Özkök: Enerji sektöründe 2025 fırsatlar ve zorluklarla dolu

Recep ŞENYURT

Ocak ve Şubat ayların­da gerçekleştirilen YEKA RES-2024 ve YEKA GES-2024 yarışmala­rı, güç kesimindeki yatı­rım iştahını bir kere daha or­taya koydu. YEKA RES-2024 ihalelerinde toplam 1.200 MW kapasite için 40 firma yarıştı. Teklifler, 3,50 dolar cent/kWh düzeyinde şekil­lenirken, katkı hisseleri 60.000 ila 148.000 dolar/MW arasın­da değişti. YEKA GES-2024 müsabakalarında ise 800 MW kapasite için 67 firmadan 146 teklif alındı.

Teklifler 3,25 do­lar cent/kWh düzeyinde gerçekleşti ve katkı hisseleri 67.000 ila 270.000 dolar/MW ortasında değişti. Güç Yatı­rımcıları Derneği (GÜYAD) Başkanı Cem Özkök, bu iha­lelerin Türkiye Hazinesi’ne yaklaşık 250 milyon dolar ka­zandıracağını ve 2 milyar do­ların üzerinde yatırımın önü­nü açacağını tabir etti. An­cak, sabit fiyatlı uzun periyotlu kontratların artan işletme maliyetleri nedeniyle yatı­rımcılar üzerinde risk oluş­turduğunu vurguladı. Özkök, mukavelelere fiyat güncelle­me formülleri (eskalasyon) eklenmesi ya da müddetlerin da­ha makul düzeylere çekilmesi gerektiğini söyledi.

“Teknoloji geliştirme potansiyelimiz yüksek”

2025 yılında güç depo­lama projeleri bölümün en kıymetli gündem unsuru ol­maya devam ediyor. Özkök, Türkiye’nin stratejik ko­numu ve yatırımcı profiliy­le sırf güç üretiminde değil, teknoloji geliştirme ve ihracat kabiliyeti açısından da büyük bir potansiyele sa­hip olduğunu belirtirken, bü­rokratik gecikmeler ve belir­sizliklerin dalı yavaşlat­tığına işaret etti. “Daha süratli karar alma sistemleri ar­tık ertelenemez bir gereklilik” diyen Özkök, ikincil mev­zuatla açıkta kalan ko­nuların çözülmesi ge­rektiğini aktardı. Top­layıcılık faaliyetinin de 2025’te sıkça tartışıldı­ğını belirten Özkök, bu alandaki düzenleme­lerin olumlu oldu­ğunu, fakat da­ha fazla netlik gerektiği­ne vurgu yaptı.

Yapısal pürüzlere tahlil teklifleri sundu

Özkök, güç yatırımlarının önündeki yapısal mahzurlara de dikkat çekti. Kamulaştır­ma kararlarına karşın tapu süreçlerinin tamamlanama­ması, yapı ruhsatlarının veri­lememesi ve projelerin tıkan­ması üzere problemlerin çözülme­si gerektiğini belirtti. Lisanssız üretimde “sayaç arkası” ola­rak bilinen 5.01J modelinin önündeki zihinsel bariyerlerin kaldırılması için düzenleme­lerin süratle yürürlüğe girme­si gerektiğini anlattı.

“Mera” vasfını fiilen yitirmiş toprakların yatırım için kullanılamama­sı da değerli bir mahzur. Özkök, bu alanların yerinde tespitle yine sınıflandırılması ve yatırımcının müracaat sırasın­daki yasal duruma güve­nerek yaptığı planların korunması gerektiği­ni tabir ederek, aksi takdirde yatırım­cıların mağduri­yet yaşadığını belirtti.

Büyük ölçekli projeler için esneklik talebi

Büyük ölçekli proje­lerde daha esnek bir takvim ve uygulama mo­deli gerektiğini savunan Özkök, kısmi lisans yahut etaplı lisans üzere çözümler­le projelerin kamu prosedürleri nedeniyle tıkanan kısımlarının sonraya bırakılarak tamamlanan kısımlarının devreye alınabileceğini önerdi. Bu yaklaşımın yatırımların hız­lanmasına katkı sağlayacağını belirten Özkök, 2025’in dinamiklerini gerçek okumanın sırf büyüme he­defleri koymakla değil, uy­gulama bütünlüğüyle mümkün olduğu­nu söyledi.

“Bakanlığın ‘Süper Müsaade Modeli’ yapısal bir dönüşüm adımıdır”

Enerji ve Alışılmış Kaynaklar Bakanlığı’nın 2025 gayeleri, güneş gücü santrallerinde (GES) 22.600 MW, rüzgâr gücü santrallerinde (RES) 14.800 MW ve hidroelektrik santrallerinde (HES) 32.395 MW kurulu güce ulaşmayı içeriyor. Bu gayelerle yenilenebilir kaynakların elektrik üretimindeki hissesinin yüzde 47,8’e çıkarılması planlanıyor. Özkök, güneş gücünün bu büyümenin lokomotifi olduğunu, lakin kapasite tahsisi ve lisanslama süreçlerinde sıkışmalar yaşandığını belirtti. Bilhassa organize sanayi bölgelerindeki (OSB) kapasite meseleleri ve sanayicilerin lisanssız üretimdeki sınırlamalar, yatırım kabiliyetini zorluyor.

Bakanlığın “Süper İzin” siyasetini yapısal bir dönüşüm adımı olarak kıymetlendiren Özkök, bu modelin muvaffakiyetinin aktif uyum, merkezi müsaade süreçleri ve idari ahenkle mümkün olduğunu aktardı. Farklı kurumlar ve lokal idareler ortasındaki uygulama farklılıklarının ve yinelenmiş onay sistemlerinin yatırımcıyı zorladığını tabir eden Özkök, örneğin, teknik olarak tamamlanan projelerin KATBİS üzere platformlarda tekrar onaya tabi tutulmasının vakit ve kaynak israfına yol açtığını belirtti.

Kuraklık nedeniyle HES’lerin üretim performansındaki düşüşün, iklim değişikliğinin somut bir sonucu olduğunu belirten Özkök, bu santrallerin sürdürülebilirliği için hibrit sistemlerin önünün açılmasını ve yükümlülüklerin güncellenmesini önerdi. Sabit iletim bedellerinin düşük üretim kapasitesine karşın uygulanmasının adaletsizlik yarattığını ve yatırım motivasyonunu zayıflattığını ekledi.