Şimşek: Cari açık vermeden büyüyecek eşiğe yaklaştık

Başak Işık GÖKÇAM

Uluslararası İktisat Zir­vesi (UEZ2025) “Deği­şen Global Gerçekler ve Gelecek 5.0” temasıyla Sapan­ca’da düzenlendi. Bu yıl 14’üncü sefer düzenlenen doruğa, Türki­ye’den ve dünyadan siyasetçiler, iş dünyası önderleri ve akademis­yenler katıldı. Doruğun açılışında görüntü temas ile konuşma yapan Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek, “Cari açık tarafında po­zitif bir tablo var. 2024 yılında al­tın hariç cari fazla verdik. Bu, ar­tık cari açık vermeden büyüme eşiğine yaklaştığımızı gösteriyor. İktisatta dengelenme sağlan­dı. 2024’te 1 milyona yakın bireye istihdam sağladık. Bu, bir istikrar programı uygulanırken elde edil­miş değerli bir muvaffakiyettir. Piyasa­lardaki dalgalanmalar süreksiz bir yavaşlamaya neden olabilir. An­cak dış kırılganlıklarımızı azal­tan, şoklara karşı dayanıklılığımı­zı artıran, makrofinansal istikrarı güçlendiren ve uzun vadeli büyü­me için sağlam temeller atan bir programımız var” diye konuştu.

Enflasyonda düşüş trendinin de devam edeceğine dikkat çeken Şimşek, “Enflasyon 10 aydır dü­şüyor, düşmeye de devam edecek. Son devir piyasa dalgalanma­ları, beklentileri kısa vadede bir ölçü bozulmuş olabilir. Lakin gaye aralığının içinde kalaca­ğımıza inanıyoruz. Lirada sınır­lı bir paha kaybı yaşandı. Lakin yurt içi talep zayıf olduğu için kur geçişkenliğinin düşük olmasını bekliyoruz” dedi.

Yapısal dönüşümü, kalıcı kazanımlara dönüştüreceğiz

Türkiye’nin atacağı adımla­rın hâlâ var olduğuna dikkat çe­ken Şimşek, “Yeşil ve dijital dö­nüşüm ile endüstride verimlilik ve teknoloji odaklı dönüşümü ger­çekleştirmek için program bile­şenlerini devreye aldık. Piyasa­lardaki son gelişmeler, bilhassa petrol fiyatlarındaki düşüş, prog­ram gayelerinin de altında bir cari açığı ima ediyor” diye konuş­tu. Ticaret savaşı nedeniyle küre­sel piyasalardaki çalkantılara de­ğinen Şimşek, bunun iktisatta süreksiz yavaşlamaya neden olabile­ceğini söyledi. Global krizlerin, riskler kadar fırsatlar barındırdı­ğını da belirten Şimşek, “Türkiye, bu kuvvetli devri yalnızca riskleri yö­neterek değil, yapısal dönüşümü hayata geçirerek kalıcı kazanım­lara dönüştürme potansiyeline sa­hip. Programımızı kararlılıkla uy­gulamaya devam edeceğiz” dedi.

Küresel ticarette geçen yıla kıyasla yavaş büyüme beklentisi

Küresel ekonomik tertibin yeni­den şekillendiğini belirten Şimşek şöyle devam etti: “Korumacı dal­ganın temelinde ABD ile Çin ara­sındaki jeostratejik rekabet yatı­yor. Son 20 yılda Çin, global ima­lat endüstrisinde büyük bir hisse elde etti. Dünya imalat sanayi katma de­ğerinin yüzde 30’dan fazlası Çin’de üretiliyor. Türkiye, misal ülkelere kıyasla daha sağlam bir konum­da. Bunun iki temel nedeni var: İh­racat bağımlılığımız görece düşük. Büyümemizi yüklü olarak iç ta­lep yönlendiriyor. Bu nedenle küre­sel ticaretteki daralmalardan daha hudutlu etkileniyoruz.”

ABD iktisadı ve dünya da birebir formda sakinliğe girebilir

Zirvede konuşan Bilkent Üni­versitesi, İktisat Kısmı Merkez Bankacılığı ve Finansal Piyasalar Profesörü Dr. Ali Hakan Kara da, korumacılığın seviyelerinin çok farklı yerlere gidebileceğini ve pa­rametrelerin çok değişeceğini be­lirtti. Prof. Kara, “Şu an yaşanan­lar bile ekonomiler üzerinde bü­yük belirsizliğe neden olacak. ABD iktisadı ve dünya da birebir şekil­de sakinliğe girebilir. Zira ko­rumacılığın kimseye yararı yok. Türkiye ve gelişmekte olan ülkeler açısından, bu tıp şoklar bizi fark­lı yollardan etkiliyor. Biri, global büyüme. Avrupa iktisadı aslında büyümekte zorlanıyordu. Global ticaret geçen yıldan daha yavaş bü­yüyecek. Bu yüzden işler ihracat­çılar açısından pek âlâ olmayacak. Çabucak çabucak tüm bölümlerde Çin rakibimiz. İçerideki gerçek kur durumunu da göz önüne alırsak iş­ler âlâ gözükmüyor” dedi.

