Arapça tabela krizi: Bursa Büyükşehir Belediyesi’ne ceza kesildi

Türkiye İnsan Hakları ve Eşitlik Kurumu (TİHEK), iş yerlerinde yalnızca Arapça tabelaların kaldırılması kararına ait Bursa Büyükşehir Belediyesi’ne idari para cezası kesti.

TİHEK, kararın “ayrımcı muamele” olduğuna karar verdi. Verilen karardan ötürü Bursa Büyükşehir Belediyesi, 204 bin 285 lira idari para cezası ödeyecek.

Resen inceleme başlatıldı

Kurumun kararına nazaran, Bursa Büyükşehir Belediye Meclisi tarafından “Arapça tabelaların kaldırılması” istikametinde karar alındı ve 1 Mayıs 2024’ten itibaren bu kararın uygulanmaya başladığına dair basında haberler yer aldı. TİHEK, 8 Mayıs 2024’teki toplantısında bahse ait resen inceleme başlattı.

İnceleme kapsamında görüşü sorulan Bursa Büyükşehir Belediye Başkanlığı, Arapça tabelaların kaldırılmasına yönelik Cumhurbaşkanlığı Bağlantı Merkezine (CİMER) yapılan müracaatların belediyeye yönlendirildiği belirtilerek, “bu kapsamda yetki alanı içerisinde 46 süreç tesis edildiği” bildirildi.

Söz konusu kararın Belediye Meclisince oy birliği ile alındığına işaret eden Bursa Büyükşehir Belediyesi, iş yerlerine ilişkin yabancı lisandaki tabelaların kaldırılmasıyla ilgili süreçlerin desteğinin 1353 sayılı Türk Harflerinin Kabul ve Tatbiki Hakkında Kanun ile 3701 sayılı Dilekçe Hakkının Kullanılmasına Dair Kanun olduğunu bildirdi.

İncelemesini yapan TİHEK, uygulamanın Arapça tabelalarla sonlu olması nedeniyle “ayrımcılık yasağı ihlali” yapıldığına kanaat getirdi ve Bursa Büyükşehir Belediye Başkanlığına 204 bin 285 lira idari para cezası kesti.

Kararın gerekçesinden

TİHEK’in kararında, Türk harfleri dışında harflerle yazılmış yazıların kullanımının 1353 sayılı Türk Harflerinin Kabul ve Tatbiki Hakkında Kanun uyarınca kanun koyucu tarafından sonlandırıldığı belirtilerek, “Türkiye’de faaliyet gösteren bir işletmenin kullandığı tabelaların Türk alfabesine uygun bir biçimde düzenlenmesi mecburidir.” değerlendirmesine yer verildi.

Belediyelerin de yasal düzenlemeye uygun hareket etmesinin zarurî olduğuna işaret edilen kararda, somut olayda yapılan incelemenin “Türkçe dışındaki lisanların kullanıldığı tabelalara yönelik süreçler ortasında muamele farkı olup olmadığıyla sınırlı” olduğu tabir edildi.

Kararda, yabancı tabela yasağı kapsamında belediye tarafından yapılan 46 sürecin tamamının Arapça lisanındaki tabelalara yönelik olduğu aktarılan kararda, yabancı lisandaki tabelaların nasıl kullanılacağına ilişkin İçişleri Bakanlığı Göç İdaresi Başkanlığınca düzenleme yapıldığı anımsatıldı.

İncelenen olayda “sadece Arapça tabelalar hakkında süreç yapıldığı”, öbür lisanlardaki tabelalara ait süreç yapılmadığı, bunun “ayrımcı muamele” olduğunu belirtilen kararda, şunlara yer verildi:

“İncelemede, Türk harfleri ortasında sayılmayan Q-W-X harflerini içeren 6 İngilizce tabelaya rastgele bir süreç yapılmadığı tespit edilmiştir. Kanun uyarınca Arapça harfler olan tabelaların kaldırılması gerektiği anlaşılmaktadır.

Bununla birlikte Türk harfleri ortasında yer almayan Q-W-X vb. harfleri barındıran yabancı lisandaki tabelaların da birebir kanun kararları ve bu kanuna dayanan Meclis Kararı uyarınca kaldırılması gerektiği konusunda kuşku bulunmamaktadır.

Somut olayda Arapça tabelaların kaldırılmasına yönelik süreç tesis edilirken Türk harfi dışında harfler barındıran lakin Arapça olmayan diğer yabancı lisanlardaki tabelalara ait süreç tesis edilmemesinin Türk Harflerini Kabul ve Tatbiki Hakkında Kanun kararlarına uygun olmadığı kanaati hasıl olmuştur.

Meclis Kararı doğrultusunda Türk harfleri barındırmayan tüm tabelalara süreç tesisi edilmesi gerekirken sırf Arapça tabelalara yönelik süreç tesis edilerek 6701 sayılı Kanun’un 3. unsurunda yer alan lisan temelinde ayrımcılık yasağının ihlal edildiği kıymetlendirilmektedir.”