Fazla televizyon izlemek anksiyete ve sosyal fobiye yol açıyor
Sağlık Bakan Yardımcısı Doç. Dr. Şuayip Birinci, Türkiye’de 6-13 yaş ortası çocuklarda ekran mühletinin günde ortalama 6,4 saat olduğuna dikkati çekerek, “Ekran müddetlerini sınırlamak, sağlıklı alışkanlıklar geliştirmek ve çocuklarımızı bu hususta hakikat yönlendirmek, gelecekte daha sağlıklı ve istikrarlı bir toplum oluşturmanın temel taşları olacaktır” sözlerini kullandı.
Birinci, ekran bağımlılığının, ekran karşısında geçirilen süreyi denetim edememe, ekrandan uzakta kendini boş yahut depresif hissetme, ekrana erişilemediğinde saldırganlık sergileme, dışarıdaki toplumsal faaliyetlere karşı ilgisizlik, bağlantı ve sorumluluklardan kaçınma üzere temel belirtilerinin bulunduğunu aktardı.
Pandemi ekran izleme müddetlerini etkiledi
Salgınla birlikte hem Türkiye’de hem de dünyada ekran izleme müddetlerinin son yıllarda önemli artış gösterdiğine işaret eden Birinci, “9 Avrupa ülkesinde pandemi sürecinde ekrana maruz kalma müddetinde yüzde 65 artış saptanmıştır” bilgisini paylaştı.
Ekran müddetleriyle ilgili bir öteki araştırmanın da bilgilerini paylaşan Birinci, “Yapılan bir araştırmaya nazaran, dünya genelinde en fazla ekran izleme müddetine sahip ülke yüzde 58,21 oranla Güney Afrika iken, en az ekran izleme mühletine sahip ülke yüzde 21,70 ile Japonya’dır. Türkiye’de ise yüzde 43,92 olarak tespit edilmiştir. Dünya ortalamasına bakıldığında insanların günde 6 saat 37 dakikayı ekran karşısında geçirdikleri görülmektedir” sözlerini kullandı.
Depresyon ve anksiyete riskine dikkat!
Ekran bağımlılığının fizikî ve ruhsal boyutta insan ve toplum sıhhatini etkilediğini belirten Birinci, “Bir kapsam incelemesi, günlük 3 saatten fazla ekran müddetinin ergenlerde ve genç yetişkinlerde daha yüksek depresyon ve anksiyete muhtemelliğine yol açtığını belirtmektedir. Spesifik olarak, günde 4 saatten fazla televizyon ekran mühletinin panikatak ve günde 4 saatten fazla bilgisayar kullanımının anksiyete ve toplumsal fobi semptomlarına yol açtığı saptanmıştır” bilgisini verdi.
Sürekli değişen içerikler ve anlık bildirimlerin dikkat dağınıklığına yol açarak bilhassa çocuklar ve gençlerde dikkat müddetlerinin kısalmasına sebep olduğunu aktaran Birinci, şöyle devam etti: “Ekran kullanımının hudutları aştığı noktalarda, 2 yaşından küçük çocuklarda gelişimsel gecikme, söz dağarcığının kısıtlı olması, toplumsal iştirak hünerlerinin zayıf olması, 3 yaş civarlarındaki çocuklarda bağlantı ve günlük hayat hünerlerinde zayıflık, ilerleyen süreçlerde yürümeye başlayan çocukların motor gelişiminde aksilikler meydana getirebildiğini, lisan hünerlerinde ve öteki bireylerle bağlantıda yetersizliklere, obezite, diyabet üzere kronik hastalıklara yol açabileceği ortaya konulmuştur.”
Ekran müddeti 4-6 yaş devrinde günlük 20-30 dakikayı geçmemeli
Doç. Dr. Birinci, özellikle gençlerde çok telefon kullanımı, yanlış duruşun iskelet sisteminde meşakkatlere yol açabildiğini, uzun mühlet tıpkı konumda oturmanın ise beyin hücrelerinin kendini yenilediği REM uykusu mühletini olumsuz etkilediğini belirtti.
“Ekran müddetlerini sınırlamak, sağlıklı alışkanlıklar geliştirmek ve çocuklarımızı bu hususta gerçek yönlendirmek, gelecekte daha sağlıklı ve istikrarlı bir toplum oluşturmanın temel taşları olacaktır. Teknolojinin hayatımızdaki yerini optimize ederek, hem fizikî hem de zihinsel sıhhatimizi koruyabilir ve sürdürülebilir bir ömür usulü benimseyebiliriz.” tabirini kullanan Birinci, Sağlık Bakanlığı Sağlığın Geliştirilmesi Genel Müdürlüğünün 2023’te yayımladığı “Teknoloji Bağımlılığı Ebeveyn Rehberi”nde 4-6 yaş devrindeki çocuğun teknolojik aygıtlarla etkileşiminin gelişimine uygun içerikten oluşan ve günlük 20-30 dakikayı geçmeyen bir aktivite halinde olmasının tavsiye edildiğini kaydetti.
Birinci, 6-12 yaş kümesi çocuklar için de taşınabilir aygıtın cümbüş ve oyun maksatlı kullanımının günde en fazla 1 saatle sonlandırılmasının rehberde önerildiğini belirtti. Birinci, makalede, “Ekran bağımlılığının dünyada ve ülkemizde durumunu anlamak için bu alanda çalışmaların artarak devam etmesi, yetkili kuruluşlar tarafından bu cins bağımlılıkların tanımlanması ve karakteristik özelliklerinin belirlenmesi, ülkelerin faal strateji oluşturması için elzemdir.” değerlendirmesinde bulundu.
