Mahfi Eğilmez TCMB’nin dünkü ‘TL destekleyici kararlarını’ kararını yorumladı: Mevduat ve kredi faizleri artacak
Eski Hazine Müsteşarı Dr. Mahfi Eğilmez kendi ismini taşıyan blogunda, Türkiye Cumhuriyeti Merkez Bankası’nın (TCMB) dün aldığı kararlara ve İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanı Ekrem İmamoğlu’nun diplomasının iptal olmasıyla başlayan rezervlerdeki düşüşlere ait bir yazı kaleme aldı.
Eğilmez yazısına “İmamoğlu’nun diploması sorunundan başlayarak devam eden gözaltılar, tutuklamalar ve bunları izleyerek ortaya çıkan protestolar, boykotlar ülkede aslında yitirilmiş bulunan ekonomik ve toplumsal istikrara siyasal istikrarın kayboluşunu da ekleyince belirsizlikler ve riskler süratle yükseldi” sözleriyle başladı.
Mahfi hoca, risk artışının en objektif ölçüsü olan 5 yıllık CDS priminin, bu saydığı olaylar öncesinde (17 Nisan 2025’de) 251 iken bugün 338 seviyesinde olmasını ise bu risk artışının en temel delili olduğunu söyledi.
Gelişen olaylar nedeniyle Türk Lirası mevduatta ve tahvillerdeki yüksek faize ve kurların sabitleşmesi eğilimine bakarak gelen yabancıların carry trade yoluyla getirdikleri dövizleri (sıcak para) alıp gittiğini belirten Eğilmez, “Aynı biçimde döviz mevduatlarını bozup yüksek faizlerden yararlanmak için Türk Lirası mevduata ve tahvile yatırım yapan Türkler de paralarını Türk Lirasından dövize çevirmeye yöneldiler. Sonuçta TCMB’nin 2023 ortalarından beri bir yandan faizi yükselterek bir yandan da kurlara müdahale ederek sağladığı yüksek faiz, müdahaleli sabitleşmiş kur yapısı bozulmaya ve bu yolla elde ettiği rezervler erimeye başladı” dedi.
İmamoğlu’nun diplomasının iptalinden beri rezervler 49 milyar dolar azaldı
Mahfi Hoca yazısında Ekrem İmamoğlu’nun diplomasının iptali öncesinde 65,4 milyar dolar olan swap hariç net rezerv meblağının 25 Nisan haftası prestijiyle 49 milyar dolarlık bir azalmayla 16,4 milyar dolara düştüğünü belirtti. Ayrıyeten bu hafta içinde de rezervlerde ek 5 milyar dolar dolayında azalma olduğu ve swap hariç net rezervlerin rezervlerin 12 milyar doların altına düştüğünün kestirim edildiğini belirtti.
“Döviz mevduat hesaplarına bakıldığında artış olduğu görülmekle birlikte rezervlerde ortaya çıkan gerilemeyi açıklayacak bir artış işareti bulunmuyor” diyen Mahfi hoca, bunun nedeni iki biçimde açıkladı:
“İlki Türk Lirası mevduat, tahvil ve borsadan çıkan yabancıların aldığı dövizi dışarı götürmesi, ikincisi de dövize dönen Türklerin bir kısmının dövizlerini yastık altına çekmiş olması. Bilhassa ikincisi iktisat için ezayı büyüten bir eğilim.”
Merkez’in dün akşam aldığı kararları yorumladı: Mevduat ve kredi faizleri artacak
Merkez Bankası’nın dün akşam aldığı TL destekleyici kararlara da değinen Mahfi hoca, “Döviz istikrarlarını alt üst eden bu siyasal yaklaşımların yarattığı olumsuz gidişi durdurabilmek için TCMB, makro ihtiyati düzenlemeler ismi altında, bir dizi tedbir almak zorunda kaldı” dedi.
Yazısında alınan kararları şöyle özetledi:
* Yabancı para mevduat için mecburî karşılık oranları yükseltildi (böylece döviz tutma maliyeti artırıldı)
* Bankalarda hükmî bireylere ilişkin TL mevduatın hissesi yüzde 60’ın altındaysa bunu aylık 0,3 puan artırma zaruriliği getirildi (bankaların bunu yapabilmesi için mevduat faizlerini artırması gerekecek ki o da kredi faizlerini artıracak)
* TL mevduattaki zarurî karşılıklar için bankalara telafi ödemesi yapılması kararlaştırıldı (bu yolla bankaların TL mevduatı artırmak için yapacakları faiz artışının biraz da olsa önüne geçilmesi hedefleniyor)
* İhracat bedellerinin TCMB’ye satış oranı Temmuz 2025’e kadar yüzde 35’e yükseltildi (bu yolla TCMB rezervlerinin desteklenmesi amaçlanıyor)
* Firmaların ihracat bedellerini TL’ye döndürmeleri karşılığında 31 Temmuz 2025’e kadar takviye verilmesi kararlaştırıldı
Alınan kararlara ait değerlendirmesinde “Bu kararlar, kimi bilerek kimi bilmeyerek yapılan iktisattaki yanlış uygulamalar, toplumsal ve siyasal yaşama ait yanılgılar, demokrasideki gerileme, hukukun tarafsızlığının yitirilmesi üzere nedenlerle daima artan risklerin yarattığı Türk Lirasından dövize kaçışı durdurabilmeyi amaçlıyor. Ne var ki bu artık sadece ekonomik kararlarla, para siyaseti uygulamalarıyla olabilecek üzere görünmüyor” diyen Mahfi Hoca, Türkiye’nin bozulmakta olan ekonomiyi toparlayabilmek için siyasal sistemini tekrar güçler ayrımına dayalı demokrasiye ve hukuk sistemini tam manasıyla tarafsız ve bağımsız bir sisteme döndürmek zorunda olduğunu söyledi.
