Küresel ekonomide ‘iklim krizi’ etkisi

Avustralya’daki New South Wales Üniversi­tesi tarafından yapılan araştırmada, iklim değişikli­ğinin Global Gayri Safi Yurt İçi Hasıla (GSYH) üzerindeki tesiri ele alındı. Araştırmacı­lar, global iktisadın birbi­rine bağlı yapısını, bir ülkede meydana gelen hava koşulla­rının başka ülkelerdeki ekono­miler üzerindeki tesirlerini de incelemeye dahil etti.

Çalışmada, üç ekonometrik model kullanarak global hava şartlarını tahlil metotlarına ekleyen araştırmacılar, belir­li gelecek emisyon senaryola­rı altında makroekonomik za­rar projeksiyonlarının değerli ölçüde kötüleştiğini tespit etti. Çok yüksek sera gazları emis­yon senaryosuna nazaran, 2100 yı­lı için hem ekonometrik mo­deller hem de iklim modelleri ortasındaki ortalamaya bakıl­dığında global hava şartları dikkate alınmadan yüzde 11’lik bir global GSYİH kaybı, küre­sel hava şartları eklendiğinde ise yaklaşık yüzde 40 oranın­da global GSYİH kaybı yaşa­nacağı varsayım ediliyor. Konu­yu kıymetlendiren İstanbul Bilgi Üniversitesi İşletme Fakülte­si İktisat Kısmı Öğretim Üyesi Prof. Dr. Erhan Aslanoğ­lu, iklim değişikliğinin ekono­mik faaliyetler üzerinde doğ­rudan ve dolaylı birçok tesiri bulunduğunu lakin en önem­li tesirin tabiat olayları sonucu yaşanan can kayıpları olduğu­nu belirtti.

Çalışan başına katma bedel kaybına neden oluyor

İklim krizi nedeniyle artan hava sıcaklıklarının kalp kri­zi, tansiyon üzere sıhhat sorun­larını beraberinde getirerek can kayıplarına yol açtığını belirten Aslanoğlu, “Bunlar, ölçülmesi çok güç olmakla bir­likte iklimle ilgili sıkıntılar­dan da kaynaklanıyor olabilir. Hasebiyle ölçülen ve ölçüle­meyen kayıplar demek lazım. Sıcak havalar, doğal afetler, soğuk havalar birçok anlam­da işleri kesintiye uğratarak yahut tempoyu düşürerek dün­yada bir verimlilik, çalışan ba­şına katma paha kaybına yol açıyor. Somut olarak ise aslın­da bir hasar maliyeti var. Ya­ni birçok tabiat olayından iklim krizine bağlı büyük hasarlar ortaya çıkıyor, fırtınalar, sel­ler, kuraklıklar üzere. Bunların bir kurtarma maliyeti var yani bu hasarlar ortaya çıkıyor an­cak bir de bunun tekrar orta­dan kaldırılması, kurtarılması maliyetleri var” dedi.

Dünyanın birçok ülkesinde iklim değişikliğiyle mücadele­ye yönelik bir tedbire maliyeti olduğunu, bu maliyetin de hem özel dal hem de kamu sek­törü üzerinde bir yük oluştur­duğunu aktaran Aslanoğlu, bu yükün de kamu istikrarları üze­rinde negatif tesirlere sahip ol­duğunu söyledi. İklim değişik­liğinin kamu açıklarını ve ka­mu borçlarını artırarak makro ekonomik istikrarsızlığa neden olabileceğinin altını çizen As­lanoğlu, bir öteki sorunun ise tedarik noktasında ortaya çık­tığını ekledi.

Enflasyonda maliyet tesiri var

İklim değişikliğinin, eserlerin lojistik süreci başta olmak üzere çeşitli basamaklarda aksamalara yol açtığı bilgisini veren İşletme Fakültesi İktisat Kısmı Öğretim Üyesi Prof. Dr. Erhan Aslanoğlu, “Ürünlerin ulaşımı, bunların kesintiye uğraması, fırtınalar, doğal afetler, gemilerin, uçakların vaktinde tedariki sağlamasını engelleyici maliyetleri var. Bunların gecikmesinden kaynaklanan maliyetler var ki genelde deniz yolu, hava yolu şirketleri bu tıp riskleri fiyatların içine yedirerek de yansıtıyorlar. Dolaylı yoldan muhtemel risk arttıkça bu riskin karşılaşılma mümkünlüğünün yükselmesi fiyatların yükselmesine yol açıyor. Yani enflasyon tarafında da bir maliyeti var” tabirlerinde bulundu.

Tedarik problemleri üretimi negatif etkileyecek

Araştırmada değinilen global GSYİH’da meydana gelmesi kestirim edilen yüzde 40’lık azalışın tartışmalı bir mevzu olduğunu zira iklim değişikliği tesirlerinin dinamik bir süreçte ilerlediğini lisana getiren İstanbul Bilgi Üniversitesi İşletme Fakültesi İktisat Kısmı Öğretim Üyesi Prof. Dr. Erhan Aslanoğlu, “Böyle bir tabloyla karşılaşılması halinde verimlilik ve lojistik kaybı ile tedarik problemlerinin potansiyel üretimi negatif biçimde etkileyecek faktörler olacak” dedi.