altında bir ülke bu çeşitten şoklar yaşasa kredi notu olumsuz gelişirdi. Türkiye, gri listede değil program sayesinde. KKM’de 20 milyar doların altına düştü. Bu yılın ortalarında bu şartlı yükümlülüğü bitireceğiz.

Çiftçiye ve esnafa kredi desteği

Önceliklendirdiğimiz kesitler var. Çiftçilerimiz için 2025 bütçesinden takviye için 706 milyar liralık ulusal gelirin yüzde 1,15’i kadar tarım dayanağı veriyoruz. Çiftçinin ödediği faizin yüzde 70’ini hazine ödüyor. Geçen yıl Mart prestijiyle kredilerden yararlanan çiftçi sayımız 1,2 milyon. Son don olayında yeniden bütçe imkanlarını zorlayacağız ve don nedeniyle etkilenen çiftçilerimize takviye olacağız.

Esnafımızın kullandığı kredilerin faizinin yüzde 50’sini hazine ödüyor. Bundan yararlanan esnaf sayısı ise 2024’te 800 bin esnaftı. Bu krediler hazine takviyeli. Kullanılan faizin yarısı ne olursa olsun, yarısını hazine ödüyor. Bu sene 60 milyarın üzerine çıkmış olacak. Çiftçiye çok daha yüksek olmakla birlikte, esnafa da dayanağımız var.

İhracat kredilerinde rekor

İhracatçıları desteklemek, programımızın en kıymetli bileşenlerinden biri. Mayıs 2023’te TİM Başkanı ve üyeleri ziyarete geldiler. “Faiz değerli değil, kredi yok. Kıymetli olan kredi imkânlarını artırın, fiyatı kıymetli değil” dediler. Biz de günlük ihracatı desteklemek için sağladığımız kaynağı 300 milyon liradan 4 milyar liraya çıkardık. Yani 13 kat artırdık. Reeskont kredi faizi şu anda yaklaşık yüzde 29 civarında. İhracatçıya sübvansiyonlu kredi imkânı sunuyoruz. Faizin neredeyse yüzde 40-50’sini devlet ödüyor.

2024 yılında ihracatçı için kullandırdığımız kredi 49 milyar dolara ulaştı, bu bir rekor. Yalnızca büyük firmalar değil, 18 bin ihracatçı bu krediden yararlandı bunların yüzde 83’ü KOBİ. 2025’te Eximbank’ın sermayesini artırmaya devam edeceğiz. KOBİ’lerin bu krediden yararlanabilmesi için Kredi Garanti Fonu’ndan bir paketi devreye aldık.

Deprem harcamaları

Bütçede bizim kesinti manasında üzerinde çalışmadığımız tek alan sarsıntı konutlarıydı. ‘Yarısı Bizden’ projesi var, onu da bütçe üzerinden destekliyoruz. Kentsel Dönüşüm misal formda. Tarım Bakanlığımız da dayanak veriyor. Ortak bir çalışmamız var. Dış kaynak manasında uzun vadeli çalışmalarımız var kentsel dönüşüm için.

YTAK programında 13 şirketin 97 milyar TL’lik yatırımı kesinleşti

Yargı kaynaklı gelişmelerden bir türbülans oldu fakat programa kaldığımız yerden devam edeceğiz. YTAK diye bir programımız var. 300 milyar TL’lik bir kaynak sunuyor. YTAK programında 13 şirketin 97 milyar TL’lik yatırımı katılaştı. Bunun değerli bir kısmı öz kaynaklar oluyor. Bir ölçü öz kaynağınız da olsun. Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı’na başvurun. Bu çeşit şeyler herkese açık. Gaye ne; dış ticaret açığını değerli ölçüde azaltmak.

Hazine olarak şu anda 111 milyar TL’nin üzerinde kullanılmamış kredi kefalet sisteminde kaynak var. Yılık birinci çeyreğinde TL’deki gerçek değerlemeden olumsuz etkilenen 5 dal vardı. KOSGEB’e kaynak oluşturduk. KOSGEB üzerinden her ay fiyatların bir kısmını devlet ödüyor. Esasen minimum fiyat dayanağımız var. Ulusal Gelirin neredeyse yüzde 1,5. Biz bu dayanağı vermesek bütçe açığımız çok daha farklı olacaktı.

Trump’ın tarifleri

ABD’nin bize getirdiği ek vergi yüzde 10. En düşük oran. Bu ne manaya geliyor? Asyalı üreticilerin yerinde olsam ABD piyasasına, bizim 3-5 katımız üzere vergilerle karşılaştıkları için üretimi Türkiye’ye kaydırırdım. Yüzde 10’a tabi olup sanayi üssü olan Türkiye var.

ABD’de çok uygun bilinen kimi markalar Türk üreticilerle temasta

Ticarette bir kadro kırılmalar var. Çok büyük ihtimalle Türkiye’deki üreticileri arayacaklardır. ABD’den çok yeterli bilinen birtakım markaların Türk üreticilerle temasta olduklarını biliyoruz. Sonuç ne olur bilemeyiz. Tabii ki Asya bizim özgür ticaret mutabakatımızın olduğu ülkelere de üretim için gidebilirler. Menşei konusunu yakından çalışıyoruz. Asya’da Hür Ticaret Mutabakatlarımızın olduğu birkaç ülke var. Onların bu konuyu istismar etmeleri halinde bunu gözden geçireceğimizi de buradan tabir etmiş olayım.

Türkiye petrol fiyatlarındaki düşüşten en çok etkilenen ülkelerden

Türkiye’nin global arz zincirindeki pozisyonu, güçlenecek. Türkiye için çok kıymetli bir fırsat içeriyor. Türkiye petrol fiyatlarındaki düşüşten en çok etkilenen ülkelerden biri. Yalnızca olumsuz konulara odaklanmak bence yanlış. Türkiye’nin lehine çok olumlu gelişmeler de var.

Doğruları yapıyorsanız ortalık yatıştığında yine ülke olumlu patikaya girer. Artık onun arifesindeyiz. Şoklar yaşandı, olumsuz tesirleri tam olarak gördük. Genel manada hava olumluya döndü.

Londra ve Doha’da yatırımcılarla buluşacak

Birkaç hafta içinde Londra ziyaretim olacak. Yatırımcılarla tekrar güçlü bir diyalog kuracağız. Körfez’de Doha’ya gideceğiz. Bizim için değerli olan direkt yatırımlar yahut sermaye gibisi uzun vadeli kaynaklar, 10 yıl vadeli ya da üzeri.