Hazır giyim için hükümet acil önlem almalı

Özlem SARSIN

Ege Giysi Sanayicileri Derneği (EGSD) ve Türkiye Giysi Sanayicileri Derneği (TGSD) Liderleri, ortak basın toplantısında hazır giysi bölümünün mevcut durumunu ve geleceğe yönelik beklentilerini kamuoyu ile paylaştı.

TGSD Müşterek Başkanı Toygar Narbay sektörün rekabetçiliğini kaybettiğini ve maliyet artışlarının önüne geçilemediğini söyleyerek, hükümetin acil tedbir alması gerektiğini vurguladı. Toygar Narbay, 2025 yılında da kan kaybının devam edeceğini lisana getirerek kelamlarına şöyle devam etti, “Enflasyon ile yüksek fiyat artışı ortasında açıklanan sayılardan kaynaklanan bir uyumsuzluk var. Bu nedenle rekabetçiliği kaybettik. Yüksek vergi, SSK yükleri, güç maliyetleri, yüksek enflasyon, yüksek faiz ve finansman maliyeti ve baskılanan kur siyaseti telaffuzları gündemimizde.

Yüksek faiz ve baskılanan kur nedeni ile şu anda üretim şirketleri ziyan ediyor. Fakat öteki taraftan da istediğimiz süratte enflasyonu düşüremiyoruz. Bu koşullarda üretim yapılamaz. Yüzde 4 enflasyon ve yüzde 5 faiz ortamında çalışan Avrupalı yahut Uzak Doğulu üretici ile rekabet etmeye çalışıyoruz. Ülkemizde yüksek faiz tüm fiyatlama sistemimizi bozmuş durumda. Bu durumda biz rekabet edebilir miyiz? Maalesef edemeyiz.”

“Sektör para kaybetmeye devam edecek”

Türkiye’nin Mısır, Fas, Tunus ve Uzak Doğu ülkeleri ile karşılaştırıldığında yüzde 44 Kuzey Afrika’dan, yüzde 60 Uzak Doğu’dan daha değerli olduğunu söyleyen Narbay, “Müşteri bize diyor ki kaliteniz var lojistik avantaj, tasarım gücünüz var, biz size yüzde 20-25 fazla ödemeye razıyız ancak yüzde 60 değil.

Bakanlarımıza net bir biçimde tabir ettik. Bu şartları biz yaratmadık biz çözemeyiz, bunları çözmesi gereken sizlersiniz dedik. Sayılar ortasındaki uyumsuzluklar bizim canımızı yakıyor. 2022 yılında yüzde 10.5 kar eden bir şirketin 2023’te karlılığı 5.6’ya düşüyor, 2024’te de yüzde 5.1 ziyan etmiş.

2025 yılında da baktığımızda ortalama yüzde 4.5 bölüm para kaybetmeye devam edecek. Bunun manası 2 yıl üst üste dal firmaları sermayelerinin çok kıymetli bir kısmını kaybetmiş olacak. Ve bunu biz yaratmadık.” İnovasyonla, verimlilik artışıyla, yeni pazarlar bulunması ile bu kaybın geri alınmasının mümkün olmadığını söyleyen Narbay, “Yüzde 27’lik dolar bazında bir maliyet artışı var. Bu türlü bir artışı ne yaparsanız yapın inovasyonla, pazar büyüterek önleyemezsiniz. Acil tedbir alınması lazım” dedi.

“Üretimin düşüşünü çok net görüyoruz”

Türkiye’nin yaklaşık 12 milyar dolarlık iç pazar üretiminin 4 milyar dolarını dışardan alır hale geldiğini belirten Narbay, “Yüzde 30 gümrük vergisi olmasına karşın ithalat artıyorsa Türkiye nitekim rekabetçiliğini kaybetmiş durumda demektir. 18 milyar dolar dış ticaret fazlası veriyor iken şu anda 14 milyar dolara düştük neden ihracat azalıyor ithalat artıyor.

Ama yeniden de Türkiye’nin sanayi ihracatçıları ortasında en fazla dış ticaret fazlası veren dalıyız. Üretimin düşüşünü çok net görüyoruz. Zira yaptığımız yatırımların karşılığında artık bir pazar olmadığı için Türkiye’de önemli bir üretim düşüşü oldu. Lakin elimizdeki atıl kapasiteyi Amerika’ya kullanabilirsek çok büyük bir fırsat da olarak karşımızda duruyor” dedi.