“Her şey olumsuz gitmiyor”

Diğer taraftan her şeyin olum­suz gitmediğini de belirten Kara, “Dünyada emtia fiyatlarının düş­mesi bizi olumlu etkiliyor. Enflas­yonu ve cari açığı düşürmek için katkı sağlayacak. Bu türlü dönemler­de portföy yatırımları, şirket bir­leşmeleri ve satın alımları daha az olacaktır. Ancak Türkiye ortalama­nın daha az olumsuz etkilenecek ülkeler ortasında yer alacak. Güçlü bir hizmet dalımız ve iç paza­rımız var. Bu global değişim için­de çok daha uzun planlar yapma­mız gerekirken, makroekonomik problemlerle uğraşıyoruz” dedi.

Tarife savaşı, sıcak savaşa neden olabilir

‘Kriz Kahini’ olarak da bilinen Nobel ödüllü ekonomist Nouriel Roubini de tepede yaptığı konuş­masında Çin’in teknolojide ABD’yi yakalamasının mümkün olmaya­cağını belirterek, “Çin için ABD’ye ihracatı kıymetli.Tarifeler Çin’in büyümesini yüzde 2’ye düşürebi­lir. Optimist senaryoda müzakere­ler sonrası muahede sağlanabilir. Tarifeler de 2 Nisan’a nazaran yarı ya­rıya düşürülebilir. Lakin makus se­naryoda müzakerelerde başarı­sız olunursa, tarifeler kalır. ABD ve dünya iktisadında sert düşüş olur. Resesyon görülebilir ve bor­salar çakılır. Orta senaryoda ise kimi ülkelerle anlaşılıp tarifeler düşürülür. Çin’le muahede olmaz. Zira, Şi, Trump’ın isteklerini ka­bul etmez. Bu durumda çok şiddet­li olmasa da global resesyon gö­rülebilir. En mümkün senaryo bu” de­di ve ekledi: “Çin’le ABD ortasında mutabakat ihtimali düşüyor. ABD ve Çin ortasındaki tarife savaşı, so­ğuk savaşa dönüşebilir. Bu da Tay­van’da sıcak savaşın çıkmasına ne­den olabilir. Çok tehlikeli zaman­larda yaşıyoruz.”

“Güçlü ticaret ortaklarımız var”

Türkiye’nin ticaret ortaklarının güçlü yapıda olduğunu söyleyen Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek, “İhracatımızın yüzde 62’si özgür ticaret muahedesi bulunan ülkelere gidiyor. En büyük ticaret ortağımız olan AB, bizim üzere çok taraflı ve kural temelli ticaret sistemini savunuyor. Elbette dolaylı tesirler de var. Bilhassa Çin’in yüksek tarifelere karşı vereceği reaksiyonlar, arz fazlasının Türkiye’ye yönelme riski ve global paha zincirlerinin sekteye uğraması bu başlıkta değer taşıyor” diye konuştu,

“Türkiye’yi üretim ve Ar-Ge üssü haline getirdik”

Zirvedeki AB ve Almanya Münasebetlerinde Yeni Periyot: Neden Türkiye? başlıklı panelde konuşan Cumhurbaşkanlığı Yatırım ve Finans Ofisi Başkanı Burak Dağlıoğlu, “Uluslararası şirketler ve yerli şirketlerimiz dahil geçen 22 yılda Türkiye’yi üretim ve Ar-Ge açısından buradaki memleketler arası şirketlerin lojistik ve global idare faaliyetleri için üs haline getirdik. Ve geçmişte Asya- Avrupa ortasında köprü olarak tanımlanan ülkemiz, artık dünyanın bağlanma noktası haline geldi. Ayrıyeten bizim memleketler arası mutabakatlarla sağladığımız pazarın da başarıdaki ehemmiyeti büyük” dedi.

“Cari açığımız 20 milyar doların altında olabilir”

Konuşmasında 2025 yılı varsayımlarına yer veren Bilkent Üniversitesi, İktisat Kısmı Merkez Bankacılığı ve Finansal Piyasalar Profesörü Prof. Dr. Ali Hakan Kara “2025 yılını yüzde 30’lar düzeyinde bir enflasyonla tamamlayabiliriz. Cari açığımız, emtia fiyatlarındaki düşüşün takviyesiyle yıl sonunda 20 milyar doların altında olabilir. Lakin enflasyonla gayret yavaş gidiyor; beklentiler üst istikametli güncelleniyor. Bu yılı daha yüksek faiz, daha yüksek enflasyon ve daha düşük bir büyümeyle geçireceğiz üzere gözüküyor. Şunu da söylemek gerek: Türkiye, nitekim enflasyonu düşürmek istemiyor. Toplumdan da bu istikamette güçlü bir talep gelmiyor. 1970’lerden bu yana yüksek enflasyonla yaşamaya alışmış ve kendini müdafaa altına almış bir toplumsal yapımız var” dedi.

Kriz kahini: Dünyada artık orman kanunu geçerli

“Dünyada artık orman kanunu geçerli” diyen ekonomist Nouriel Roubini, “Küresel iktisat kaosa hakikat gidiyor. ABD iktisadının resesyona gireceğini düşünmüyorum. Aptal siyasetler izlerseniz, piyasa sizi cezalandırır. Teknoloji, tarifelerden daha kıymetli. Beyaz Saray’a Mickey Mouse’u da koysanız fark etmez. ABD’de büyüme yüzde 2’den yüzde 4’lere çıkacak. Enflasyon artsa da Fed, faizi düşürmeyecek. Powell Trump’tan daha kuvvetli lakin adım atmıyor” diye konuştu.