Okyanuslarda beklenmedik ısınma

Başak Parıltı GÖKÇAM

NOAA Ulusal Etraf Bilgi Merkezleri’ndeki (NCEI) bilim insanları tarafından yapılan tahlile nazaran 2024, ortala­ma kara ve okyanus yüzey sıcaklığı açısından gezegende kayıtlara ge­çen en sıcak yıl oldu. Yaşanan tari­hi sıcaklıklar sonucu, Antarktika deniz buz örtüsünü, en düşük ikin­ci düzeye düştü. Uluslararası Do­ğayı Koruma Birliği (UICN) tara­fından yayınlanan öteki bir rapora nazaran ise global ısınmanın okya­nuslardaki oksijen düzeyini bü­yük ölçüde azalttığı tespit edildi.

UICN tarafından yapılan kap­samlı bir araştırmaya nazaran 1960 yıl­larında okyanuslarda oksijenin az olduğu nokta sayısı 45 iken, günü­müzde ise bu sayı 700’ü geçti. Küre­sel ısınma sonucu iklim verilerin­de yaşanan ani yükselmeler, bilim insanlarını şaşkınlığa uğratmaya başladı.

Aucland Üniversitesi ve Colorado’nun Boulder kentinde­ki Ulusal Atmosfer Araştırmala­rı Merkezi’nden iklim bilimci Dr. Kevin Trenberth’in liderlik ettiği yeni bir araştırmaya nazaran okyanus­lar, beklenmedik ve alışılmadık bir süratte ısınmaya başladı. Buna gö­re, okyanuslar dünyanın etrafında uzanan iki bantta daha süratli ısındı. Bunların birinin güney yarımküre­de oburunun kuzeyde olduğu orta­ya konuldu. Yapılan incelemelere nazaran güneyde 40-45 derecelik birinci bant dünyanın en süratli ısınma hı­zına ulaştı.

Ve bu tesir bilhassa Yeni Zelanda, Tazmanya ve Arjantin’in doğusundaki Atlas okyanusu sula­rında barizleşti. İkinci bant ise 40 derece kuzey civarında olup, en büyük tesirleri Kuzey Atlantik’te ABD’nin doğusundaki sularda ve Kuzey Pasifik’te Japonya’nın do­ğusunda görülecek. Bulgulara yö­nelik açıklamada bulunan Auck­land Üniversitesi ve Colorado’nun Boulder kentindeki Ulusal Atmos­fer Araştırmaları Merkezi’nden Trenberth, “Bu çok çarpıcı. İklim bilgilerinden böylesine besbelli bir örüntünün ortaya çıkması alışıl­madık bir durum” dedi.

Deniz ekosistemleri bozuluyor

Okyanusların ısınması, denizde­ki hayatı da olumsuz etkiledi. Ya­şanan ısınma, deniz ekosistemleri­ni bozdu ve güçlü bir sera gazı olan su buharının atmosferdeki seviye­lerini artırdı. Bu durum sağanak yağmurlara ve çok hava olayları­na neden oldu. Trenberth ve İklim Mecmuası’ndaki makalenin müellifleri, ısı bantlarının 2005’ten bu yana, jet akımındaki kutuplara yanlışsız kay­malar, yani Dünya yüzeyinin üze­rinde batıdan doğuya hakikat esen güçlü rüzgârlar ve okyanus akıntı­larındaki buna karşılık gelen deği­şimlerle birlikte geliştiğini belirtti.

“Her iki yarımküredeki sıcaklık artışı alışıldık değil”

İklim bilimci Dr. Kevin Trenberth, bilim insanlarının 2000-2023 yılları ortasındaki devirde 2000 metre derinliğe kadar 1 derece enlemdeki okyanus şeritlerini pahalandırmak için ‘benzeri görülmemiş’ ölçüde atmosfer ve okyanus verisi işlediğini bildirdi. Yapılan tahlillerde, iki değerli bölgenin yanı sıra, tropiklerin birçoklarını kapsayan 10 derece kuzeyden 20 derece güneye kadar olan bölgede değerli sıcaklık artışları yaşandı. Trenberth, “Alışılmadık olan şey, her iki yarımkürede de 20 derece enlem yakınındaki subtropiklerde ısınmanın olmamasıdır” tabirlerinde bulundu.