“Trump vergileri fırsat yaratıyor”

ABD Başkanı Donald Trump’ın Uzak Doğu ve Güney Asya’daki 14 ülkeden ithal edilen eserlere uyguladığı yeni gümrük vergilerinin, Türk hazır giysi bölümü için büyük bir fırsat yarattığını vurgulayan Narbay, Trump’ın bu kararla ABD’li firmalara tedarik zincirlerini tekrar oluşturma iletisi verdiğini, Türkiye’nin yüksek entegre yapısı ve tasarım gücü ile bu yeni dünya nizamında öne çıkabileceğini belirtti.

Kamu dayanaklarıyla dalın rekabetçiliğinin artması durumunda mevcut yatırımlarla 5 milyar dolarlık ek ihracat yapılabileceğini ve 145 bin şahsa yeni istihdam yaratılabileceğini söyleyen Narbay, “Ancak bunun için bilhassa kur takviyelerinin ve Eximbank kredilerinin artırılması, ithalatçı firmaları önceliklendiren mevcut teşvik sistemlerinin de gözden geçirilmesi gerekiyor” dedi. Uzak Doğu’dan eser tedarikinde fiyat farkının yeni vergilerle birlikte yüzde 28 civarına düşeceğini vurgulayan Narbay, bunun Türkiye için eşsiz bir pazar kazanım fırsatı sunduğuna dikkat çekti.

Akçakaya: İthalat 2 yılda yüzde 55 arttı

Tüm dünyanın Türk Hazır Giysi Sanayisini her yerde takdir ettiğini vurgulayan EGSD Başkanı Akçakaya, şöyle konuştu: “Son 2 yılda hazır giysi ithalatımız, 2 milyar 600 milyon dolardan 4 milyar dolara geldi. Yüzde 55’lik ithalat artışından bahsediyoruz. İthalatımızın artması da yeniden bu nedenlere bağlı. Kurların düşük olması, yurt içi maliyetlerinin yüksek olması hasebiyle ülke içerisinde bu sebeplerden ötürü üretemediğimiz eserleri, ithal ediyor oluyoruz.

Tüm dünya, kalitemizi, deneyimimizi ve bu kesimdeki birikimlerimizi çok uygun bilerek Türk hazır giysi sanayisini her yerde takdir ediyor ancak bölümümüz 2 yıldır; müşterilerini, yetiştirdiği işçilerini, yaptığı yatırımlarını kaybetmek istemediği için ziyanına eser yapıyor ve bu sebeple ziyan etmesine karşın hala uğraş ediyor. Fakat buna hangi sanayicimiz, tedarikçilerimiz daha ne kadar müddet dayanabilir, orası meçhul. Bu dalın bilgi birikimi ve insan kaynağı bir hazine. Bunu korumak için tahlil üretmek zorundayız.”

Narbay: Net ihracata %10 kur dönüşüm takviyesi verilmeli

Kur dönüşüm dayanağının firmaların ithalat, ihracat sayılarına ve ülke için yarattıkları katma kıymete bakılmaksızın salt ihracat ve döviz dönüşüm sayısına bakılarak verildiğine dikkat çeken Narbay, “Örneğin yüzde 80 ithalat yapan ve yüzde 20 katma paha yaratabilen bir firmaya verilen yüzde 2 kur dönüşüm dayanağı, o firmanın yarattığı katma kıymet için yüzde 10 takviye manasına geliyor.

Ancak yüzde 70-80 katma pahası ülkemizde bırakan kesimimiz için yüzde 2 takviye son derece yetersiz kalıyor. Bu nedenle ithalatçıları destekleyen bu yapının yine düzenlenmesini, net katma bedeli ve üretimi önceleyen bir teşvik sistemi kurulmasını ve hazır giysi sanayisinin net ihracatına yüzde 10 kur dönüşüm dayanağı verilmesini talep ediyoruz” dedi.

Yasin Akçakaya: Üreticiler yurt dışına kayıyor

Yasin Akçakaya hazır giysi ihracatında yaşanan düşüşe dikkat çekerek, Ege bölgesinde 2024’te ihracatın yüzde 9 oranında gerilediğini, buna karşılık dokumacılık hammaddeleri ihracatının arttığını belirtti. Pamuk, iplik ve kumaş ihracatı yapmak yerine bu hammaddeleri kendi ülkemizde değerlendirip katma pahalı eser üretmek zorunda olduklarının altını çizen EGSD Başkanı Akçakaya, artan maliyetler nedeniyle kimi üreticilerin yurtdışına kaydığını ve bunun uzun vadede kesimi tehdit ettiğini söyledi.