TEPAV analiz etti: 2 Nisan alışveriş boykotu etkili oldu mu?
Türkiye İktisat Siyasetleri Araştırma Vakfı (TEPAV), 19 Mart 2025 tarihinde İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanı Ekrem İmamoğlu’nun gözaltına alınması sonrasında gerçekleşen alışveriş boykotunun tesirlerini tahlil etti.
TEPAV uzmanları Gülbin Şahinbeyoğlu ve Merve Dündar’ın kaleme aldığı çalışmada, toplumsal medya üzerinden örgütlenen ve 2 Nisan 2025’te gerçekleşen alışveriş boykotunun ekonomik tesirleri dijital ödeme sistemleri üzerinden incelendi.
Çalışmada, Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB) tarafından yayınlanan iki data kaynağı olan kredi kartı harcamaları ve Fonların Anlık ve Daima Transferi (FAST) dataları tahlil edildi.
Raporda, kredi kartı ve banka kartı bilgileri haftalık bazda yayımlandığından bu karşılaştırmada haftalık dataların kullanıldığı ve ilgili haftadaki öbür gelişmelerin de göz önünde bulundurulduğu kaydedildi. Günlük bazda yayımlanan FAST süreç datalarının ise 2 Nisan 2025 tarihli süreçlere odaklı bir karşılaştırma imkanı sundu belirtidi. Raporda, FAST datalarının kartlı harcama bilgileri ile yapılan tahlili tamamlayıcı nitelikte olduğu vurgulandı.
Analiz sonuçları neler söylüyor?
Çalışmanın sonuç kısmında “Kartlı harcamalar istatistiklerinin haftalık bazda olması, 2 Nisan boykot gününe odaklı ayrıntılı tahlili kısıtlamaktadır. Başka taraftan, boykot gününün uzatılmış bayram tatili haftasına denk gelmesi ve yıllık gelir vergisi üzere mecburî ödemelerin olduğu ayın birinci iş günü olması da sağlıklı karşılaştırma yapmayı engellemektedir. Bu nedenle, alternatif periyotlar ve tarihler ile karşılaştırmalar çeşitlendirilmiş ve harcama/transfer kümeleri bazında değişimler özetlenmiştir” tabirlerine yer verildi.
Raporda şu bulgular paylaşıldı:
“* 2 Nisan boykot gününü içeren haftada kartlı harcamaların süreç adedi, birinci üç ayın ortalamasının yaklaşık yüzde 10 altındadır. Market ve alışveriş merkezleri süreçlerinde bu oran yüzde 12,2’ye çıkmaktadır.
* Öbür taraftan, geçen yılın Ramazan Bayramı haftasına nazaran karşılaştırıldığında, kartlı harcamaların süreç adetlerinin seyahat ile ilgili kalemlerde yüksek olduğu, başka harcamalarda daha düşük gerçekleştiği görülmektedir.
* Öteki taraftan, boykot gününe özel karşılaştırmalara imkân tanıyan FAST transferlerinde geçen yıl Ramazan Bayramı sonrasındaki birinci iş gününe kıyasla yüzde 37,7 oranında daha az süreç yapılmıştır. Elektronik ticaret maksadıyla yapılan transferlerde bu oran yüzde 58,7’ye ulaşmaktadır.
* (FAST işlemleri) Şubat ve mart aylarının birinci iş günlerine kıyasla da yüzde 10’un üzerinde daha az süreç gerçekleşmiştir. Emsal halde, bu günlerde de elektronik ticaret emeliyle yapılan transferlerde düşüşler daha barizdir.
* Sonuç olarak, kredi kartı ve banka kartı harcamaları ile FAST transferlerinde gözlemlenen düşüşler, alışveriş boykot hareketinin sırf bir toplumsal medya kampanyası olmadığını, ölçülebilir ekonomik tesirler yaratabileceğini göstermektedir.”
