Nobelli iktisatçı Paul Krugman’dan çarpıcı makale: Türkiye’yi de örnek gösterdi

ABD Başkanı Donald Trump’ın faizin düşürülmesi yolundaki tavrı ve Fed Lideri Jerome Powell’a yönelik ‘görevden alınmalı’ sözleri ülkede büyük tartışma yaratmış durumda…

ABD’de bir gazetecinin toplumsal medyadan yaptığı “Enflasyonu düşürmek için faizi indirmeliyiz” paylaşımı tartışmalara enflasyonu düşürmek için faiz indirme seçeneğini deneyen Türkiye’nin de dahil edilmesine yol açtı.

2008’de Nobel Ödülü’ne paha görülen ABD’nin ünlü iktisatçı muharriri Paul Krugman da mevzuya dikkat çeken bir makaleyle dahil oldu.

ABD tarihinden çarpıcı örnek

Trumplaştırılan Fed’den neden korkmalısınız” başlıklı makalesinde Krugman, “Bir suistimalciye kolaylıkla suistimal edilebilecek bir güç vermeyin” çıkarımında bulunuyor.

ABD’nin saygın gazetesi The New York Times’ta 24 yıl müelliflik yapan ve bu yıl başında köşesini bırakan Paul Krugman, kendi ismini taşıyan blogunda, Fed’in iktisat üzerinde sahip olduğu sıradışı gücü ABD tarihinden verdiği bir örnekle ortaya koydu.

“1982’den 1984’e kadar olanları düşünün” diyen Krugman, yaşananları şöyle özetledi:

* 1982’nin büyük kısmında ABD iktisadı makûs durumdaydı. İstihdam bilhassa üretimde düşmüştü. İşsizlik oranı aralık ayında yüdze 10.8’e çıktı (Geçen ay yüzde 4,2’ydi). Ekonomik ıstırap, Demokratların 1982 ara seçimlerinde büyük kazanımlar elde etmesine yardımcı oldu.

Paul Krugman bu noktada Fed’in tesirini şöyle aktardı:

* Her şey Fed sayesinde değişmek üzereydi. 1982 yazında Fed para siyasetini gevşetmeye karar verdi. Faiz oranları düştü ve yaklaşık altı ay sonra iktisatta 1983’te yüzde 4,6, 1984’te yüzde 7,2 büyümeyle çarpıcı bir toparlanma başladı.

‘Para siyaseti siyasetçilere bırakılamaz’

Krugman’a nazaran; bu hadise Fed’in gücünü gösteriyor. Fed’in gücü, siyasetçiler, bilhassa de Donald Trump üzere siyasetçiler tarafından suiistimal edilmemesi gereken bir güç.

Nobelli ekonomist para siyasetinin siyasetçilerin direkt denetimine geçmesini istememelerinin nedeni olarak “kullanılmasının çok kolay olduğunu” gösterdi.

Krugman, Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın “faiz sebep enflasyon sonuç” teorisinden bahsederek pandemi sonrası dünyanın faizleri yükselttiği bir periyotta Türkiye’nin faizleri indirerek enflasyonu düşürmeye çalıştığını belirterek, sonucu yazısında yayınladığı bir grafikle takipçilerinin dikkatine sundu.

Bu duruma tahlil olarak 1970 yıllardaki yaşanan stagflasyon karşısında pek çok ülkenin izlediği politikayı gösteren Paul Krugman şöyle devam etti:

* Birçok ülke para siyasetini bağımsız merkez bankalarındaki teknokratlara devretti. Teknokratlar yanılgı yapabilir mi? Elbette yapabilirler ve sıkça da yaparlar.

* Fakat teknokratların, Trump üzere siyasetçiler bir tarafa, tipik siyasetçilere kısayla hüsnü zan ve güdülenmiş muhakemede bulunma olasılıkları çok daha düşüktür.

Trump’ın enkazını Fed kaldıracak

Krugman’a nazaran; Trump’ın Fed’e kabadayılık taslama teşebbüsünü bilhassa telaş verici kılan bahse ise şöyle dikkat çekti:

* Fed yakında Trump’ın yarattığı stagflasyonist krizle başa çıkmak zorunda kalacak. Trump’ın devasa gümrük vergisi artışı büyük bir enflasyonist şoka yol açacaktır.

* Dahası, Trump birkaç günde bir siyasetlerini radikal bir biçimde değiştirerek büyük bir belirsizlik yarattı, bu da harcamaları azaltacak ve bir resesyona neden olabilir.

* Trump’ın yıkıcı gümrük vergisi rejiminin bir sonucu olarak, Fed yakında bir ikilemle karşı karşıya kalacaktır. Enflasyonla çaba etmek için faiz oranlarını artırmalı mı, yoksa sakinlikle çaba etmek için faiz oranlarını düşürmeli mi?

* Bu nitekim güç bir karar ve Jay Powell’ın yanlış karar vermesi epey muhtemel. Trump zorbalık teşebbüsüyle Powell’ın ikilemini daha da kötüleştirdi, zira faiz indirimi pekçokları tarafından Powell’ın kovulmamak için pes ettiğinin bir işareti olarak görülecektir.